صد و بیست سخن از امام علی (ع)
۲ ـ ان لله تعالى فى کل نعمة حقا فمن اداه زاده منها و من قصر عنه خاطر بزوال نعمته.
ترجمه:
البته براى خداى تعالى در هر نعمتى حقى است (که باید در برابر آن سپاسگزارى کرد) پس هر که آن (شکر نعمت) را بجا آورد خداوند آن نعمت را بر او زیاد گرداند و کسى که در اینمورد کوتاهى نماید خداوند نعمتش را در خطر زوال اندازد.
۳ ـ اذا قدرت على عدوک فاجعل العفو عنه شکرا للقدرة علیه.
ترجمه:
هر گاه بر دشمنت ظفر یافتى بشکرانه (نعمت) پیروزى از او در گذر.
۴ ـ من کفارات الذنوب العظام اغاثة الملهوف و التنفیس عن المکروب. ترجمه:
بیچاره و ستمدیدهاى را بفریاد رسیدن و از شخص اندوهگین غم و اندوه را زدودن از جمله کفارات گناهان بزرگ محسوب مىشود.
۵ ـ یابن ادم اذا رأیت ربک سبحانه یتابع علیک نعمه و انت تعصیه فاحذره.
ترجمه:
اى فرزند آدم زمانى که دیدى پروردگار پاکت نعمتهاى خود را پشت سر هم بتو میبخشد و تو (بجاى سپاسگزارى) او را معصیت و نافرمانى میکنى پس از (عذاب و عقوبت) او بترس. (زیرا این آمدن نعمت پشت سر هم موجب گناه بیشتر و در نتیجه باعث زیادى عذاب و شکنجه خواهد بود).
۶ ـ اذا کنت فى ادبار و الموت فى اقبال فما اسرع الملتقى.
ترجمه:
زمانیکه تو (در اثر گذشتن ایام عمر) پشت بدنیا کرده (و رو بطرف مرگ نهادهاى) و مرگ (هم بسوى) تو رو میآورد پس چه زود (میان تو و مرگ) ملاقات خواهد بود.
۷ ـ افضل الزهد اخفاء الزهد.
ترجمه:
برترین زهد پنهان داشتن آن (از انظار مردم) است.
۸ ـ اشرف الغنى ترک المنى.
ترجمه:
شریفترین توانگرى و بى نیازى رها کردن آرزو‌ها است.
۹ ـ ایاک و مصادقة الاحمق فانه یرید ان ینفعک فیضرک، و ایاک و مصادقة البخیل فانه یقعد عنک احوج ما تکون الیه، و ایاک و مصادقة الفاجر فانه یبیعک بالتافه، و ایاک و مصادقة الکذاب فانه کالسراب یقرب علیک البعید و یبعد علیک القریب. ترجمه:
از دوستى احمق بر حذر باش زیرا که او میخواهد بتو سودى رساند (ولى بعلت بیخردى) زیان میرساند، و از دوستى بخیل دورى کن (که اگر از او چیزى بخواهى) خود را از تو نیازمندتر نشان میدهد، و از دوستى بدکار سخت بپرهیز که ترا ببهاى ناچیزى میفروشد، و از دوستى دروغگو دورى گزین که او مانند سراب است (ترا میفریبد) دور را بتو نزدیک و نزدیک را از تو دور گرداند.
۱۰ ـ لسان العاقل وراء قلبه و قلب الاحمق وراء لسانه.
ترجمه:
زبان خردمند پشت قلب او است و قلب احمق پشت زبان او (خردمند ابتداء تأمل و اندیشه کند آنگاه سخن گوید و احمق و نادان اول سخن گوید بعد بفکر و اندیشه افتد).
۱۱ ـ سیئة تسوءک خیر عند الله من حسنة تعجبک.
ترجمه:
گناه و عمل بدى (که از تو سر زند و) ترا اندوهگین کند در نزد خدا بهتر از کردار نیکى است که ترا بعجب و خودبینى وا دارد.
۱۲ ـ الظفر بالحزم، و الحزم باجالة الرأى، و الرأى بتحصین الاسرار.
ترجمه:
پیروزى یافتن (در کارها) باحتیاط و دور اندیشى است و حزم و احتیاط بکار انداختن نیروى فکر و اندیشه است و رأى و اندیشه بمحکم نگاهداشتن اسرار است.
۱۳ ـ احذروا صولة الکریم اذا جاع و اللئیم اذا شبع.
ترجمه:
بترسید از صولت و سطوت کریم هنگامیکه گرسنه شود و از حمله و سلطه لئیم موقعیکه سیر شود.
