تفاوت قیمت مقاطع فولادی در بازار آهن و بورس کالا

بازار آهن یا بورس کالا؟ بررسی دقیق تفاوت قیمت میلگرد، تیرآهن و ورق سیاه

در فضای پرتلاطم اقتصادی ایران، قیمت محصولات فولادی همواره در معرض تغییرات جدی قرار دارد. این موضوع اهمیت آشنایی با سازوکارهای قیمت‌گذاری را دوچندان کرده است. یکی از سوالات پرتکرار فعالان حوزه ساختمان و خریداران عمده آهن‌آلات این است:

چرا قیمت مقاطع فولادی مانند میلگرد، تیرآهن، نبشی، ناودانی یا ورق سیاه در بازار آهن با بورس کالا متفاوت است؟

در این مقاله تحلیلی از بلاگ آهن یک دو سه، قصد داریم با نگاهی دقیق، شفاف و کاربردی به بررسی تفاوت قیمت مقاطع فولادی در این دو بازار بپردازیم و مسیر تصمیم‌گیری آگاهانه را برای خریداران هموارتر کنیم.

بورس کالا چیست و چه تفاوتی با بازار آزاد دارد؟

بورس کالای ایران یک بازار رسمی تحت نظارت سازمان بورس اوراق بهادار است که با هدف ایجاد شفافیت در معاملات کالاهایی مانند محصولات پتروشیمی، فلزی، کشاورزی و... راه‌اندازی شده است. در بخش فلزات صنعتی، بورس کالا به عرضه‌کنندگان بزرگی مثل:

• ذوب‌آهن اصفهان

• فولاد مبارکه

• فولاد خوزستان

• فولاد کاوه جنوب

• فولاد خراسان

اجازه می‌دهد محصولات خود مانند میلگرد، تیرآهن، ورق گرم، ورق سرد و نبشی را با قیمت پایه مشخص، به خریداران عرضه کنند.

در مقابل، بازار آهن یا بازار آزاد، مجموعه‌ای از انبارداران، دلالان، بنکداران، عمده‌فروشان و فروشگاه‌های آنلاین یا فیزیکی فروش آهن‌آلات است که با توجه به میزان تقاضا، نرخ ارز، شرایط منطقه‌ای و عرضه محدود، قیمت‌گذاری می‌کنند.

عوامل مؤثر بر تفاوت قیمت مقاطع فولادی

۱. نحوه تعیین قیمت پایه در بورس کالا

قیمت پایه محصولات فولادی در بورس کالا معمولاً براساس قیمت جهانی شمش فولادی (بیلت) و نرخ ارز نیمایی تعیین می‌شود. این نرخ اغلب از نرخ بازار آزاد پایین‌تر است. به‌عنوان مثال، اگر نرخ ارز نیما ۳۵,۰۰۰ تومان باشد ولی ارز آزاد ۴۵,۰۰۰ تومان، قطعاً قیمت بورس در نگاه اول پایین‌تر به نظر می‌رسد.

۲. هزینه‌های جانبی بورس

خریداران از بورس کالا باید هزینه‌هایی مانند:

• مالیات بر ارزش افزوده (۹٪)

• کارمزد کارگزاری و سازمان بورس

• هزینه‌های حمل‌ونقل

• انبارداری و بارگیری

۳. دسترسی و حجم خرید

بورس کالا برای خریداران با حجم‌های بالا و دارای کد بورسی صنعتی مناسب است. اما در بازار آزاد، امکان خرید با تناژ پایین، حتی ۵۰۰ کیلوگرم میلگرد یا یک شاخه تیرآهن نیز وجود دارد. بنابراین خرید از بازار آزاد برای پروژه‌های کوچک به‌صرفه‌تر و ساده‌تر است.

نوسانات قیمتی در بازار آزاد

در بازار آهن، قیمت‌ها به‌صورت روزانه (و گاهی ساعتی) دستخوش تغییرات می‌شوند. عواملی که باعث این نوسانات می‌شوند عبارتند از:

• افزایش تقاضای فصلی (به‌ویژه در بهار و تابستان)

• افزایش قیمت انرژی یا هزینه حمل‌ونقل

• تصمیمات دولت در خصوص صادرات و واردات

• کاهش تولید در کارخانه‌های داخلی

برای مثال، اگر صادرات شمش فولادی افزایش یابد، کارخانه‌ها بخشی از تولید خود را به خارج عرضه می‌کنند و در نتیجه کاهش عرضه در داخل باعث افزایش قیمت تیرآهن یا میلگرد در بازار آزاد می‌شود..

