به گزارش خبرنگار فرهنگی تابناک، گردان مالک اشتر نخعی یکی از گردانهای تیپ و بعدا لشکر ۲۷ محمدرسولالله (ص) در دوران جنگ تحمیلی و دفاع مقدس بود. گلعلی بابایی نویسنده و پژوهشگر نامآشنای تاریخ دفاع مقدس که با کتابهای کارنامه عملیاتی لشکر ۲۷ شناخته میشود، از فروردین ۱۳۶۴ تا پایان جنگ تحمیلی یکی از نیروهای اینگردان بوده است. کارنامه عملیاتی گردان مالک در بازه زمانی ۱۳۶۰ تا ۱۳۶۳ بهتازگی بهقلم بابایی در قالب کتاب «ما که خندان میرویم» تهیه و تدوین و توسط نشر ۲۷ منتشر شده است.
در ادامه قصد داریم کارنامه عملیاتی اینیگان رزمی را در سالهای جنگ براساس گزارشهای مستند گردآوریشده توسط رزمنده سابق اینگردان مرور کنیم.
مشروح قسمت اول اینپرونده در ادامه میآید؛
* سازماندهی یگانهای سپاه با دکترین بهمن
محسن رضایی فرمانده وقت سپاه پاسداران انقلاب اسلامی در مقطع آغاز جنگ، درباره چگونگی تشکیل یگانهای رزمی سپاه ازجمله گردان، تیپ و لشکرها در آنبرهه گفته است: «در تمام ارتشهای حرفه ای دنیا ابتدا گردانها، تیپها و لشکرها ایجاد میشوند، بعد برای آنها فرمانده انتخاب میشود و فرماندهان هم قبلا آموزشهای تئوریک و عملی نظامی را گذرانده و براساس تواناییها و تجارب شان انتخاب میشوند. اما در هشت سال دفاع مقدس و در سپاه، ما بر مبنای تواناییی آدمها، یگانهای نظامی را تشکیل میدادیم.»
توضیح رضایی اشاره به «دکترین بهمن» دارد که در آن ابتدا فرماندهان انتخاب و سپس گردانها تشکیل شدند. نام دکترین بهمن هم کنایهای به حرکت برفها از بالا به پایین و تشکیل بهمن در کوهستان بود.
نیروهای تحت امر سپاه پاسداران در عملیات ثامنالائمه با سازمان گردان وارد عمل شدند و پس از پایان اینعملیات، رده تیپ در سپاه شکل گرفت که با حکم رضایی، ابتدا تیپهای ۲۵ کربلا، ۸ نجف اشرف و ۱۴ امام حسین (ع) تشکیل شدند. تیپ ۲۷ محمدرسولالله هم بهطور رسمی با تلفیق نیروهای متوسلیان، شهبازی و همت، شامگاه ۱۷ بهمن ۱۳۶۰ در قرارگاه مرکزی کربلا تاسیس شد.
نیروهای متوسلیان در مریوان، احمد بابایی دومین فرمانده گردان مالک، اکبر حاجیپور فرمانده گردان عمار، ولی جناب و ... در عکس حضور دارند
گردان مالک اشتر هفتمین گردان تیپ ۲۷ بود که اسفندماه ۱۳۶۰ بود که با دستور متوسلیان بهعنوان فرمانده تیپ تاسیس شد و شهید علیرضا شهبازی فرماندهیاش را به عهده گرفت. بهتدریج و با رسیدن نیروهای داوطلب بسیجی از شهرهای مختلف ازجمله تهران و همدان، تیپ ۲۷ نفرات بیشتری را به خدمت گرفت و جعفر جهروتیزاده هم ضمن داشتن سمت معاون گردان، مسئولیت واحد تخریب تیپ ۲۷ را هم به عهده گرفت.
چون علیرضا شهبازی پیش از حضور در سپاه، یک عنصر فرهنگی و مربی امور تربیتی آموزش و پرورش شهرستان نهاوند بود، مسئولیت آموزش عقیدتی سیاسی بسیجیهای گردان مالک را هم به عهده گرفت و هر روز پس از پایان آموزش نظامی، نیم تا یک ساعت برای نیروهای گردان درباره مسائل عقیدتی صحبت می کرد و به سوالاتشان جواب میداد.
گردان مالک برای حضور در نبرد فتحالمبین که پیش روی رزمندگان ایرانی بود، رزمهای شبانه سنگینی را تمرین کرد و در قالب ۳ گروهان سازماندهی شد.