۱۴ ـ اولى الناس بالعفو اقدرهم على العقوبة. ترجمه:
هر که به کیفر رسانیدن (دشمن یا خطا کار) تواناتر باشد بعفو و بخشیدن او سزاوارتر است.
۱۵ ـ لا غنى کالعقل و لا فقر کالجهل و لا میراث کالادب و لا ظهیر کالمشاورة.
ترجمه:
هیچ بى نیازى مانند عقل و هیچ فقرى مانند جهل و هیچ میراثى همچون ادب و هیچ پشتیبانى مانند مشورت نیست.
۱۶ ـ اهل الدنیا کرکب یسار بهم و هم نیام.
ترجمه:
مردم دنیا مانند کاروانیانى هستند که آنها را در حال خواب سیر میدهند (و موقعیکه مرگشان فرا رسید و بزندگى آنها خاتمه داد از خواب بیدار مىشوند و این بیدارى بحال آنان سودى ندهد).
۱۷ ـ العفاف زینة الفقر و الشکر زینة الغنى.
ترجمه:
پاکدامنى زینت تهیدستى و سپاسگزارى زیور توانگرى است.
۱۸ ـ اذا تم العقل نقص الکلام.
ترجمه:
هر گاه عقل (آدمى) کمال یابد سخنش نقصان پذیرد (پر حرفى دلیل بیخردى است).
۱۹ ـ نفس المرء خطاه الى اجله.
ترجمه:
هر نفسى که انسان میکشد یکقدم بسوى مرگش بر میدارد.
۲۰ ـ من اصلح ما بینه و بین الله اصلح الله ما بینه و بین الناس، و من اصلحامر اخرته اصلح الله له امر دنیاه، و من کان له من نفسه واعظ کان علیه من الله حافظ.
ترجمه:
هر که آنچه را که میان او و خدا است (بوسیله تقوى) اصلاح کند خداوند آنچه را که میان او و مردم است بصلاح آورد، و کسیکه کار آخرتش را اصلاح کند خداوند براى او کار دنیایش را درست کند، و هر که را از خویشتن براى خود پند دهندهاى باشد از جانب خدا براى او محافظى خواهد بود.
۲۱ ـ مثل الدنیا کمثل الحیة لین مس‌ها و السم النافع فى جوفها، یهوى الی‌ها الغر الجاهل و یحذر‌ها ذو اللب العاقل.
ترجمه:
داستان دنیا بداستان مار گزندهاى ماند که دست سودن بدان نرم و در اندرونش زهر کشنده است، نادان فریب خورده بسوى آن رود ولى خردمند دانا از آن دورى گزیند.
۲۲ ـ شتان ما بین عملین:عمل تذهب لذته و تبقى تبعته و عمل تذهب مؤونته و یبقى اجره.
ترجمه:
چقدر اختلاف و دورى است بین دو کار:یکى عملى که لذتش رفته و زیان و رنج آن باقى بماند (مانند لذایذ شهوانى) و دیگرى عملى که (مانند اعمال عبادى) رنج آن رفته و مزد و پاداشش باقى ماند.
۲۳ ـ عظم الخالق عندک یصغر المخلوق فى عینک.
ترجمه:
عظمت آفریدگار در نزد تو مخلوق را در چشم تو کوچک گرداند.
۲۴ ـ ان لله ملکا ینادى فى کل یوم:لدوا للموت و اجمعوا للفناء وابنوا للخراب.
ترجمه:
خداوند را فرشته اى است که هر روز فریاد میزند (اى مردم) زاد و ولد کنید براى مردن و جمع کنید براى فانى شدن و بنا کنید براى خراب شدن.
۲۵ ـ لا یکون الصدیق صدیقا حتى یحفظ اخاه فى ثلاث:فى نکبته و غیبته و وفاته.
ترجمه:
دوست اگر در سه مورد دوستش را حمایت نکند دوست نیست:در شدت و گرفتارى او، و در غیبت وى و پس از مرگش.
۲۶ ـ من اعطى اربعا لم یحرم اربعا:من اعطى الدعاء لم یحرم الاجابة، و من اعطى التوبة لم یحرم القبول، و من اعطى الاستغفار لم یحرم المغفرة، و من اعطى الشکر لم یحرم الزیادة.
ترجمه:
کسى را که چهار چیز بخشیدند از چهار چیز محروم نماند:بکسى که توفیق دعا داده شد از استجابت آن محروم نگردید، و کسى را که (راه) توبه نشان دادند از قبول شدن آن بى نصیب نماند، و آنرا که استغفار دادند از آمرزش نا امید نگشت، و کسى را که سپاسگزارى (از نعمتها) بخشیدند از فزونى آن محروم نگردید.
