مذاکره مستقیم با امریکا بهترین راهکار است/ «نماینده ویژه» برای مذاکرات هسته‌ای تعیین شود
گفتگوی تفصیلی تابناک با سید جلال ساداتیان، سفیر اسبق ایران در انگلیس را می‌خوانید:
*ایران و آژانس بین‌المللی انرژی اتمی پس از حملات صورت‌گرفته به تأسیسات هسته‌ای خود از سوی اسرائیل و آمریکا به توافق جدیدی برای همکاری رسیدند و مقرر شد براساس چارچوب تازه‌ای با یکدیگر همکاری کنند. ارزیابی شما از این توافق چیست؟
اگر به گذشته خیلی دور بازنگردیم، از زمان جنگ ۱۲ روزه روابط ایران و آژانس تا حدی تیره شد. به‌ویژه در روزهای پایانی، آژانس تلاش می‌کرد پرونده ایران را به شورای حکام ارجاع دهد. آخرین قطعنامه شورای حکام اگرچه پرونده ایران را به شورای امنیت سازمان ملل نفرستاد، اما هشدار داد که چنین اقدامی ممکن است انجام شود.
*پشت این قطعنامه در واقع تروئیکای اروپایی و آمریکا قرار داشتند...
بله؛ در آن مقطع، آمریکا و تروئیکا به هم نزدیک شدند و مسأله اصلی آنان همکاری ایران با آژانس بود؛ به این معنا که ایران اجازه ورود بازرسان را نمی‌داد و در عین حال گزارش‌ها حاکی از غنی‌سازی ۶۰ درصدی و استفاده از سانتریفیوژهای پیشرفته در ایران بود. همچنین مجلس مصوب کرده بود که همکاری با بازرسان و آژانس تنها در چارچوب شورای عالی امنیت ملی انجام شود. البته پس از وقوع جنگ ۱۲ روزه، دبیر شورای‌عالی امنیت ملی تغییر کرد و علی لاریجانی جایگزین شد.
*تغییر در شورای عالی امنیت ملی را چطور ارزیابی می می کنید؟
این تغییر نشان می‌داد که تحرکاتی در راه است، زیرا وضعیت موجود قابل تداوم نبود. از سوی دیگر آژانس بین المللی انرژی اتمی هم پرسش‌هایی داشت: نخست درباره تأسیسات بمباران‌شده همچون فردو، نطنز و اصفهان؛ دوم درباره سرنوشت ۴۰۹ کیلوگرم اورانیوم ۶۰ درصدی غنی‌سازی‌شده.
*ایران پاسخ این سوالات را داده بود...
پاسخ ایران این بود که در شرایط حملات هوایی، سابقه‌ای وجود ندارد که کشوری عضو NPT چنین هدف قرار گرفته باشد و هم‌زمان از او بازرسی خواسته شود. ایران توضیح داد که به دلیل آواربرداری و وجود آلودگی هسته‌ای، امکان ورود بازرسان در شرایط فعلی وجود ندارد و باید راهکاری جدید تعریف شود.
*که در همین راستا اصطلاح «مدالیته» مطرح شد...
بله؛ سازوکاری که براساس آن زمان بیشتری برای فراهم‌سازی شرایط بازرسی داده شود. از دید آژانس، ایران پیش از بمباران، بخشی از ذخایر ۴۰۹ کیلوگرمی را جابجا کرده بود و با تأخیر در همکاری، دنبال گذر زمان و بی‌اثر کردن ضرب‌الاجل ۹ مهرماه (زمان احتمالی اجرای اسنپ‌بک) بود. وقتی تروئیکا نامه‌ای به شورای امنیت ارسال کرد و خواستار بازگشت قطعنامه‌ها شد، ایران مخالفت خود را اعلام کرد.
آقای عراقچی پیش‌تر نامه‌ای به دبیرکل سازمان ملل نوشته بود و استناد به اسنپ‌بک را غیرقانونی و غیراخلاقی دانسته بود زیرا کشورهای اروپایی هیچ‌یک از تعهدات برجامی خود را انجام نداده و در قبال حملات به ایران نیز اقدامی نکرده بودند. روسیه و چین نیز همین نظر را داشتند، اما با توجه به فضای شورای امنیت که عمدتاً به نفع آمریکا بود، احتمال تصویب چنین موضوعی وجود داشت.