* شهادت اولینفرمانده مالک در فتحالمبین
طبق طرح عملیات، بنا شد گردان مالک اشتر در فتحالمبین، روی ارتفاعات تپهچشمه مشتمل بر بلندیهای 249و242 و 220 عمل کند. در آنزمان گردانهای سپاه و ارتش بهطور ادغامی در جنگ حضور پیدا میکردند و گردان ادغامی ارتش با گردان مالک هم، گردان ۲ تیپ ۵۸ ذوالفقار بهفرماندهی سرگرد ایرج فرتاش مهر بود.
گردانهای عمار و مالک تیپ ۲۷ در اینعملیات از یکنقطه رهایی عازم خط درگیری شدند. یکسوم نیروهای مالک بهفرماندهی شهبازی با هدف تصرف ۲ ارتفاع مهم سوقالجیشی تپهچشمه، و دو گروهان دیگر گردان هم با هدایت جعفر جهروتیزاده وارد عمل شدند.
در ساعات اولیه حرکت از نقطه رهایی در شامگاه ۲ فروردین ۱۳۶۱، علیرضا شهبازی به شهادت رسید و ستون یکگروهان او زمین گیر شد. به اینترتیب جهروتیزاده بهناچار، ستون دوم گردان مالک را جلو برد و معطل ستون اول نشد.
عملیات فتحالمبین طی 6 شبانه روز بعدی در سهمرحله دیگر هم ادامه پیدا کرد و رزمندگان گردان مالک بهدلیل شهادت فرمانده و شماری از کادرهای فرماندهی گردان، در حاشیه جاده اندیمشک دهلران ماندگار شدند و در مراحل بعدی مانور عملیات مورد استفاده قرار نگرفتند.
* بازسازی گردان برای حضور در بیت المقدس
تیپ 27 برای شرکت در عملیات بیتالمقدس، دست به بازسازی ضربتی گردانهای خود زد و در ابتدای امر، 11 گردان پیاده تشکیل داد. دو گردان تخریب و ادوات ذوالفقار تیپ هم از نو فعال شدند. احمد بابایی از فرماندهان عملیاتی سپاه منطقه 10 تهران در جبهه غرب در سال اول جنگ هم فرماندهی گردان را بهعهده گرفت. علیاکبر هاشمی هم معاون گردان شد.
در بیتالمقدس، شیوه فرماندهی رزم براساس محورهای عملیاتی بود و گردان مالک هم تحت امر محور عملیاتی سلمان با فرماندهی محمود شهبازی قرار گرفت. اینمحور 5 گردان داشت. محور دیگر تیپ ۲۷ در عملیات بیتالمقدس، محور محرم بود که 6 گردان داشت و با فرماندهی محسن وزوایی وارد عمل شد.
گردان مالک بهدلیل آنکه برای خطشکنی در نظر گرفته شده بود، تمرینهای سخت و طاقتفرسایی را پیش از شروع عملیات پشت سر گذاشت. اینگردان مامور به نابودی موضع توپخانه دشمن در آنسوی جاده اهواز-خرمشهر و سپس پدافند منطقه از خاکریز غربی تا سهکیلومتر بود. حد عمل اینگردان تقریبا وسط محور عملیاتی تیپ 27 قرار داشت و در نتیجه اقدامش در عملیات، ۶ اراده توپ توپخانه دشمن منهدم و ۱۲ اراده توپ ۱۳۰ میلیمتری هم به غنیمت گرفته شدند.
شهید احمد بابایی دومینفرمانده گردان مالک
* دفاع پاتکهای سنگین و هزینهشدن همه نیروها
نیروهای مالک موفق شدند جاده اهواز-خرمشهر را از دشمن پس گرفته و ۲ پاتک سنگین نیروهای زرهی و کماندویی عراق را دفع کنند. اینگردان چند روز روی جاده مقاومت کرد و تعداد نیروهایش در نتیجه اینمقاومت، در حد یکگروهانِ منها تقلیل پیدا کرد. به همیندلیل شهید اکبر حاجیپور فرمانده گردان عمار، یکگروهان نیرو در اختیار احمد بابایی فرمانده گردان مالک قرار داد. اما نیروهای اینگروهان در نتیجه مقاومت سنگین روی جاده، شهید و مجروح شدند. در نهایت نیروهای گردان عمار، جایگزین نیروهای مالک شدند و اینگردان بهدستور احمد متوسلیان فرمانده تیپ ۲۷، برای بازسازی به مقر انرژی اتمی برگشت. چهارمینروز از مرحله اول عملیات بیتالمقدس بود که احمد بابایی توانست نیروهای مالک را به تاسیسات انرژی اتمی دارخوین منتقل کند.