۲۷ ـ استنزلوا الرزق بالصدقة و من ایقن بالخلف جاد بالعطیة.
ترجمه:
بوسیله صدقه دادن روزى را (از آسمان رحمت و کرم خدا) پایین آورید و کسى که بباز یافتن عوض یقین نمود در بخشیدن سخى مىشود.
۲۸ ـ ینزل الصبر على قدر المصیبة، و من ضرب على فخذه عند مصیبته حبط اجره. ترجمه:
صبر و شکیبائى باندازه مصیبت داده مىشود، و کسى که هنگام گرفتاریش (کم طاقتى نموده و دست خود را) برانش زند اجرش ضایع گردد.
۲۹ ـ المرء مخبوء تحت لسانه.
ترجمه:
مرد در زیر زبانش نهفته است (تا مرد سخن نگفته باشدـعیب و هنرش نهفته باشد)
۳۰ ـ هلک امرؤ لم یعرف قدره.
ترجمه:
کسى که قدر و قیمت خود را نشناخت تباه گشت.
۳۱ ـ لا یعدم الصبور الظفر و ان طال به الزمان.
ترجمه:
شخص صبور و شکیبا پیروزى را از دست ندهد اگر چه زمان (شکیبائى) بر او طولانى شود.
۳۲ ـ الراضى بفعل قوم کالداخل فیه معهم، و على کل داخل فى باطل اثمان:اثم العمل به، و اثم الرضا به.
ترجمه:
آنکه بکار گروهى راضى شود مانند اینست که با آنان در انجام آن کار شرکت داشته است، و بهر کسى که در کار باطلى داخل شود دو گناه است:یکى گناه انجام عمل و دیگرى گناه رضایت بدان عمل.
۳۳ ـ‌ای‌ها الناس، اتقوا الله الذى ان قلتم سمع و ان اضمرتم علم، و بادروا الموت الذى ان هربتم منه ادرککم و ان اقمتم اخذکم و ان نسیتموه ذکرکم. ترجمه:
اى مردم بترسید از خداوندى که اگر (سخن) گوئید بشنود و اگر در دل پنهان داشتید بداند، و (با تهیه توشه براى آخرت) بر مرگ پیشدستى کنید که اگر از آن بگریزید شما را دریابد و اگر بایستید شما را میگیرد و اگر فراموشش کنید شما را یاد میکند.
۳۴ ـ من وضع نفسه مواضع التهمة فلا یلومن من اساء به الظن.
ترجمه:
هر که خود را در محلهاى مورد تهمت قرار دهد نباید کسى را که نسبت بوى بدگمان شده است سرزنش نماید.
۳۵ ـ من استبد برأیه هلک و من شاور الرجال شارک‌ها فى عقولها.
ترجمه:
هر که خود رأى باشد به هلاکت افتد و کسى که با مردان مشورت کند در عقلهاى آنها شرکت جوید.
۳۶ ـ ترک الذنب اهون من طلب التوبة.
ترجمه:
ترک گناه از طلب توبه آسانتر است.
۳۷ ـ کل وعاء یضیق بما جعل فیه الا وعاء العلم فانه یتسع به.
ترجمه:
هر ظرفى بوسیله آنچه در آن نهند تنگ گردد (حجمش کاهش یابد) مگر ظرف علم (عقل و ذهن) که وسیعتر گردد.
۳۸ ـ من حاسب نفسه ربح و من غفل عن‌ها خسر و من خاف امن و من اعتبر ابصر و من ابصر فهم و من فهم علم.
ترجمه:
هر که (پیش از مرگ) از خود حساب کشید سود برد و هر که از آن غفلتنمود زیان کرد و کسیکه (از خدا) ترسید (از عذاب آخرت) ایمن گشت و آنکه پند گرفت بینا گرید و هر که بینا گردید فهمید و آنکه فهمید (در امور دین) دانا شد.
۳۹ ـ فى تقلب الاحوال علم جواهر الرجال.
ترجمه:
در دگرگونیهاى روزگار گوهر مردان دانسته شود.
۴۰ ـ بئس الزاد الى المعاد العدوان على العباد.
ترجمه:
ستم کردن بر بندگان (خدا) بد توشه اى است براى روز رستاخیز.
۴۱ ـ من اشرف افعال الکریم غفلته عما یعلم.
ترجمه:
تغافل و چشم پوشى کریم از آنچه میداند از شریفترین کارهاى اوست.
۴۲ ـ الایمان معرفة بالقلب و اقرار باللسان و عمل بالارکان.
