تکدی‌گری زنان، آخرین راه چاره

به گزارش خبرنگار تابناک از لرستان، تصور رایج از یک اداره دولتی محیطی منظم و رسمی است، اما در سال‌های اخیر، راهرو‌ها و اتاق‌های انتظار ادارات به صحنه نوعی استمداد خاموش و آبرومندانه تبدیل شده است، زنانی که از نظر ظاهر تفاوت چندانی با سایر مراجعین ندارند، با در دست داشتن نسخه‌ای پزشکی، قبض پرداخت‌نشده یا نامه‌ای اداری، به کارمندان یا حتی دیگر مراجعین نزدیک شده و با صدایی آرام و لحنی شکسته، درخواست کمک مالی می‌کنند.
اغلب این زنان، سرپرست خانوار، همسر یک فرد بیکار یا ازکارافتاده، یا مادر یک فرزند بیمار هستند، این افراد معمولاً متکدی حرفه‌ای نیستند و به دلیل حفظ آبرو، از گدایی در خیابان پرهیز می‌کنند.
ظاهر آنها اغلب آراسته و محترمانه است تا حساسیت منفی ایجاد نکنند و بتوانند راحت‌تر در محیط اداری تردد کنند.
فقر ساختاری و بیکاری مزمن لرستان سال‌هاست که با بالاترین نرخ‌های بیکاری و تورم دست‌وپنجه نرم می‌کند، این فشار اقتصادی، بنیان خانواده‌ها را سست کرده و زنان را برای تأمین حداقل نیاز‌ها به تکاپو واداشته است.
 
پیامد‌ها و آسیب‌های تکدی‌گری زنان در ادارات
 
آسیب‌های روانی برای زنان، تحقیر شکستن عزت نفس، افسردگی و اضطراب، از مهم‌ترین پیامد‌های روحی برای این زنان است که خود را مجبور به انجام کاری خلاف شأن انسانی خود می‌بینند، این زنان در موقعیت بسیار آسیب‌پذیری قرار دارند و ممکن است در معرض سوءاستفاده‌های مالی یا اخلاقی قرار گیرند.
«غرور، نون و دوا نمی‌شه» این جمله را شهربانو، زنی حدوداً ۴۵ ساله می‌گوید که نمی‌خواهد هویتش فاش شود، او هر روز به یکی از ادارات کل استان می‌آید، اما نه برای پیگیری نامه اشتغال یا وام، بلکه برای به دست آوردن هزینه داروی پسر بیمار و مخارج روزمره زندگی‌اش، شوهر او کارگری ازکارافتاده است و تمام امید خانواده به دست‌های این زن است.
شهربانو در حالی که یک پوشه زرد رنگ حاوی نسخه‌های پزشکی و قبوض پرداخت‌نشده را محکم در بغل گرفته، می‌گوید: این پوشه سپر من است با دست خالی نمیتوانم از کسی درخواست کمک کنم، این مدارک را نشان می‌دهم که فکر نکنند دروغ می‌گویم، به خدا گدا نیستم، گرفتارم.
شیوه کار او با تکدی‌گری مرسوم در خیابان تفاوت دارد، شهربانو معتقد است راهرو‌های ادارات، حریم امن‌تری برای حفظ باقی‌مانده آبرویش است وگفت: خیابان همه به یک چشم دیگه نگاهت می‌کنند، ولی اینجا لابلای این کارمندان، شاید یکی درکم کند، من دنبال شکار آدم پولدار نمی‌گردم، دنبال یک ذره دل و رحم در چشمان آدم‌ها می‌گردم.
داستان شهربانو یک نمونه فردی نیست، بلکه بازتابی از یک بحران اجتماعی گسترده در استانی است که سال‌هاست با نرخ بالای بیکاری و فقر دست و پنجه نرم می‌کند، زنانی مانند او قربانیان یک چرخه معیوب هستند، چرخه‌ای که از بیکاری سرپرست خانوار شروع شده با بروکراسی پیچیده اداری و ناکافی بودن حمایت‌های اجتماعی ادامه می‌یابد و در نهایت به تکدی‌گری پنهان در آخرین جایی که روزی به آن امید داشته‌اند ختم می‌شود.
شهربانو در پایان در حالی که نگاهش به اتاق‌هایی است که درشان باز است می‌گوید: هر روز که با چندرغاز پول برمی‌گردم خانه، یک تیکه‌ای از وجودم و غرورم را در همین راهروی ادارات جا می‌گذارم
 