* جراحت فرمانده و هدایت گردان توسط معاونش
گردانهای مالک، بلال و مسلم تیپ ۲۷ باید برای مرحله دوم عملیات بیتالمقدس، به وسط مواضع دشمن در امتداد کانال آب گرمدشت میزدند. ایناتفاق با هدایت احمد بابایی افتاد و نیروهای سهگردان مورد اشاره بهسختی با دشمن درگیر شدند. در نهایت نیروهای عمار، مالک، حبیب، حمزه، مسلم و بلال موفق شدند به هدفشان که خاکریز 14 کیلومتری شرقیغربی مجاور کانال آب گرمدشت بهسمت دژ مرزی بود، دست پیدا کنند. این موضع طی روزهای هفده و هجده اردیبهشت 1361 در کنار مواضع آزادشده تثبیت شد.
احمد بابایی فرمانده گردان مالک که در مرحله دوم عملیات بیتالمقدس مجروح شده بود، برای مداوا به یکی از مراکز درمانی پشت جبهه (بیمارستان ماهشهر) منتقل شد و در غیاب او معاونش علیاکبر هاشمی فرماندهی نیروهای مالک را به عهده گرفت.
* شهادت پس از ۸ بار مجروحیت
بابایی برای مرحله سوم عملیات، با دست گچ گرفته به منطقه برگشت. گردان مالک باید در اینمرحله، گلوگاه ارتباطی اشغالگران خرمشهر با خاک عراق یعنی جاده مرزی شلمچه به بصره را میبست. در اینمرحله از عملیات بود که احمد بابایی در خط مقدم دژهای مرزی به شهادت رسید.
بابایی پس از ۸ بار مجروحیت در جبهه، در حالی به شهادت رسید که در مرحله اول بیتالمقدس بر اثر اصابت ترکش خمپاره، یکانگشت خود را از دست داده بود. او شب دوشنبه ۲۰ اردیبهشت در محور دژ مرزی کوت سواری حین شلیک موشک RPG7 مورد اصابت رگبار کالیبر تانک دشمن قرار گرفت.
در پی شهادت بابایی، احمد متوسلیان فرمانده تیپ، علیاکبر هاشمی را به فرماندهی گردان مالک منصوب کرد.
گردانهای تیپ ۲۷ برای مرحله بعدی عملیات بیتالمقدس موظف بودند به موازات جاده آسفالت اهواز-خرمشهر در امتداد نوار مرزی حرکت کرده، بهسمت جاده آسفالت خرمشهر-شلمچه پیشروی کنند. به اینترتیب، محور درگیری تیپ 27 در نزدیکی شلمچه تا اروندرود گسترش مییافت و خرمشهر بهطور کامل در محاصره نیروهای ایرانی میافتاد. گردان مالک در اینمرحله، نیروی احتیاط گردانهای عمل کننده بود.
نیروگاه تیپ ۲۷ به فرماندهی احمد متوسلیان در پادگان زبدانی در سوریه
* اسارت و آزادی فرمانده مالک توسط قوات لبنانی
نیروهای تیپ ۲۷ محمد رسولالله (ص) پس از عملیات بیتالمقدس برای کمک به سوریه در قالب قوای اعزامی ایران، به اینکشور منتقل شدند.
ازجمله رزمندگان شاخص حاضر در جمع این کاروان، علی اکبرهاشمی سومین فرمانده گردان مالک بود که در جریان یک ماموریت شناسایی مواضع یکی از یگان های زرهی ارتش اسرائیل به اتفاق همرزمش ابوالفضل سعیدی توسط شبه نظامیان مارونی عضو حزب قوات لبنانی به اسارت گرفته شد. اما بلافاصله در پی تهدید متوسلیان به اجرای عملیات علیه حزب مزبور، آدم ربایان مزدور صهیونیستها ناچار شدند هاشمی و سعیدی را آزاد کنند.
چون طی تابستان ۱۳۶۱ در چارت سازمانی تیپ 27 گردانی به نام مالک اشتر برای حضور در عملیات برون مرزی رمضان وجود نداشت، فرمانده اینگردان برای آموزش نظامی به نیروهای مقاومت مردمی لبنان، آن جا ماند و تا اوایل آبان 61 به ایران نیامد.
ادامه دارد ...
صادق وفایی