ترجمه:
ایمان شناختن و معتقد بودن از روى قلب و اعتراف و اقرار بزبان و عمل نمودن با اعضاء و جوارح بدن است.
۴۳ ـ ان قوما عبدو الله رغبة فتلک عبادة التجار، و ان قوما عبدوا الله رهبة فتلک عبادة العبید، و ان قوما عبدو الله شکرا فتلک عبادة الاحرار.
ترجمه:
گروهى خدا را از روى میل (بثواب و پاداش آخرت) بندگى کردند که این عبادت تاجران است و قومى خدا را از ترس (جهنم) بندگى نمودند این هم عبادت غلامان است و گروه دیگر خدا را (سزاوار پرستش دیده و) براى سپاسگزارى بندگى اختیار کردند این عبادت آزادگان است.
۴۴ ـ یوم المظلوم على الظالم اشد من یوم الظالم على المظلوم. ترجمه:
روز (دادخواهى) ستمدیده بر ستمگر سختتر از روز ستمگر بر ستمکش است.
۴۵ ـ اتق الله بعض التقى و ان قل، و اجعل بینک و بین الله سترا و ان رق.
ترجمه:
از خداوند اگر چه بمقدار کم هم باشد بترس و میان خود و خداوند پردهاى هر چند که نازک هم باشد قرار ده.
۴۶ ـ ان لله تعالى فى کل نعمة حقا فمن اداه زاده منها و من قصر عنه خاطر بزوال نعمته.
ترجمه:
خداى تعالى را در هر نعمتى حقى است (که باید شکر آن نعمت را بجا آورد) پس هر که آنرا ادا کند خداوند آن نعمت را باو زیاد گرداند و هر که در این باره کوتاهى ورزد خداوند نعمتش را در خطر زوال اندازد.
۴۷ ـ یابن ادم لا تحمل هم یومک الذى لم یأتک على یومک الذى قد اتاک فانه ان یک من عمرک یات الله فیه برزقک.
ترجمه:
اى فرزند آدم امروز براى (رزق) فرداى نیامده اندوهگین مباش زیرا اگر آن روز از عمر تو باشد و تو زنده بمانى خداوند در آنروز روزى ترا میرساند.
۴۸ ـ من ظن بک خیرا فصدق ظنه.
ترجمه:
کسى که در باره تو گمان نیک برد (انتظار احسان و انفاق ترا داشته باشد) پس گمان او را راست گردان (در بارهاش نیکى کن)
۴۹ ـ عرفت الله بفسخ العزائم و حل العقود.
ترجمه:
خدا را از بهم خوردن تصمیمات و اراده ها و بگشوده شدن گره‌ها (مشکلات) شناختم.
۵۰ ـ مرارة الدنیا حلاوة الاخرة و حلاوة الدنیا مرارة الاخرة.
ترجمه:
تلخى دنیا (تحمل رنج و زحمت در برابر انجام تکالیف عبادى) شیرینى (سعادت و راحتى) آخرتست و شیرینى دنیا (لذایذ نامشروع که از هواى نفس سرچشمه میگیرد موجب) تلخى (عذاب و عقوبت) آخرتست.
۵۱ ـ یابن ادم کن وصى نفسک و اعمل فى مالک ما تؤثر ان یعمل فیه من بعدک.
ترجمه:
اى فرزند آدم تو خود وصى خود باش و آنچه را که میخواهى از مال و دارائى تو پس از مرگ در بارهات انجام دهند تو خود پیش از مرگ انجام بده.
۵۲ ـ اذا املقتم فتاجروا الله بالصدقة.
ترجمه:
آنگاه که تنگدست و نیازمند شدید بوسیله صدقه دادن با خداوند تجارت کنید (تا در کار روزى شما گشایشى حاصل شود).
۵۳ ـ من تذکر بعد السفر استعد.
ترجمه:
کسى که دورى سفر (آخرت) را بیاد آرد (تا اجل نرسیده است با توشه تقوى و اعمال صالحه) خود را آماده سازد.
۵۴ ـ لو لم یتوعد الله على معصیته لکان یجب ان لا یعصى شکرا لنعمه.
ترجمه:
اگر خداوند (بوسیله پیغمبران مردم را) از معصیت و نافرمانى خود نترسانیده بود (باز هم) براى سپاسگزارى از نعمتهاى او واجب بود که او را نافرمانى نکنند.
۵۵ ـ ما اکثر العبر و اقل الاعتبار. ترجمه:
عبرتها و پند‌ها چه بسیارند و عبرت گرفتن و پند پذیرى چقدر کم است.
