«بازار برنج» در انحصار کدام شرکت هاست؟ / بریز و بپاش ارز‌های دولتی به نام مردم به کام واردکنندگان برنج

چندماهی است که بازار برنج شرایط ملتهبی را می‌گذراند که برخی‌ها دلالان و برخی دیگر آمار‌های اشتباه در میزان کشت برنج داخلی و عده‌ای دیگر انحصار چند شرکت بزرگ خاص که کل بازار را به طور رسمی در انحصار خود درآورده‌اند و به قیمت‌ها دربازار جهت می‌دهند را عامل یک شبه گران شدن برنج در بازار می‌دانند که درادامه با مهم‌ترین این شرکت‌ها آشنا می‌شویم. 

به گزارش سرویس اقتصادی تابناک، براساس جدولی که بانک مرکزی از اسامی شرکت‌هایی که ارز دولتی دریافت کرده اند منتشر شده است واردات برنج در انحصار چندین شرکت بزرگ است که صرفا سهم مجموعه مدلل بالای ۴۰ درصد در کالا‌های اساسی وارداتی است که با در دست گرفتن واردات برنج دست عده‌ای محدود از شرکت‌ها عملاً کنترل قیمت برنج خارجی را در بازار در اختیار گرفته‌اند. 

این شرکت‌های بزرگ با خرید عمده و انبار کردن برنج‌های داخلی و عرضه قطره‌چکانی برنج‌های وارداتی، به صورت مصنوعی کمبود ایجاد کرده و قیمت‌ها را افزایش می‌دهند که از انبار کردن حدود ۲۰۰ هزار تن در گیلان، مازندران و گلستان و عرضه قطره‌چکانی آن به بازار موید همین مطلب است ؛ اما از آنجا که بخش قابل توجهی از نیاز کشور از طریق واردات (از هند، پاکستان و تایلند) تأمین می‌شود و نظارت دقیقی هم بر شرکت‌های واردکننده و سیاست‌های واردات و توزیع وجود ندارد روند افزایشی قیمت‌ها همچنان ادامه است.

این موضوع حتی موجب انتقاد ذبیح الله خدائیان رئیس سازمان بازرسی کشور شد و گفت: نباید طراحی سامانه به گونه‌ای باشد که فقط واردکنندگان عمده و قبلی بتوانند ثبت سفارش انجام دهند که این رویه موجب ایجاد انحصار شده و واردات را محدود به چند فرد خاص می‌کند که از وزارت جهاد کشاورزی این انتظار می‌رود که نظارت جدی‌تری بر روند واردات، انبارش و توزیع برنج داشته باشد.

 اما مهم‌ترین شرکت‌هایی واردکننده برنج یا شرکت‌هایی که در زمینه واردات کالا‌های اساسی (از جمله برنج) فعال هستند که به نظرمی رسد نقش زیادی در بهم ریختن بازار برنج و افزایش قیمت‌ها دارند به شرح ذیل است: 

۱- خانواده مدلل: شامل شرکت‌های «کشت و صنعت مدلل ماهیدشت»، «نابدانه مدلل» و « آوا تجارت صبا» بخشی از شرکت های خانواده مدلل است که به عنوان بزرگترین واردکننده نهاده‌های دامی و واردکننده برنج، سهم بالایی (بالای ۴۰ درصد سهم بازار) در واردات کالا‌های اساسی شناخته می‌شود.

شرکت «کشت و صنعت مدلل ماهیدشت» یکی از زیرمجموعه‌های گروه مدلل که در زمینه‌های مختلف از جمله صنعت، کشاورزی و بازرگانی فعالیت می‌کند در ۶ ماهه ابتدایی امسال ۵۱۱ میلیون و ۱۱۴ هزار دلار گرفته است که با احتساب دلار امروز ۱۹ مهرماه در بازار آزاد که ۱۱۲ هزارتومان است به میزان ۵۷ تریلیون و پانصد میلیارد و ۳۲۵ میلیون تومان از بانک مرکزی صرفا برای یکی از زیرمجموعه‌های خود دریافت کرده است. 

شرکت «آوا تجارت صبا» این شرکت به عنوان شرکت مادر گروه مدلل است که در زمینه واردات و تولید نهاده‌های دامی و خوراکی فعالیت دارد، اما به عنوان بخشی از گروه بزرگ مدلل که در واردات کالای اساسی فعال است در واردات برنج نیز نقش فعال دارد که ۲۹۰ میلیون و ۴۴۷ هزار دلار یا ۳۲ تریلیون و ۷۳۵ میلیارد و ۳۹۶ میلیون و ۹۰۰ هزارتومان تنها سم شرکت آوا تجارت صبا بوده است. 