آیا خرید از بورس کالا صرفه اقتصادی دارد؟

پاسخ به این سوال به عوامل متعددی بستگی دارد. اگر خریدار:

• حجم خرید بالایی دارد،

• به کد بورسی صنعتی دسترسی دارد،

• می‌تواند هزینه‌های جانبی و زمان‌بر بودن تحویل کالا را مدیریت کند،

خرید از بورس می‌تواند صرفه‌جویی قابل توجهی داشته باشد. اما اگر سرعت تحویل، خرید با تناژ پایین و سهولت معامله در اولویت باشد، بازار آهن انتخاب منطقی‌تری است.

نقش کارخانه‌های تولید فولاد در اختلاف قیمت‌ها

بسیاری از کارخانه‌ها مانند فولاد ظفر بناب، نیشابور، فایکو، راد همدان و ذوب‌آهن اصفهان، بخشی از محصولات خود را در بورس کالا عرضه می‌کنند، ولی برای پاسخ به تقاضای بازار، به‌طور موازی در بازار آزاد نیز فعال هستند. این دوگانگی عرضه باعث می‌شود اختلافاتی در قیمت مقاطع فولادی ایجاد شود.

همچنین برخی کارخانه‌ها کیفیت متفاوتی از محصولات خود را در بازار آزاد عرضه می‌کنند. به همین دلیل ممکن است قیمت میلگرد ۱۶ ذوب‌آهن در بورس با نوع موجود در بازار آزاد متفاوت باشد، حتی اگر نام برند یکی باشد.

تاثیر حمل‌ونقل و موجودی انبارها

قیمت آهن‌آلات در بازار آزاد به‌طور مستقیم تحت تاثیر موقعیت جغرافیایی انبار، میزان موجودی کالا و فاصله از کارخانه است. مثلاً قیمت ورق سیاه مبارکه در تهران ممکن است با همین کالا در تبریز تفاوت چند صد تومانی داشته باشد.

در شرکت آهن یک دو سه، به‌دلیل داشتن شبکه توزیع سراسری و ناوگان حمل‌ونقل اختصاصی، امکان تحویل فوری آهن‌آلات در شهرهای مختلف کشور فراهم شده و قیمت‌ها به‌صورت رقابتی ارائه می‌شود.

راهکار خرید هوشمندانه مقاطع فولادی

برای تصمیم‌گیری صحیح بین خرید از بازار آزاد یا بورس کالا، پیشنهاد می‌کنیم:

1. قیمت روز مقاطع مورد نظر را از منابع معتبر مانند قیمت میلگرد امروز یا قیمت تیرآهن کارخانه‌ها بررسی کنید.

2. هزینه‌های جانبی خرید از بورس را محاسبه کرده و با بازار آزاد مقایسه کنید.

3. در صورت خرید عمده، با شرکت‌های معتبر تأمین‌کننده مانند آهن یک دو سه تماس گرفته و از شرایط فروش مستقیم از کارخانه مطلع شوید.

4. سرعت تحویل را در نظر بگیرید. در بسیاری از پروژه‌های اجرایی، تحویل سریع مهم‌تر از قیمت نهایی چند درصد پایین‌تر است.

بررسی روند تاریخی تفاوت قیمت بازار آهن و بورس کالا

برای درک بهتر تفاوت قیمت‌ها بین بازار آزاد آهن و بورس کالا، باید نگاهی به روند تاریخی این اختلاف در سال‌های اخیر داشته باشیم. در سال‌های ۱۳۹۹ تا ۱۴۰۱، قیمت میلگرد در بورس کالا اغلب بین ۱۰ تا ۲۰ درصد پایین‌تر از بازار آزاد اعلام می‌شد. اما این اختلاف همیشگی نبود و در برخی برهه‌ها به‌دلیل نوسان نرخ ارز یا تغییر سیاست‌های عرضه، قیمت‌های بورس حتی بالاتر از بازار آزاد رفت.

به‌عنوان مثال:

• در مقاطعی که نرخ دلار بازار آزاد رشد شدیدی داشت ولی نرخ نیما ثابت ماند، اختلاف قیمت محسوس بود.

• در برخی زمان‌ها که تقاضای پروژه‌ای در کشور کاهش یافت (مانند پاییز ۱۴۰۱)، بازار آزاد دچار رکود شد و قیمت‌ها در آن پایین‌تر از نرخ‌های اعلامی بورس قرار گرفت.

تحلیل تفاوت قیمت برای هر نوع مقطع فولادی

میلگرد

در بورس کالا، میلگرد معمولاً به‌صورت شاخه‌ای و در بسته‌بندی مشخص عرضه می‌شود. کارخانه‌هایی مثل ذوب‌آهن اصفهان، راد همدان، نیشابور در بورس فعال‌اند. قیمت میلگرد در بورس معمولاً ۵ تا ۱۵ درصد پایین‌تر از بازار است، اما خریداران باید هزینه‌های جانبی را محاسبه کنند.