۵۶ ـ الناس ابناء الدنیا و لا یلام الرجل على حب امه.
ترجمه:
مردم پسران دنیا هستند و شخص بر دوستى مادرش ملامت نشود. [ولى دوستى دنیا آنقدر نباید باشد که انسان را وادار بگناه کند]۵۷ ـ ان المسکین رسول الله فمن منعه فقد منع الله و من اعطاه فقد اعطى الله.
ترجمه:
مسکین و نیازمند (که پیش کسى رود و چیزى خواهد) فرستاده خدا است پس هر که او را رد کند و باز دارد خدا را رد کرده است و هر که باو چیزى بخشد بخدا داده است.
۵۸ ـ لا یصدق ایمان عبد حتى یکون بما فى ید الله سبحانه اوثق منه بما فى یده.
ترجمه:
ایمان بندهاى درست نیست تا اعتمادش بدانچه در دست (قدرت) خداوند سبحان است بیشتر باشد از آنچه در دست خود اوست.
۵۹ ـ اتقوا معاصى الله فى الخلوات فان الشاهد هو الحاکم.
ترجمه:
از انجام گناهان و نافرمانیهاى خدا در خلوتها و پنهانی‌ها بپرهیزید زیرا که شاهد و بیننده خود داور و حاکم است.
۶۰ ـ اقل ما یلزمکم لله سبحانه ان لا تستعینوا بنعمه على معاصیه.
ترجمه:
کمترین چیزى که شما براى خداوند سبحان الزام دارید اینست که از نعمتهاىاو براى انجام گناهان یارى نطلبید.
۶۱ ـ الغنى الاکبر الیأس عما فى ایدى الناس.
ترجمه:
بى اعتنائى و امید نداشتن بدانچه در دست مردم است بزرگترین توانگرى است.
۶۲ ـ لو رأى العبد الاجل و مصیره لا بغض الامل و غروره.
ترجمه:
اگر بنده (با دیده دل) مرگ خود و جاى باز گشتش را ببیند یقینا آرزو و فریب آن را دشمن دارد.
۶۳ ـ لکل امرىء فى ماله شریکان:الوارث، و الحوادث.
ترجمه:
براى دارائى و مال هر کسى دو شریک وجود دارد:یکى ارث برنده و دیگرى حوادث روزگار.
۶۴ ـ اشد الذنوب ما استهان به صاحبه.
ترجمه:
سختترین گناهان (در نزد خدا) گناهى است که مرتکب آن آنرا سبک و کوچک شمارد.
۶۵ ـ اکبر العیب ان تعیب ما فیک مثله.
ترجمه:
بزرگترین عیب آنست که (در باره دیگران) عیب بدانى آنچه را که مانند آن در وجود تو باشد.
۶۶ ـ البخل جامع لمساوى العیوب و هو زمام یقاد به الى کل سوء.
ترجمه:
بخل جمع کننده بدی‌ها و زشتىها است و آن مهارى است که (انسان بوسیله آن) بسوى هر بدى کشیده شود. ـما خیر بخیر بعده النار، و ما شر بشر بعده الجنة و کل نعیم دون الجنة محقور و کل بلاء دون النار عافیة.
ترجمه:
هر خیر و خوشى که بدنبال آن آتش باشد خیر و خوشى نیست و آن شر و رنجى که بعدش بهشت باشد شر و رنج نیست و هر نعمتى نسبت به بهشت بسیار حقیر و کوچک است و هر بلاء و محنتى در برابر آتش دوزخ عافیت و آسایش است.
۶۸ ـ ما احسن تواضع الاغنیاء للفقراء طلبا لما عند الله! و احسن منه تیه الفقراء على الاغنیاء اتکالا على الله.
ترجمه:
چه نیکو است فروتنى توانگران بدرویشان براى بدست آوردن پاداشى که در نزد خدا (براى این عمل) است! و از آن نیکوتر بى اعتنائى فقراء بر توانگران است بجهت اعتماد و توکلى که بر خداوند دارند.
۶۹ ـ من اصلح سریرته اصلح الله علانیته، و من عمل لدینه کفاه الله امر دنیاه.
ترجمه:
هر کس باطن خود را اصلاح کند خداوند ظاهر او را نیکو گرداند، و هر که براى دین و آخرتش کار کند خداوند کارهاى دنیاى او را کفایت میکند.
۷۰ ـ کفاک من عقلک ما اوضح لک سبل غیک من رشدک.
ترجمه:
(این سود و فایده) از عقل تو برایت کافى است که راههاى گمراهى را از راه راست و هدایت برایت آشکار سازد.