شرکت «نابدانه مدلل » نیز یکی دیگر از زیرمجموعه‌های گروه مدلل است که سهمی بالغ بر ۱۱۹ میلیون و ۱۲۶ هزار دلار معادل ۱۳ تریلیون و ۵۴۶ میلیارد و ۹۵۶ میلیون و ۲۰۰ هزار تومان است که به این شرکت اختصاص یافته است. 

۲- شرکت «طبیعت سبز پارس کهن» (خانواده پایداری): این شرکت تولیدکننده و عرضه‌کننده «برنج طبیعت» است که متعلق به به نام «ابوالفضل پایداری» (پسرایوب پایداری مالک صنایع لبنی میهن) است که درزمینه تولید و توزیع کالا‌های اساسی مانند برنج، روغن، رب گوجه فرنگی، چای و تن ماهی با برند طبیعت فعالیت دارد که ۱۲۷ میلیون و ۹۸۵ هزاردلار با نرخ دلار بازار آزاد معادل ۱۴ تریلیون و ۴۵۹ میلیارد و ۵۰۰ میلیون تومان است. 

۳- شرکت « هرمس تجارت آفاق قشم»: مجوز فعالیت اقتصادی این شرکت، واردات کلیه کالا‌های اساسی مانند برنج، شکر و روغن خوراکی است که ۱۰۳ میلیون و ۴۱ هزار دلار که حدودا معادل ۱۱ تریلیون و ۶۲۰ میلیارد و ۶۹۵ میلیون تومان است. 

۴- شرکت «زرین صنعت سرو» : یک شرکت خصوصی فعال در زمینه صنایع غذایی است که مدیرعامل آن «محمدرضا زارع» است که درزمینه تولید، توزیع، واردات و صادرات انواع محصولاتغذایی مانند برنج، روغن فعالیت دارد و مالک چندین برند معروف مواد غذایی مانند «مکنزی، خوشبخت، لایف استار و الگادو» است که توانسته است ۲۵ میلیون و ۸۹۱ هزار دلارکه با نرخ دلار آزاد امروز چیزی حدود ۲ تریلیون و ۹۲۵ میلیارد و ۷۸۳ میلیون تومان دریافت کند.

۵- شرکت « ارمغان امید شمیلا» (خانواده رنگی): این شرکت عضو انجمن واردکنندگان برنج ایران است که توسط اعضای خانواده رنگی به نام‌های داود رنگی (مدیرعامل)، ایمان رنگی (رئیس هیات مدیره) و امیر ابراهیم رنگی (عضو هیات مدیره) با برند تجاری «ماه پیشونی» و «ارمغان امید شمیلا» مدیریت و اداره می‌شوند که ۲۴ میلیون و ۳۹۸ هزار دلار معادل ۲ تریلیون و ۷۹۶ میلیارد و ۱۷۸ میلیون تومان است. 

۶- شرکت «دایان تجارت کارن»  که عضو انجمن واردکنندگان برنج ایران است با ۲۱ میلیون و ۴۱۱ هزار دلار معادل ۲ تریلیون و ۴۵۳ میلیارد و ۹۴ میلیون تومان است. 

۷- شرکت «پیام تجارت جشنواره» با ترکیب هیات مدیره و مدیرامل افراد خارجی به نام‌های« گورپریت سینگ» به عنوان مدیرعامل و «پاوان دیپ» به عنوان نائب رئیس هیات مدیره و «روپ سینگ» به عنوان عضو هیات مدیره که مسئولیت اداره این شرکت را برعهده دارند که با برند «جشنواره» در بازار ایران فعالیت دارند. برنج دانه بلند هندی با برندهایی، چون «پارس» درزمنیه واردات برنج، شکر، بادام هندی و روغن‌های خوراکی فعالیت دارند که این شرکت توانسته است ۱۵ میلیون و ۵۵۸ هزار دلار معادل دلار بازار آزاد یک تریلیون و ۷۷۳ میلیارد و ۶۱۲ میلیون تومان ارز دریافت کرده‌اند. 

۸- شرکت « زرین دانه مایا» (با نام تجاری زرین دانه سرآشپز): که مدیرعامل آن «محمد زین الدیتین ریسه» است و برند تجاری آن «زرین دانه مایا» یا «زرین دانه» است. این شرکت نیز به عنوان وارد کننده برنج و خوار و بار شناخته می‌شود و به طور خاص برنج هندی را عرضه می‌کند که ۱۵ میلیون و ۲۲۳ هزار دلار معادل یک تریلیون و ۷۸۰ میلیارد و ۹۹۰ میلیون تومان است. 

