«ایران» از موضوعات مورد گفتگوی بن‌سلمان و ترامپ است/ خرید اف ۳۵ در گرو پیمان ابراهیم

کارشناس منطقه غرب آسیا بیان داشت: عربستان مدتی است به سیاست‌های واقع‌گرایانه روی آورده و تلاش دارد در چارچوبی همه‌جانبه به مسائل منطقه نگاه کند.

به گزارش سرویس بین‌الملل «تابناک»؛ سفر اخیر محمد بن‌سلمان به آمریکا نقطه عطفی در روابط راهبردی ریاض و واشنگتن محسوب می‌شود؛ سفری که فراتر از تشریفات دیپلماتیک، حامل پیام‌های امنیتی، اقتصادی و فناوری است. ولیعهد سعودی در این دیدار تلاش دارد معادله جدیدی میان قدرت، سرمایه و ثبات منطقه‌ای ترسیم کند. این سفر می‌تواند بنیان نظم تازه‌ای در خاورمیانه بر محور «امنیت مشترک و وابستگی متقابل» بنا کند.

در گفتگوی خبرنگار «تابناک» با «احمد دستمالچیان» کارشناس مسائل غرب آسیا و سفیر پیشین ایران درلبنان و اردن، اهداف این سفر مورد بحث قرار گرفته که در ادامه آمده است:

*محمد بن سلمان ولیعهد عربستان قرار است سفری به آمریکا داشته باشد و با دونالد ترامپ رئیس جمهور آمریکا دیدار کند. اهداف این سفر چیست؟

این سفر از مدت‌ها پیش برنامه‌ریزی شده بود و در واقع پاسخی است به سفر دونالد ترامپ به عربستان. محورهای اصلی گفت‌وگو در این سفر، شامل تحکیم روابط بین‌المللی، انعقاد قراردادهای بلندمدت اقتصادی و نظامی، و بررسی مسائل منطقه‌ای و جهانی است.

از مهم‌ترین موضوعاتی که قرار است مورد بحث قرار گیرد، نحوه پیوستن عربستان به «پیمان ابراهیم» است. ریاض تأکید دارد که پیش از هرگونه عضویت در این طرح، باید وضعیت تشکیل دولت فلسطین در چارچوب حل مسئله فلسطین به‌طور مشخص تعیین شود.

این موارد از مهم‌ترین محورهای گفت‌وگو میان مقامات سعودی و آمریکایی به شمار می‌روند، و در این سفر، همکاری‌های دوجانبه نظامی، به‌ویژه موضوع خرید جنگنده‌های اف-۳۵، نیز در دستور کار قرار دارد.

*ترامپ اعلام کرده موضوع پیوستن عربستان به «پیمان ابراهیم» نیز موضوع مذاکره است. با توجه به بررسی فروش جنگنده اف-۳۵  آمریکا و سایر توافقات نظامی و امنیتی در این سفر، چقدر ممکن است آمریکا بخواهد فروش جنگنده را با پیوستن عربستان به «پیمان ابراهیم» گره بزند؟

عربستان پیوستن به «پیمان ابراهیم» را به تعیین تکلیف تشکیل دولت مستقل فلسطینی  منوط کرده است، و آمریکا نیز تعیین تکلیف فروش جنگنده‌های اف-۳۵ را مشروط به پیوستن عربستان به همین پیمان کرده است. در این میان، اختلاف‌نظری مشاهده می‌شود؛ دو طرف هنوز درباره مسئله فلسطین با یکدیگر اختلافاتی دارند که نیازمند مذاکره بیشتر است.

دونالد ترامپ تمایل دارد عربستان، به‌عنوان شریک اصلی منطقه‌ای‌اش، آزرده‌خاطر نشود و قرارداد اقتصادی مهمی را که عربستان قصد دارد با دولت او منعقد کند قراردادی به ارزش بیش از یک تریلیون دلار از دست ندهد. در نتیجه، یک چالش جدی در این زمینه شکل گرفته است. نحوه پیوستن عربستان به طرح صلح «ابراهیم» و مشروط شدن فروش جنگنده‌های اف-۳۵ از سوی آمریکا به این پیوستن، موضوع اصلی مناقشه میان محمد بن‌سلمان و ترامپ در آمریکا به شمار می‌رود.