تکدی‌گری زنان در ادارات، بیانگر عمق مشکلات اقتصادی
 
محمد ناصری کارشناس مسائل اجتماعی در این رابطه در گفت‌و‌گو با تابناک اظهار کرد: تکدی‌گری زنان در ادارات، فراتر از یک آسیب اجتماعی بیانگر عمق مشکلات اقتصادی در استان است.
وی افزود: در این نوع تکدی گری که به صورت پنهان است درخواست به شکل مستقیم و تهاجمی نیست بلکه با ارائه یک مدرک مانند نسخه دارو، اجاره‌نامه عقب‌افتاده آغاز می‌شود تا نیاز، مستند و واقعی جلوه کند و اغلب به سراغ کارمندانی می‌روند که چهره‌ای مهربان‌تر دارند یا مراجعینی که از نظر ظاهری در وضعیت مالی بهتری به نظر می‌رسند.
این کارشناس مسائل اجتماعی در پاسخ به سوالی که چرا ادارات را برای تکدی گدی انتخاب می‌کنند عنوان کرد: این زنان اغلب پس از ناامیدی از فرآیند‌های طولانی و بی‌نتیجه اداری برای دریافت وام، کمک‌هزینه یا اشتغال به این روش روی می‌آورند از نظر روانی نیز درخواست کمک در یک محیط بسته و از فردی مشخص، برایشان قابل تحمل‌تر از گدایی در انظار عمومی است.
ناصری گفت: از طرف دیگر ادارات به عنوان نماد قدرت و منابع دولتی تلقی می‌شوند و فرد مستأصل به صورت غریزی به جایی می‌رود که تصور می‌کند پول و امکانات در آنجا متمرکز است.
وی تصریح کرد: فرآیند‌های طولانی و طاقت‌فرسا برای دریافت حمایت از نهادهایی، چون کمیته امداد و بهزیستی، میزان ناچیز مستمری‌ها که کفاف هزینه‌های سرسام‌آور زندگی، درمان و تحصیل را نمی‌دهد، پدیده پاس‌کاری مراجعین بین ادارات مختلف که منجر به فرسودگی و ناامیدی کامل آنها می‌شود، افزایش زنان سرپرست خانوار به دلیل طلاق، فوت همسر، اعتیاد یا زندانی بودن مردان، سبب شده تعداد زنانی که بار مسئولیت خانواده را به دوش می‌کشند سبب شده زنانی که اغلب فاقد مهارت شغلی و پشتوانه مالی هستند به سمت تکدی گری بروند. 
وی به فقدان شبکه‌های حمایت اجتماعی غیردولتی اشاره کرد و خاطرنشان کرد: متاسفانه عدم وجود سازمان‌های مردم‌نهاد (NGO) و خیریه‌های فعال و کارآمد که بتوانند به عنوان بازوی کمکی دولت، این افراد را قبل از رسیدن به نقطه استیصال، شناسایی و حمایت کنند از دیگر دلایل تکدی گری زنان است.
کارشناس مسائل اجتماعی در ادامه به راهکار‌های مقابله با این موضوع اشاره کرد و گفت: ساده‌سازی و تسریع فرآیند‌های حمایتی، بازنگری در آیین‌نامه‌های اداری کمیته امداد و بهزیستی برای کاهش زمان انتظار و حذف کاغذبازی‌های غیرضروری، توانمندسازی اقتصادی زنان سرپرست خانوار با تغییر رویکرد از حمایت نقدیِ صرف به سمت ارائه آموزش‌های مهارتی همچون قالی‌بافی، خیاطی، صنایع دستی، کسب‌وکار‌های خانگی و اعطای وام‌های اشتغال‌زایی واقعی، تقویت و حمایت از سازمان‌های مردم‌نهاد، دولت باید زمینه فعالیت خیریه‌ها و NGO‌های محلی را تسهیل کند تا این سازمان‌ها بتوانند به عنوان حلقه‌های واسط، خلاء‌های حمایتی را پر کنند از جمله راهکار‌های جلوگیری از تکدی گری زنان است. 
 
تصویری از یک واقعیت تلخ
 
تکدی‌گری زنان در ادارات لرستان، یک "تب" است که از یک "عفونت" عمیق اقتصادی و ساختاری خبر می‌دهد، برخورد انتظامی یا بی‌توجهی به این پدیده تنها پاک کردن صورت مسئله است.
 این زنان مجرم نیستند، بلکه قربانی شرایطی هستند که آنها را به آخرین سنگر ممکن یعنی پناه بردن به قلب سیستم اداری، کشانده است. 
راه حل نه در راهرو‌های ادارات، که در تغییر رویکرد‌های کلان اقتصادی، اصلاح ساختار‌های حمایتی و بازگرداندن "امید" و "عزت نفس" به خانواده‌های لرستانی نهفته است.