۷۱ ـ الحلم غطاء ساتر و العقل حسام قاطع، فاستر خلل خلقک بحملک و قاتل هواک بعقلک. ترجمه:
بردبارى پرده اى است پوشاننده و عقل شمشیرى است برنده، پس عیوب اخلاقى خود را با (پرده) حلم بپوشان و هواى نفس را با (شمشیر) عقلت بکش.
۷۲ ـ لا ینبغى للعبد ان یثق بخصلتین:العافیة و الغنى، بینا تراه معافى اذ سقم و بینا تراه غنیا اذ افتقر.
ترجمه:
براى بنده شایسته نیست که بدو خصلت عافیت و توانگرى اعتماد کند (زیرا) در اثنائى که او را سلامت بینى ناگاه بیمار شود و در اثنائى که توانگرش بینى ناگهان نیازمند گردد.
۷۳ ـ ان اعظم الحسرات یوم القیامة حسرة رجل کسب مالا فى غیر طاعة الله فورثه رجل فانفقه فى طاعة الله سبحانه فدخل به الجنة و دخل الاول به النار.
ترجمه:
در روز قیامت بزرگترین حسرت‌ها حسرت مردى است که (در دنیا) مالى را از راه حرام بدست آورد و مرد دیگرى آنرا بارث برده و در راه خدا انفاق نماید (در نتیجه مرد دومى بوسیله این عمل) داخل بهشت گردد و اولى داخل دوزخ شود.
۷۴ ـ اذکروا انقطاع اللذات و بقاء التبعات.
ترجمه:
(هنگام عیش و نوش و انجام منهیات) بیاد تمام شدن لذت‌ها و باقیماندن عقوبات آنها باشید.
۷۵ ـ من عظم صغار المصائب ابتلاه الله بکبارها.
ترجمه:
هر که مصیبتهاى کوچک را بزرگ شمارد خداوند او را به مصیبتهاى بزرگ گرفتار کند.
۷۶ ـ من کرمت علیه نفسه هانت علیه شهواته.
ترجمه:
هر که عزت نفس داشت شهوات و تمایلاتش نزد او پست و بی مقدار گردند.
۷۷ ـ منهومان لا یشبعان:طالب علم و طالب دنیا.
ترجمه:
دو حریصند که سیر نشوند:جوینده علم (که هر چه یاد گیرد بیشتر شیفته علم گردد) و طالب دنیا (هر چه بدست آرد حریصتر شود).
۷۸ ـ لا یرى الجاهل الا مفرطا او مفرطا.
ترجمه:
نادان دیده نمیشود مگر در حال افراط یا تفریط (کارهایش از روى نظم و حساب نیست).
۷۹ ـ ما اخذ الله على اهل الجهل ان یتعلموا حتى اخذ على اهل العلم ان یعلموا.
ترجمه:
خداوند از نادانان براى یاد گرفتن پیمان نگرفت تا اینکه از دانشمندان براى یاد دادن پیمان گرفت.
۸۰ ـ ضع فخرک و احطط کبرک و اذکر قبرک.
ترجمه:
فخر و نازت را کنار گذار کبرت را بشکن و (تنگى و تاریکى) گورت را بیاد آور.
از غرر الحکم
حکم کامثال النجوم تبلجت من ضوء ما ضمنت من الاسرار و ترى من الکلم القصار جوامعا یغنیک عن سفر من الاسفار
۱ ـ الوله بالدنیا اعظم فتنة.
ترجمه:
بدنیا شیفته شدن بزرگترین گرفتارى است.
۲ ـ العلم کنز عظیم لا یفنى.
ترجمه:
علم و دانش گنجینه بزرگى است که فانى نشود.
۳ ـ الدین شجرة اصل‌ها التسلیم و الرضا.
ترجمه:
دین درختى را ماند که ریشه اش تسلیم و رضا (بر مقدرات الهى) است.
۴ ـ الجهاد عماد الدین و منهاج السعداء.
ترجمه:
جهاد (در راه خدا) ستون دین و روش نیکبختان است.
۵ ـ الرضاء بقضاء الله یهون عظیم الرزایا. ترجمه:
بقضاى الهى راضى بودن مصائب و گرفتاریهاى بزرگ را آسان گرداند.
۶ ـ الامل یقرب المنیة و یباعد الامنیة.
ترجمه:
آرزوى (دراز) مرگ را نزدیک گرداند و انسان را از مقصد خود دور سازد.
۷ ـ العاقل لا یتکلم الا لحاجته او لحجته و لا یشتغل الا بصلاح اخرته.