* ناظران بر این باور هستند با فروش جنگنده اف ۳۵ به عربستان و پیوستن ریاض به «پیمان ابراهیم»، نظم جدیدی در منطقه شکل خواهد گرفت. ارزیابی شما چیست و این نظم چه دلالتهایی برای ایران دارد؟

آمریکا از مدت‌ها پیش تلاش دارد نظمی منطقه‌ای جدید را ایجاد کند که اسرائیل نیز در آن حضور داشته باشد؛ همان طرح موسوم به «ابراهیم». هدف واشنگتن، ادغام کشورهای منطقه در این نظم مورد نظر خود است و طبعاً نظارت و هدایت این نظم بر عهده رژیم صهیونیستی خواهد بود، زیرا ایالات متحده دیگر تمایلی به حضور گسترده و مستقیم در منطقه ندارد.

البته تحقق چنین نظمی بسیار دشوار است، چون کشورهای منطقه هر یک در پی حفظ استقلال سیاسی و امنیتی خود هستند و نمی‌توان همه آن‌ها را در یک نظام امنیتی واحد جای داد. به‌طور طبیعی، این طرح نمی‌تواند به‌صورت کامل محقق شود، زیرا موانعی همچون محور مقاومت شامل ایران و دیگر کشورهای مستقل در برابر آن قرار دارند. با این حال، آمریکا تلاش می‌کند که عربستان، با حمایت ترامپ، در جهت اجرای این طرح حرکت کند.

آنچه اهمیت دارد و عربستان و کشورهای حوزه خلیج فارس باید به آن توجه داشته باشند، این است که آمریکا سالیان طولانی در منطقه حضور داشته با این ادعا که برای برقراری امنیت آمده است، اما در واقع حضورش کاملاً ضد امنیتی بوده و موجب تنش و بحران شده است.

تمامی جنگ‌هایی که در منطقه رخ داده، ریشه در همین حضور دارد و این طرح عملاً شکست خورده است. اگر قرار است امنیت واقعی در منطقه برقرار شود، باید با همکاری همه کشورهای منطقه و بدون دخالت خارجی انجام گیرد.

فرآیند همکاری‌های چندجانبه می‌تواند موجب شکل‌گیری امنیت و ثبات پایدار در منطقه شود، و این امر باید تحقق یابد، زیرا منطقه در حال تجربه‌ سرمایه‌گذاری‌های گسترده است که بدون وجود امنیت، امکان‌پذیر نخواهد بود.

* در عین گسترش روابط با آمریکا و حتی پیوستن به «پیمان ابراهیم»، ریاض به دنبال بهبود روابط با ایران نیز بوده و هست. دلایل این موضوع چیست و عربستان چگونه می تواند میان این دو موضوع موازنه برقرار کند؟

در حقیقت، عربستان مدتی است به سیاست‌های واقع‌گرایانه روی آورده و تلاش دارد در چارچوبی همه‌جانبه به مسائل منطقه نگاه کند. از یک سو، آمریکا شریک اصلی این کشور در منطقه است و عربستان نمی‌تواند بدون در نظر گرفتن سیاست‌های واشنگتن در منطقه، کار خود را پیش ببرد. از سوی دیگر، واقعیت این است که بدون حضور و همکاری ایران، امنیت و ثبات در منطقه برقرار نخواهد شد؛ زیرا ایران شریک اصلی کشورهای عربی در حوزه خلیج فارس است.

عربستان می‌کوشد با تعامل دو‌ستونه، آمریکا و ایران را در این موضوع به یکدیگر نزدیک کند تا بتواند به هدف خود یعنی دستیابی به امنیت همه‌جانبه برسد. یکی از موضوعاتی که محمد بن‌سلمان درباره آن گفت‌و‌گو می‌کند نیز همین مسئله و چگونگی مشارکت ایران در امور منطقه است.

گفت‌وگو: زینب منوچهری