۹- شرکت «مروارید آرام دشتستان»: یکی از اعضای انجمن واردکنندگان برنج ایران است با «مالکیت اکبر ناصری» با برند تجاری «رجب» که برای محصولاتی، چون ادویه‌جات، حبوبات و کنجد مورد استفاده قرار می‌گیرد که توانسته است ۱۱ میلیون و ۴۶۸ هزار دلار دریافت کند. 

۱۰-شرکت «بازرگانی نوین گستر سورن پازند» : شرکتی فعال در زمینه واردات و توزیع برنج با برند‌های تجاری «فردین» و «میرزا »، « آی پخت » در زمینه فرآوری و بسته‌بندی برنج فعالیت دارد که که توانسته است ۱۰ میلیون و ۶۲ هزار دلار دریافت کرده است. 

۱۱- شرکت «ایران گارمنت»: به عنوان یکی از برند‌های عرضه کننده برنج وارداتی از هند و پاکستان شناخته می‌شود که متعلق به « محمد مهدی کربلایی » مدیرعامل آن است که ۹ میلیون و ۹۶۰ هزار دلار دریافت کرده است. 

۱۲- شرکت «صنعت پخش مژده» : یکی از شرکت‌های پیشرو در تأمین و توزیع انواع محصولات غذایی است که برنج از محصولات اصلی آن است که توسط «محمدصدیق غلامی» تاسیس شد و برند‌های تجاری مژده از این شرکت است که ۹ میلیون و ۷۶۰ هزار دلار دریافت کرده است.

خانواده مدلل بیش از ۴۰ درصد سهم کنترل بازار را دراختیار دارد

به نظر می رسد واردات برنج در انحصار تعداد محدودی از شرکت های بزرگ قرار دارد و این تمرکز قدرت واردات و توزیع ، ابزارهای مهمی را برای کنترل و مدیریت برنج خارجی در بازار به این شرکت ها می هد و دلیل عدم کاهش قیمت ها باشد؛ به طوری که سهم مجموعه مدلل به تنهایی بیش از ۴۰ درصد از کالاهای اساسی وارداتی را دراختیار دارد که می تواند هم بر کنترل عرضه قیمت ها را در سطح بالاتری از هزینه تمام شده خود حفظ کنند تا سود حداکثری خود را تضمین کنند . 

ازسویی دیگر، باتوجه به محدود بودن تعداد بازیگران اصلی احتمال تبانی یا هماهنگی غیررسمی میان این شرکت ها برای تعیین کف قیمت در بازار افزایش می یابد به طوری که این شرکت ها با توافق بر سر قیمت فروش عمده یا تقسیم در بازار قیمتی را که مورد دلخواهشان است را به بازار تحمیل می کنند و خبری ازقیمت رقابتی که به ضررشان شود در کار نیست. 

آب به آسیاب انحصارگران ریختن !

وزارت کشاورزی به عنوان نهاد متولی صدور مجوز واردات و تنظیم بازار محصولات کشاورزی و کالاهای اساسی در ایجاد و تداوم انحصار برای این شرکت ها نقش اصلی را ایفا می کند؛ چرا که اگر سهمیه واردات برنج را به طور نامتناسب به تعدادی محدود از شرکت ها اختصاص نمی داد عملا قیمت ها بالا نمی رفت . 

همچنین وزیر جهاد کشاورزی با دادن حجم کلان ارزهای دولتی به چند شرکت خاص از جمله شرکت «طبیعت سبز پارس کهن» با حدود ۱۲۸ میلیون دلار یا «هرمس تجارت آفاق قشم» که حدود ۱۰۳میلیون دلار عملا بقیه شرکت های کوچک را از رقابت خارج کرده است . 

به گزارش تابناک، افزایش قیمت برنج و به هم ریختگی این بازار بیش از همه مدیون دست پخت وزارت جهاد کشاورزی به ویژه شخص وزیر جهاد کشاورزی است ؛ چرا که با بریز و بپاش ارزهای دولتی آن هم در اختیار چند شرکت بزرگ نتیجه ای جز بازار انحصاری ندارد و طبیعی است که درچنین ساختاری شرکت ها با کنترل عرضه و هماهنگی قیمتی با یکدیگر ، قیمت ها را در سطحی نگه دارند که بیشترین سود در جیب خودشان برود نه سفره مردم.