ترجمه:
خردمند جز براى حاجتش و یا براى حجت و دلیل آوردن (بر مطلب حقش) سخن نگوید و جز باصلاح امور آخرتش اشتغال نجوید.
۸ ـالخشیة من عذاب الله شیمة المتقین.
ترجمه:
از عذاب خدا ترسیدن روش و خوى پرهیزکاران است.
۹ ـ المؤمن حذر من ذنوبه یخاف البلاء و یرجو رحمة ربه.
ترجمه:
مؤمن (همیشه) از گناهانش بیمناک است از بلا و گرفتارى خوفناک و برحمت پروردگارش امیدوار است.
۱۰ ـ البکاء من خیفة الله للبعد عن الله عبادة العارفین.
ترجمه:
گریه از ترس خدا براى دور ماندن از درگاه خدا عبادت عارفان است.
۱۱ ـ الجبن و الحرص و البخل غرائز سوء یجمع‌ها سوء الظن بالله.
ترجمه:
ترس و حرص و بخل خویهاى زشتى هستند که بدگمانى بخدا آنها را یکجا گرد
آورد.
۱۲ ـ العاقل اذا سکت فکر و اذا نطق ذکر و اذا نظر اعتبر.
ترجمه:
خردمند، چون خاموشى گزیند میاندیشد و، چون سخن گوید یاد خدا کند و زمانیکه نگاه نماید عبرت گیرد.
۱۳ ـ السعید من خاف العقاب فامن و رجا الثواب فاحسن.
ترجمه:
نیکبخت کسى است که از عقوبت (آخرت) بترسد در نتیجه ایمن گردد و بپاداش امیدوار باشد و کار نیک انجام دهد.
۱۴ ـ الزهد تقصیر الامال و اخلاص الاعمال.
ترجمه:
زهد کوتاه کردن آرزو‌ها و خالص نمودن اعمال (براى خدا) است.
۱۵ ـ العلم خیر من المال، العلم یحرسک و انت تحرس المال.
ترجمه:
علم و دانش بهتر از مال و دارائى است علم ترا نگهدارى کند در حالیکه مال را تو باید نگهداریش کنى.
۱۶ ـ الصبر عن الشهوة عفة و عن الغضب نجدة و عن المعصیة ورع.
ترجمه:
صبر کردن از شهوتهاى نفسانى پاکدامنى است و از اعمال خشم بزرگوارى است و از معصیت و گناه پارسائى است.
۱۷ ـ المتقون اعمالهم زاکیة و اعینهم باکیة و قلوبهم و جلة.
ترجمه:
پرهیزکاران (کسانى هستند که) اعمالشان پاکیزه و چشمانشان گریان و دلهایشان (از خوف خدا) ترسان است.
۱۸ ـ الطمأنینة الى کل احد قبل الاختبار من قصور العقل.
ترجمه:
خاطر جمع شدن بهر کسى پیش از آزمایش از کم خردى است.
۱۹ ـ الصبر صبران، صبر فى البلاء حسن جمیل و احسن منه الصبر فى المحارم.
ترجمه:
صبر دو گونه است یکى صبر در موقع بلا و گرفتارى که (چنین صبرى) نیکو و زیبا است و بهتر از آن صبر در (عدم ارتکاب) محرمات است.
۲۰ ـ البکاء من خشیة الله ینیر القلب و یعصم عن معاودة الذنب.
ترجمه:
از خوف خدا گریستن قلب را نورانى کرده و از بازگشت بارتکاب گناه باز دارد.
۲۱ ـ الکلام فى وثاقک ما لم تتکلم به فاذا تکلمت به صرت فى وثاقه.
ترجمه:
سخن در اختیار و بند تست مادامیکه آنرا تکلم نکرده اى پس، چون آنرا تکلم نمودى تو در بند آن در آمدى.
۲۲ ـ التوبة ندم بالقلب و استغفار باللسان و ترک بالجوارح و اضمار ان لا یعود.
ترجمه:
توبه و بازگشت بخدا بدل پشیمان شدن و بزبان آمرزش خواستن و ترک (عمل بد) باعضاء و جوارح، و نیت بعدم بازگشت (بسوى گناه) است.
۲۳ ـ الانس فى ثلاثة:الزوجة الموافقة، و الولد البار، و الاخ الموافق.
ترجمه:
آرامش و انس در سه چیز است:زن سازگار، و فرزند نیک رفتار، و دوست موافق.
۲۴ ـ العدل انک اذا ظلمت انصفت و الفضل انک اذا قدرت عفوت.
ترجمه:
عدل آنست که، چون تو خود ستم کردى از خودت داد خواهى و فضل و برترى آنست که، چون قدرت یافتى عفو کنى.
