به گزارش خبرنگار فرهنگی تابناک، ۲۰ جمادی الثانی سالروز ولادت حضرت فاطمه زهرا (س) است که تاریخنویسان سال ولادتش را بین ۱۸ تا ۸ سال پیش از هجرت پیامبر (ص) به مدینه دانستهاند. نام اصلی آنحضرت فاطمه است و زهرا یکی از القاب ایشان است. سالروز ولادت بزرگترین شخصیت زن اسلام که یکی از چهار زن برگزیده عالم است، و همچنین روز مادر که به احترام ایشان به ایننام نامگذاری شده، بهانه خوبی برای بررسی و مطالعه است تا حکمت نام و لقب یادشده را دریابیم.
زندهیاد سیدجعفر شهیدی با قلم و بیان خود میگوید: «نویسندگان و سیره و محدثان اسلامی برای دختر پیغمبر لقبهایی چند نوشتهاند:
زهرا، صدیقه، طاهره، راضیه، مرضیه، مبارُکه، بتول و لقبهای دیگر. از اینجمله لقب زهرا از شهرت بیشتری برخوردار است و گاه با نام او همراه میآید: فاطمه ی زهرا. و یا به صورت ترکیب عربی فاطمهُ الزهرا. زهرا که در تداول بیشتر بهجای نام او بهکار میرود، در لغت درخشنده، روشن و مرادفهایی از اینگونه معنی میدهد. و اینلقب از هر جهت برازنده این بانوست. او چهره درخشان زن مسلمان، فروغ تابان معرفت و نمونه روشن پرهیزگاری و خداپرستی است. ایندرخشندگی به ساعتی مخصوص و روزی معین اختصاص ندارد. از آن روز که وظیفه خود را تعهد کرد تا امروز و برای همیشه چون گوهری بر تارک تربیت اسلامی میدرخشد.
محدثان ذیل بعض اینلقبها و سبب آنها روایتهایی نوشتهاند. آنچه از مجموع اینروایتها دانسته میشود، بزرگی قدر و شخصیت برجسته دختر پیغمبر در دیده پدر و شوهر و مقام ارجمند او در اسلام و میان مسلمانان است. اینحقیقتی است که پیروان همه مذاهب اسلامی بدان اعتراف دارند. برای همین است که در عموم کتابهای شیعه و گاه در کتابهای معتبر اهل سنت و جماعت کتابی جداگانه در فضیلت دختر پیغمبر دیده میشود و یا فصلی را برای روایتهایی که درباره اوست گشودهاند.
نام او فاطمه است. فاطمه وصفی است از مصدر فَطْم. و فطم در لغت عربی بهمعنی بریدن، قطعکردن و جداشدن آمده است. اینصیغه که بر وزن فاعل معنی مفعولی میدهد، بهمعنی بریده و جداشده است. فاطمه از چهچیز جدا شده است؟ در کتابهای شیعه و سنی روایتی میبینیم که پیغمبر فرمود او را فاطمه نامیدند چون خود و شیعیان او از آتش دوزخ بریدهاند. مجلسی از عیون اخبارالرضا و او به اسناد خویش از علیبنموسیالرضا (ع) و محمدبنعلی (ع) و آنان از مامون و او از هارون و او از مهدی و او به سند خویش از ابنعباس روایت کنند که: وی از معاویه پرسید میدانی چرا فاطمه را فاطمه نامیدند؟ گفت نه! ابنعباس گفت چون او و شیعیان او به دوزخ نمیروند. فتال نیشابوری ضمن حدیثی از امام صادق (ع) آورده است که چون از بدیها بریده شد او را فاطمه نامیدهاند. بدینمضمون روایتهای دیگر هم آمده است چنانکه برای صیغه وصفی نیز معناهای دیگر جز آنچه نوشتیم ضبط کردهاند.
پیش از ظهور اسلام دوسه تن از زنان بدین نام موسوم بوده اند که در اسلام به فواطم مشهورند، مانند فاطمه دختر اسد بن هاشم و فاطمه دختر عتبه بن ربیعه و نیز فاطمه دختر عمرو بن عائذ.»
***
تا پیش از قرن دهم هجری که مذهب شیعه در ایران رسمیت پیدا کرد، شاعران مختلف پارسیسرا ازجمله ناصرخسرو، سنایی، قوامی رازی، اثیر اخسیکتی، خواجوی کرمانی، بن یمین، ابن حسام و ... درباره حضرت زهرا (س) شعر سرودند.
در فرازهایی از دیوان خواجوی کرمانی درباره حضرت فاطمه (س) آمده است:
روشنان قصر کُحلی گرد خاک پای او/ سرمه چشم جهان بین ثریا کردهاند
با وجود شمسه گردون عصمت فاطمه/ زهره را اینتیره روزان نام زهرا کردهاند
خون او را تحفه سوی باغ رضوان بردهاند/ تا از آن گلگونه رخسار حورا کردهاند
***
باز دیگر بر عروس چرخ زیور بستهاند/ پرده زربفت بر ایوان اخضر بستهاند
چرخ کحلیپوش را بند قبا بگشودهاند/کوه آهن چنگ را زرین کمر دربستهاند
اطلس گلریز اینسیمابگون خرگاه را/ نقشپردازان چینی نقش ششتر بستهاند
مهد خاتون قیامت میبرند از بهر آن/ دیدهبانان فلک را دیدهها بربستهاند
دانهریزان کبوترخانه ی روحانیان/ نام اهلالبیت بر بال کبوتر بستهاند
دل در آن تازی غازی بند کاندر غَزوِروم/ تازیانش شیهه اندر قصر قیصر بستهاند
***
منظومه ی محبت زهرا و آل او/بر خاطر کواکب ازهر نوشتهاند
دوشیزگان پردهنشین حریم قدس/نام بتول بر سر معجر نوشتهاند.
