عید قربان یعنی گسستن از تمامی تعلقات دنیوی

با نگاهی عمیق و جامع به فلسفه عید سعید قربان، این مناسبت فرخنده فراتر از یک آئین صرف مذهبی، نمادی بی‌بدیل از تقرب به ذات احدیت و گسستن از تمامی تعلقات دنیوی است.

عید قربان، فرصتی بی‌نظیر و حیاتی برای گسترش محبت، ترویج خدمت‌رسانی و تقویت ریشه‌های عمیق همدلی و همبستگی در تار و پود جامعه اسلامی ایران است. می‌توان این واژه را برای نزدیک شدن و برقراری ارتباطی دلی و قلبی با معشوق حقیقی، یعنی ذات ربوبی و یگانه مطلق هستی تعبیر کرد. در آموزه‌های غنی و پربار دینی ما، عید قربان صرفاً یادآور ذبح یک حیوان نیست، بلکه دعوتی است پرشور و انگیزه‌بخش برای بریدن از تمام تعلقات مادی و دنیوی که چون زنجیر ما را از رسیدن به خداوند متعال باز می‌دارند.

در آیه پرمغز و پر از حکمت و فدیناه بذبح عظیم در سوره مبارکه صافات که به ماجرای آزمون الهی حضرت ابراهیم و حضرت اسماعیل (ع) اشاره دارد تفسیر ظاهری ذبح عظیم به قوچی که به خواست خداوند جایگزین حضرت اسماعیل (ع) شد، هرگز نمی‌تواند عمق و عظمت واقعی این مفهوم الهی را به طور کامل بیان کند.
ذبح عظیم اشاره‌ای صریح و روشن به وجود مقدس حضرت اباعبدالله الحسین (ع) است. برای اثبات این تفسیر با استناد به مضامین والای دعای عرفه امام حسین (ع) که می‌فرمایند: ماذا وجد من فقدک و ما الذی فقد من وجدک (چه یافت آن که تو را گم کرد و چه گم کرد آن که تو را یافت)، مرید پیر مغانم ز من مرنج ای شیخ / که وعده تو کردی و او به جا آورد، به تبیین دقیق‌تر این موضوع می‌پردازد.

در واقعه جانسوز کربلا، این امام حسین (ع) بود که خود، جان پاکش، فرزندانش، برادران و خواهر زادگانش و تمام هستی‌اش را در راه خدا قربان کرد و این، همان ذبح عظیم الهی است که وعده آن داده شده بود و به بهترین و کامل‌ترین شکل ممکن به وقوع پیوست. این قربانی کردن، نشان‌دهنده اوج دلدادگی، عشق و تسلیم محض در برابر اراده الهی است که فراتر از هر قربانی مادی، تأثیری شگرف بر روح و جان بشریت گذاشته است.

شور و اشتیاق بی‌نظیر و وصف‌ناپذیر زائران و مجاوران در ایام عید قربان برای حضور در حرم مطهر رضوی ریشه ای عمیق در باور و تمایل قلبی در فطرت خداجوی انسان و تمایل ذاتی او به پیوند با معبود دارد. این ازدحام بی‌سابقه جمعیت در حرم مطهر رضوی در روز عرفه و آمادگی برای نماز عید قربان، نشان دهنده این است که مردم همواره به دنبال نقطه وصلی برای ارتباط با خداوند متعال هستند و در ایام و مناسبت‌های خاص مذهبی، این نیاز درونی با شکوه بیشتری تجلی می‌یابد. حضور در حرم مطهر امام رضا (ع) در چنین ایامی، برای مردم مشهد و زائران، وسیله‌ای برای تقرب به ذات احدیت و کسب معرفت الهی محسوب می‌شود.

زیارت به معنای حضور زائر در کنار زیارت‌شونده است. با این استناد به فراز اشهد انک تشهد مقامی و تسمع کلامی و ترد سلامی در زیارت‌نامه، امام رضا (ع) واسطه‌ای قدرتمند و شفیعی عظیم برای تقرب به ذات احدیت است. توسل به امام رضا (ع) و قرار دادن ایشان در پیشگاه خداوند متعال، ارتباط و وصل و قرب حقیقی را حاصل می‌کند.

مفهوم عمیق و متعالی زیارت نیز به قرب بازمی‌گردد؛ قرب به امام رضا (ع) و از طریق ایشان، قرب به خداوند متعال و خالق هستی است. همچنین زیارت راه تجلی این قرب و راهی برای پالایش روح و جان انسان در مسیر بندگی و عبودیت است.

عید قربان فرصتی مغتنم و بی‌نظیر برای گسترش محبت، ترویج خدمت‌رسانی و تقویت بنیادهای همدلی و همبستگی در جامعه است و این سنت دیرینه و مبارک قربانی کردن و توزیع گوشت آن میان نیازمندان و همنوعان، عملی از سبک زندگی مرتبط با عید قربان است که این سنت ارزشمند نباید به دست فراموشی سپرده شود، بلکه باید نسل به نسل منتقل و تقویت گردد. آداب و رسوم زیبایی همچون نونوار شدن لباس‌ها، قربانی کردن گسترده و پذیرایی‌های پرشور و دسته‌جمعی وسیله‌ای قوی و مؤثر برای برقراری ارتباط و پیوند شادمانه و عاطفی میان همه همنوعان به شمار می‌رود.

جمع‌آوری پول برای قربانی کردن و توزیع آن میان خانواده‌های مستمند و نیازمند، فضای بسیار گسترده همدلی، همبستگی و همراهی در جامعه است که به روشنی نشان‌دهنده زنده‌بودن و پویایی روح عید قربان و فرهنگ ایثار در میان مردم متدین و مهربان ایران است. این اقدامات مایه امیدواری است و رسانه‌ها باید این جلوه‌های زیبا را به تصویر بکشند تا مردم بیشتر با این روحیه همدلی آشنا شوند.

معاون فرهنگی، اجتماعی و زیارت استانداری خراسان رضوی