*تروئیکا در این شرایط به ایران یک ماه مهلت داد...
در این شرایط مصر هم برای میانجیگری وارد عمل شد و وزیر خارجه آن کشور دیداری میان رافائل گروسی و وزیر امور خارجه ایران در قاهره ترتیب داد. در نهایت توافقاتی حاصل شد.
*که به شدت مورد اعتراض نمایندگان مجلس شورای اسلامی قرار گرفت...
برخی نمایندگان مجلس اعتراض کردند و معتقد بودند این توافق مغایر مصوبه مجلس است. برخی حتی ادعا کردند این توافق شبیه به برجامی جدید است. در همین زمان، اسرائیل تهدیدات لفظی خود را افزایش داد، اما خبری منتشر شد مبنی بر اینکه ترامپ از اسرائیل خواسته بود اقدامی نکند تا نتایج مذاکرات مشخص شود. این شرایط ایجاب می‌کرد که ایران به توافقی با آژانس دست یابد. سه موضوع اصلی مطرح بود:
۱. تعیین تکلیف ورود بازرسان.
۲. تعیین تکلیف ۴۰۹ کیلوگرم اورانیوم غنی‌شده.
۳. طرح تروئیکا مبنی بر مذاکره مستقیم با آمریکا.
*نظر شما درباره این شرایط اتخاذ راهکاری متفاوت بود؟
بله؛ در این زمینه بنده پیشنهاد دادم که چون پرونده به شورای عالی امنیت ملی ارجاع شده، می‌توان سازوکاری تازه طراحی کرد. از طرفی با توجه به حضور نماینده ویژه رئیس‌جمهور آمریکا (آقای ویتکاف)، ایران نیز می‌تواند نماینده ویژه‌ای تعیین کند؛ مثلاً آقای دکتر ظریف با حکم ریاست‌جمهوری و اذن رهبری به عنوان نماینده ویژه معرفی شود تا مذاکرات مستقیمی با ویتکاف داشته باشد.
به نظر می‌رسد ایران و آژانس درباره دو موضوع نخست توافق کرده‌اند. اما درباره موضوع سوم، یعنی گفت‌وگوی مستقیم با آمریکا، هنوز توافقی رسمی وجود ندارد. در عین حال آقای عراقچی اعلام کرده بود اگر اسنپ‌بک فعال شود، کل توافقات لغو خواهد شد. برخی افراد غیرمسئول نیز موضوع خروج از NPT یا بستن تنگه‌ها را مطرح کردند، اما این سخنان از سوی مقامات رسمی بیان نشد.
*آیا امکان بازرسی از این تأسیسات پیش از پایان مهلت فعال‌سازی مکانیزم ماشه وجود دارد؟ با توجه به اینکه همکاری با آژانس یکی از شروط تروئیکا برای تعویق این اقدام است، پس از توافق ایران و آژانس، سه کشور اروپایی خواهان انتشار جزئیات شدند. چرا اروپا چنین درخواستی دارد؟ آیا به رویکرد آژانس اطمینان ندارد؟
پس از بمباران تأسیسات فردو، نطنز و اصفهان، در ابتدا اعلام شد که آسیبی وارد نشده است، اما سپس مشخص شد خسارات جدی بوده و موضوع آلودگی محیطی و هسته‌ای نیز مطرح شد. ایران بر همین اساس وارد مذاکرات شد تا زمان بخرد و سازوکاری جدید تعریف کند. فشارهای وارده به حدی بود که ایران ناگزیر شد به توافقی با آژانس برسد. جزئیات توافق منتشر نشد زیرا ممکن بود با مصوبه مجلس در تعارض قرار گیرد؛ مصوبه‌ای که همکاری با آژانس را تنها در چارچوب شورای عالی امنیت ملی مجاز می‌دانست. به نظر می‌رسد هماهنگی لازم با شورای عالی امنیت ملی انجام شده است، اما جزئیات فنی مربوط به نحوه ورود بازرسان و شرایط بازرسی علنی نشده است.
