راهبرد قناعت در شرایط فعلی

روزنامه جمهوری اسلامی ۷آبان ۱۴۰۴

⬅شهید مظلوم آیت الله دکتر بهشتی رحمه الله علیه نکته بین بود و سنجیده سخن می گفت و به جوانب گفتارو پیامدهای آن توجه ویژه داشت در یکی از سخنانش می فرماید:"فردوسی، درست گفته که: بزرگی سراسر به گفتار نیست / دو صد گفته چون نیم کردار نیست.ولی تجربه به من میگوید دو صد میلیون گفته چون نیم کردار نیست" این بیت را علي اكبر دهخدا، در كتاب ارزشمند امثال و حكم (ج1، ص 433 و ج 2، ص 839) متاثر از بيت حكيم اسدي طوسي شاعر قرن پنجمي میداند كه: «هنرها سراسر به گفتار نيست/ دو صد گفت چون نيم كردار نيست این سخن چنان درجای خود نشست که امروز یکی از ضرب المثل ها شده است باری،عبارتي زيبا و به يادماندني، که در ذهن و ضمير فارسي زبانان به یادگار مانده است. عالمان تعليم و تربيت و فيلسوفان اخلاق معتقدند كه به راستي بهترين راه براي آموزش فضايل اخلاقي، نه پند و اندرز دادن كه الگو گرفتن است. مربيان اخلاق، اگر صد سال هم ديگران را نصيحت كنند، اما خود به آنچه مي‌گويند، عمل نكنند، حاصلي در بر نخواهد داشت. به همين علت است كه حرف مسوولاني كه به مردم توصيه مي‌كنند كه ساده زيست باشند و قناعت پيشه كنند، اما خود در خودروهاي گران قيمت و خانه‌هاي مجلل زندگي مي‌كنند، خريداري ندارد. آدميزاد الگوپذير است و به نفس كردار و رفتار و گفتار ديگران توجه مي‌كند. چرا مردم بايد به سخنان فردي اعتماد و عمل كنند كه بام تا شام، از مزاياي سنت سخن مي‌گويد و معايب تجدد را بر مي‌شمارد، اما خودش در ينگه دنيا زندگي مي‌كند و حاضر نيست خودش و خانواده‌اش، يك لحظه در حال و هواي سنت نفس بكشد؟ در تاریخ هرجا نشان از مردان محبوب مردم و دوست داشتنی میبینیم ریشه درتوفیق آنان در قول وعمل توامان دارند مثال بی نظیرآن امام خمینی ره بود که با این روش دلها را تسخیر کرد بگونه ای که مردم ازمال وجانشان  در اطاعت از او میگذشتند آری این مطالب مقدمه ای است بر نگاهی به سخنان رئیس جمهور پزشکیان که در مناسبتهای مختلف بر اهمیت صرفه جوئی و قناعت تاکید دارند که درجای خود درست ومهم است حقیقتا در شرایط امروز کشور برای تاب آوری در مقابل دشمنان عنود که برای رسیدن به دنیای خود از هیچ جنایتی فروگذاری نمیکنند- که مصداق عینی آن غزه مقابل دیدگاه جهانیان است -چاره ای جز اتخاذ سیاستهای درون زا و استفاده درست ازمنابع داخلی نیست ویک از این سیاستها، پیشه کردن راهبرد قناعت در زندگی عمومی و هزینه ها بطور عام و علی الخصوص در هزینه های حکمرانی است،بی شک قناعت در فرهنگ قرانی ازبهترین فضیلتها و کارامدترین الگوها در توزیع ثروت واستفاده درست از نعمت است هرچند نظامهای اومانیستی و سرمایه داری این مفهوم ارزشی رانابود کرده وبه بهانه تولید و اشتغال،به رذیلت طمع و اسراف دامن می زنند .قناعت ممنوعیت نیست بلکه مبارزه با ریخت و پاش وبکاربردن توانمندی و سرمایه در جای خود است بقول سعدی شیرازی :

خدا را ندانست و طاعت نکرد                که بر بخت و روزی قناعت نکرد

قناعت توانگر کند مرد را                    خبر کن حریص جهانگرد را

بهترین راهبرد در ترویج قناعت ،عملکرد مجموعه حکمرانی است تا الگوی مردم شده وحجت را برآنان تمام نماید با وجود فساد در سیستم اداری-اخبار فساد باندهای قدرت هرچند تعدادشان ممکن است کم باشد ولی تاثیر عملی آن بواسطه فضای مجازی دل مردم فقیر و آسیب پذیر را فرو میریزد -پرداخت حقوقهای نجومی ،بالا بودن هزینه های نمایندگان مجلس با عناوین مختلف،نهادینه شدن فساد در بانکهای گذشته و حال و آینده و تحمیل 7درصد تورم بر اقتصاد کشورفقط توسط یک بانک،ریخت و پاش مدیران در جلسات واختصاص بودجه برای بروز کردن دکوراسیون و تزئیینات دفاتر مدیران،برگزاری مجالس عروسی آنچنانی توسط مسئولان و بستگان آنان وموارد ریز و درشت دیگر ،از قناعت حرف زدن بلاوجه ویاوه گویی است .اگر دولت موفق شود در سفره،انرژی و هزینه های خود قناعت کند بی اشک اثر وضعی آن بر زندگی مردم وفرهنگ عمومی هویدا خواهد شد و زمینه اثر گذاری نصیحت حاکمان دوچندان خواهد آمد از مهمترین اقدامات دولت در فرهنگ سازی قناعت، علاوه بر رفتار وسبک زندگی مدیران -که درجای خود بسی مهم است- میتوان به مواردی چون تبلیغ و ترویج اثربخش قناعت در فرهنگ ایرانی-اسلامی ،کوچک سازی دولت، افزایش بهره وری ،اصلاح فرهنگ اداری،تحقق دولت الکترونیک،حذف بودجه های زائدو آویزان به خزانه دولت،تخصیص هوشمندانه بودجه،تشخیص اولیتها درهزینه کردها،تعریف و اعمال شاخصهای درست در تخصیص بودجه وپایش و نظارت هوشمندانه بر عملکرد مدیران نام برد که :

ایهاالناس جهان جای تن آسانی نیست               مرد دانا، به جهان داشتن ارزانی نیست

خفتگان را چه خبر زمزمهٔ مرغ سحر؟            حیوان را خبر از عالم انسانی نیست

داروی تربیت از پیر طریقت بستان              کادمی را بتر از علت نادانی نیست

سعدیا گرچه سخندان و مصالح گویی             به عمل کار برآید به سخندانی نیست

باری رئیس جمهور پزشکیان با راهبرد حل مسائل کشوربا ارجاع به کارشناسی و استفاده از خیل عظیم خردمندان وخبرگان رای آورد یکسال از این وعده میگذرد و افکار عمومی منتظر نتایج اقدامات ایشان هستند امیدواریم در بحث قناعت پیشگی با تکیه بر خرد جمعی . انتخاب همکاران توانمند،باتقوا،نهج البلاغه دان،خداباورو مرگ اندیش این فضیلت قرانی را جامه عمل بپوشا