زنگ هشدار برای امنیت غذایی به صدا درآمد / وزارت جهاد چه پاسخی دارد؟

گزارش وزارت کشاورزی آمریکا از میزان تولید گندم و جو درایران در سالجاری نشان‌دهنده یک وضعیت نگران‌کننده در حوزه امنیت غذایی کشور، به‌ویژه در تأمین غلات استراتژیک مانند گندم و جو است که به نظر می‌رسد وزارت جهاد کشاورزی خود را در به خواب زده است و همچنان برنامه‌ای برای خروج از این بحران ندارد. 

به گزارش سرویس اقتصادی تابناک، چندی پیش وزارت کشاورزی آمریکا (USDA) گزارشی از وضعیت تولید غلات جهان ارائه داد که نشان می‌دهد میزان تولید گندم ایران در سال زراعی ۱۴۰۴ را ۱۳ میلیون و ۵۰۰ هزار تن اعلام شده است که بر اساس برآورد این نهاد دولتی آمریکا، تولید گندم ایران در سال زراعی ۱۴۰۴ نسبت به سال قبل ۲ میلیون و ۵۰۰ هزار تن کاهش داشته است.

ازآنجایی که میزان مصرف گندم ایران در سال ۱۴۰۴ نیز ۱۶ میلیون و ۹۵۰ هزار تن برآورد شده است بر این اساس کسری گندم ایران ۳ میلیون و ۴۵۰ میلیون تن بوده است که کسری تولید جو در ایران طی این سال ۲ میلیون و ۱۰۰ هزار تن عنوان شده است که باید از واردات تامین شود؛ این درحالی است که این رقم برای سال قبل ۲ میلیون و ۳۰۰ هزار تن اعلام شده بود و این گزارش از کاهش ۱۰۰ هزار تنی تولید جو در ایران طی ۱۴۰۴ خبر داده است. 

استارت افزایش قیمت نان زده شد؟

کسری قابل توجه در تولید گندم (۳.۴۵ میلیون تن) و جو (۲.۱ میلیون تن) علاوه برآنکه دولت را برای تأمین کسری نیاز داخل، مجبور به واردات گسترده غلات می‌کند که مقادیر زیادی ارز از کشور خارج خواهد کرد موجب آسیب پذیری بیشتر در برابر نوسانات قیمت‌های جهانی می‌شود و همین مساله امنیت غذایی را به ریسک خواهد انداخت. 

ازسویی دیگر، گندم کالایی استراتژیک برای تولید نان است که کسری تولید مقدمه‌ای برای افزایش قیمت آرد و نان در بازار آزاد است که مستقیماً بر معیشت مردم اثرگذار است؛ البته کسری جو ( عمدتاً به‌عنوان خوراک دام و طیور) به معنای فزایش قیمت نهاده‌های دامی است که در نهایت منجر به گرانی محصولات پروتئینی مانند گوشت، مرغ و تخم مرغ می‌شود.

گزارش کمبود گندم و جو در حالی مطرح شده است که چندی پیش پرویز جعفری سرپرست جدید شرکت پشتیبانی امور دام کشور درگفتگو با تجارت نیوز درخصوص وضعیت تامین نهاده‌ها با صراحت اعلام کرد: ذخایر راهبردی نهاده‌ها حتی بیش از تکلیف قانونی خریداری شده است و بخشی از این نهاده‌ها به انبار‌ها منتقل شده و بخشی نیز در حال انتقال است و هیچ مشکلی در تامین نهاده وجود نداشته و اطمینان می‌دهیم در آینده نیز مشکلی پیش نخواهد آمد. 

به نظرمی رسد درچنین وضعیتی ، نیاز به واردات فوری برای پر کردن شکاف تولید شاید در حل بی‌ثباتی و نوسانات در زنجیره‌های تأمین و توزیع داخلی موثر باشد؛ گرچه ممکن است وزارت جهاد کشاورزی برای پر کردن این کسری متوسل به استفاده از بخشی از ذخایر شود که این مساله قدرت مانور دولت در شرایط بحرانی را کاهش می‌دهد.

کوتاهی وزارت جهاد کشاورزی علنی شد

به نظر می رسد در صورت صحت آمار USDA، وزارت جهاد کشاورزی به عنوان نهاد ناظر و متولی اصلی تولید و تنظیم بازار محصولات کشاورزی، قصور نظارتی و حمایتی درجنبه‌های مختلف داشته است؛ به طوری که اولا با تأخیر و عدم پرداخت مطالبات کشاورزان و مشخص نکردن قیمت خرید تضمینی گندم و سایر محصولات آن هم با شروع سال زراعی جدید علاوه براینکه انگیزه کشاورز را به صفر رسانده است ، بلکه کشاورز سرمایه کافی برای کشت دراختیار نداشته و درنهایت سطح زیر کشت گندم و سایر محصولات کاهش قابل ملاحظه‌ای پیدا می‌کند. 

تجربه سال‌های گذشته نشان داده است که اگر قیمت خرید تضمینی توسط شورای قیمت‌گذاری که وزارت جهاد کشاورزی نیز عضوی از آن است متناسب با نرخ تورم و هزینه‌های تولید نباشد، کشاورز ترجیح می‌دهد محصول خود را یا نفروشد، یا کمتر تولید کند. 

البته اظهارات وزیر جهاد کشاورزی که چندی پیش، تابناک درگزارشی با عنوان توضیح وزیر جهاد درباره ذخایر استراتژیک غذایی/ تا ۲ ماه دیگر ذخایر غذایی تمام می شود؟  کار کرد که آقای وزیر با صراحت به تابناک پاسخ داد که ذخایر در حد کفایت وجود دارد و جای نگرانی نیست این درحالی است که گفته های وزیر جهاد کشاورزی با آمار کسری بزرگ اعلام‌شده توسط نهاد‌های بین‌المللی در تضاد است که به نظر می رسد گفته های نوری قزلجه با احتساب ذخایر استراتژیک موجود مطرح شده است در حالی که آمار کسری به معنی عدم توازن بین تولید سال جاری و مصرف سال جاری است.

تراز تجاری و نیاز وارداتی کشور را مدیریت نکردید 

از آنجایی که وظیفه تنظیم بازار غلات از جمله گندم و جو بر عهده وزارت جهاد کشاورزی است، این کسری بیش از همه نشان دهنده این است که تراز تجاری و نیاز وارداتی کشور به درستی مدیریت نشده است . همچنین کمبود جو که اغلب برای خوراک دام مورد استفاده قرار می گیرد تولیدکنندگان را به چالش انداخته و موجب می شود که نیاز بخش دامداری و مرغداری کشور به‌موقع و به طور کافی تأمین نشده و استارت افزایش قیمت نهاده‌ها و در نهایت محصولات پروتئینی زده شود. 

به گزارش تابناک، آمار کسری تولید غلات، زنگ هشداری جدی برای امنیت غذایی کشور است و عملکرد وزارت جهاد کشاورزی را در حوزه‌های حمایت از تولید، قیمت‌گذاری و مدیریت شفاف بازار زیر سؤال می‌برد.