*برخی معتقدند ایران نمی‌خواهد ذخایر اورانیوم ۶۰ درصدی خود را پیش از پایان مهلت فعال‌سازی مکانیزم ماشه در اختیار طرف مقابل قرار دهد، زیرا در این صورت در مذاکرات آینده دست خالی خواهد بود. از سوی دیگر آقای عراقچی اعلام کرده اگر مکانیزم ماشه فعال شود، همکاری با آژانس پایان می‌یابد. آیا همکاری ایران و آژانس می‌تواند طرف مقابل را به تمدید مهلت مکانیزم ماشه قانع کند؟
در حاشیه این تحولات، روسیه پیشنهادی ارائه داد مبنی بر اینکه مهلت برجام شش ماه تمدید شود. ابتدا مطرح شد که این تمدید می‌تواند بین ایران و آژانس انجام گیرد، اما بعداً گفته شد چون برجام ذیل قطعنامه ۲۲۳۱ است، باید با قطعنامه‌ای تکمیلی همراه باشد. چین از این پیشنهاد حمایت کرد.
*با توجه به تحولات اخیر، آیا احتمال آغاز مذاکره مستقیم میان ایران و آمریکا وجود دارد؟
به نظر من بهترین راه‌حل این است که مذاکرات مستقیم میان نماینده ویژه ایران و نماینده ویژه آمریکا انجام شود. اگر آقای دکتر ظریف به عنوان نماینده ویژه با حکم ریاست‌جمهوری و اذن رهبری وارد میدان شود و هم‌زمان برجام شش ماه تمدید گردد، وی قادر خواهد بود مذاکرات مستقیم را به‌خوبی پیش ببرد. اما اگر مذاکرات صرفاً در وزارت خارجه و تحت فشار مجلس و شورای عالی امنیت ملی انجام شود، امکان انعطاف‌پذیری کاهش می‌یابد. تعیین یک نماینده ویژه می‌تواند فضای مانور بیشتری برای پیشبرد مذاکرات فراهم کند.
گفتگو: مهتاب بهرامی آسترکی
تابناک را در شبکه های اجتماعی دنبال کنید
مذاکره با آمریکا تو دولت ترامپ با شرایط کنونی ایران اصلا به نفع ایران نیست .چیزی که ترامپ الان میخواد بردن دکتر پزشکیان گوشه رینگ وجلوی دوربین رسانه ها هست همون کاری که با زلینسکی تو کاخ سفید کردند .اگر می خواستیم مذاکره کنیم متاسفانه باید تو دولت مرحوم رییسی همون سال اول دولت بایدن برجام رو احیا می کردیم .واقعیت ماجرا ابن هست که امریکاییها میدونن تاسیسات ایرانیها که میلیاردها دلار خرجش بود رو کامل زدن والان فقط نگران اون اورانیوم شصت درصدی هستن که اگر اون هم بدیم دیگه دستمون کامل بسته میشه آمریکا و اروپا مذاکره می کند برای ایجاد مشکل برای شما نه حل مشکل شما 
اگه این جنگ ۱۲ روزه اتفاق نیفتاده بود این قماش متخصص حرفشون جی میتونست باشه؟؟؟؟ بابا به دو ماه نرسیده که رئیس جمهور امریکا فکر کرد کار ایران تموم شده و خواستار تسلیم بی قید و شرط ایران شد و بعد از چند روز که دید اوضاع اونجوری که فکر می‌کرد نیست تقاضای آتش بس داد. حالا چی عوض شده که دستور میفرمایید ایران باید پا پیش بگذاره و التماس کنه برای مذاکره؟؟؟؟ مگه وسط مذاکره به ما حمله نکردن؟؟؟؟؟ بهترین و منطقی ترین راه ، مذاکره مستقیم و بدون واسطه با آمریکا است.چطور با عراقی که ۸ سال جنگی ویران کننده را بر ما تحمیل کرد مذاکره کردید ؟!