برای دیدن قیمت و خرید میلگرد 25 گروه ملی به وب سایت آهن یک دو سه مراجعه کتید.

تیرآهن

تیرآهن به‌ویژه در سایزهای پرمصرف مثل ۱۴، ۱۶ و ۱۸ توسط شرکت‌هایی مانند ذوب‌آهن اصفهان و فولاد البرز ایرانیان (فایکو) در بورس کالا عرضه می‌شود. به‌دلیل محدود بودن عرضه برخی سایزها در بورس، بازار آزاد انعطاف‌پذیری بیشتری دارد و برخی سایزها فقط در بازار قابل تهیه‌اند.

ورق سیاه

ورق‌های گرم (سیاه) معمولاً در بورس کالا توسط فولاد مبارکه اصفهان عرضه می‌شوند و با توجه به کیفیت و ابعاد استاندارد، قیمت پایه آنها پایین‌تر از بازار است. اما در بازار آزاد، ورق سیاه از برندهای متنوع و با ضخامت‌های گوناگون (۱.۵، ۲، ۴، ۶، ۱۰ و...) موجود است که موجب افزایش قیمت می‌شود.

نبشی و ناودانی

نبشی و ناودانی معمولاً کمتر در بورس عرضه می‌شوند و عمده خرید و فروش این محصولات در بازار آزاد انجام می‌شود. بنابراین قیمت این مقاطع معمولاً توسط عرضه‌کنندگان در انبارها و فروشگاه‌های آنلاین مانند آهن یک دو سه تعیین می‌شود.

نقش صادرات در اختلاف قیمت بازار و بورس

یکی از عواملی که باعث افزایش قیمت مقاطع فولادی در بازار آزاد نسبت به بورس می‌شود، افزایش صادرات شمش و مقاطع نوردی است. زمانی که کارخانه‌ها به دلیل صرفه اقتصادی بیشتر، ترجیح می‌دهند محصولات خود را به خارج از کشور صادر کنند، با کاهش عرضه در بازار داخلی، قیمت‌ها در بازار آهن افزایش می‌یابد.

برای مثال، در بهار ۱۴۰۲، با رشد صادرات فولاد به کشورهای همسایه مانند عراق، افغانستان و ترکیه، قیمت میلگرد و تیرآهن در بازار آزاد افزایش یافت، در حالی که قیمت‌های بورس تغییر چندانی نکرده بود.

آیا قیمت پایین‌تر بورس به معنی خرید ارزان‌تر است؟

این سوال بسیار مهمی است که بسیاری از خریداران از خود می‌پرسند. پاسخ این است که:

"قیمت پایه در بورس الزاماً به معنای هزینه نهایی کمتر نیست."

دلیل آن روشن است:

• هزینه مالیات بر ارزش افزوده

• کارمزد کارگزاری‌ها

• محدودیت در حجم سفارش (مثلاً حداقل خرید ۲۰ تن برای میلگرد)

• تأخیر در تحویل

• پیچیدگی‌های اداری

درحالی‌که در بازار آزاد، خریدار می‌تواند بدون بروکراسی اداری، در کمترین زمان ممکن کالای خود را تحویل بگیرد، حتی اگر مقدار آن کمتر از ۱ تن باشد.

تأثیر شرایط پروژه بر انتخاب محل خرید

نوع پروژه ساختمانی یا صنعتی نیز در انتخاب بین بورس و بازار آزاد اهمیت زیادی دارد. در پروژه‌های بزرگ عمرانی مانند ساخت آزادراه، اسکله یا برج‌های بلند، معمولاً خرید از بورس کالا به‌صرفه‌تر است چون حجم خرید بالاست و شرکت مجری به کد بورسی و تجربه کافی دسترسی دارد.

اما در پروژه‌های مسکونی یا تجاری متوسط و کوچک، یا برای پیمانکاران جزء، بازار آزاد انعطاف‌پذیرتر و سریع‌تر است.

راهنمایی برای استفاده هوشمندانه از هر دو بازار

برای خریداران حرفه‌ای، استفاده ترکیبی از بورس و بازار آزاد می‌تواند هوشمندانه باشد. مثلاً:

• خرید بخش عمده‌ای از میلگرد از بورس کالا برای صرفه‌جویی در هزینه‌ها

• تأمین مقاطع خاص یا سفارشی از بازار آزاد برای تسریع زمان تحویل یا تنوع برند

شرکت‌هایی مانند آهن یک دو سه، به عنوان تأمین‌کننده معتبر، می‌توانند کالاهای خریداری‌شده از بورس را نیز حمل کرده و تحویل دهند تا مشتری دغدغه حمل‌ونقل و انبارداری نداشته باشد.

انتهای رپرتاژ آگهی/