۲۵ ـ الخوف من الله فى الدنیا یؤمن الخوف فى الاخرة منه.
ترجمه:
در دنیا از خدا ترسیدن شخص را از ترس خدا در آخرت ایمن گرداند.
۲۶ ـ احسن الى من اساء الیک و اعف عمن جنى علیک.
ترجمه:
بکسى که بتو بدى کرده نیکى کن و از کسى که بتو ستم کرده در گذر.
۲۷ ـ الزم الصدق و الامانة فان‌ها سجیة الاخیار.
ترجمه:
ملازم راستى و امانت باش که آنها روش و خوى نیکان است.
۲۸ ـ اد الامانة الى من ائتمنک و لا تخن من خانک.
ترجمه:
امانت را بکسى که بتو سپرده رد کن و بکسى که بتو خیانت کند خیانت مکن.
۲۹ ـ اکرم ضیفک و ان کان حقیرا و قم عن مجلسک لابیک و معلمک و لو کنت امیرا.
ترجمه:
مهمانت را گرامى دار اگر چه شخص حقیرى باشد و براى احترام پدر و معلمت از جاى خود برخیز اگر چه امیر باشى.
۳۰ ـ انظر الى الدنیا نظر الزاهد المفارق و لا تنظر الی‌ها نظر العاشق الوامق. ترجمه:
بدنیا مانند نگاه شخص زاهد و کناره گیر نگاه کن و مانند نگاه عاشق دلباخته نگاهش مکن.
۳۱ ـ اجعل نفسک میزانا بینک و بین غیرک و احب له ما تحب لنفسک و اکره ما تکره لها و احسن کما تحب ان یحسن الیک و لا تظلم کما تحب ان لا تظلم.
ترجمه:
خودت را میان خود و دیگران میزان سنجش قرار بده آنچه بر خود پسندى بدیگرى نیز بپسند و آنچه بر خود ناخوشایند دانى بر او نیز ناخوشایند بدان و نیکى کن همچنانکه دوست دارى با تو نیکى کنند و ستم مکن همچنانکه دوست دارى بتو ستم نکنند.
۳۲ ـ اجعل من نفسک على نفسک رقیبا و اجعل لاخرتک من دنیاک نصیبا.
ترجمه:
از خودت بر خویشتن نگهبان و مراقبى قرار ده و از دنیاى خود براى آخرتت بهره بردارى کن.
۳۳ ـ اتعظوا بمن کان قبلکم قبل ان یتعظ بکم من بعدکم.
ترجمه:
از پیشینیان عبرت بگیرید قبل از آنکه آیندگان از شما عبرت گیرند. سعدى از این کلام الهام گرفته و گوید:
نرود مرغ سوى دانه فراز.
چون دگر مرغ بیند اندر بند
پند گیر از مصائب دیگران
تا نگیرند دیگران ز تو پند.
۳۴ ـ اخرجوا الدنیا من قلوبکم قبل ان یخرج منها اجسادکم، ففی‌ها اختبرتم و لغیر‌ها خلقتم. ترجمه:
محبت دنیا را از دلتان خارج کنید پیش از آنکه بدنهاى شما از دنیا بیرون شوند، شما در دنیا آزمایش میشوید و براى غیر دنیا (آخرت) آفریده شدهاید.
۳۵ ـ استدیموا الذکر فانه ینیر القلب و هو افضل العبادة.
ترجمه:
همیشه بیاد خدا باشید که ذکر خدا دل را روشن نماید و آن برترین عبادت‌ها است.
۳۶ ـ اعملوا لیوم تدخر له الذخائر و تبلى فیه السرائر.
ترجمه:
کار کنید براى روزى که ذخیره ها براى آنروز (قیامت) اندوخته شود و پنهانی‌ها در آنروز آشکار گردد.
۳۷ ـ احذر کل عمل اذا سئل عنه صاحبه استحیى منه و انکره.
ترجمه:
بترس از هر کارى که، چون صاحب آنکار مورد سؤال از آن واقع شود شرمنده گردد و آنرا انکار نماید.
۳۸ ـ احذر کل امر یفسد الاجلة و یصلح العاجلة.
ترجمه:
بترس از هر کارى که آخرت را تباه کند و دنیا را آباد سازد.
۳۹ ـ احذر مصاحبة الفساق و الفجار و المجاهدین معاصى الله.
ترجمه:
از مصاحبت فاسقان و فاجران و کوشش کنندگان در راه نافرمانیهاى خداوند بر حذر باش.
۴۰ ـ احذر الدنیا فان‌ها شبکة الشیطان و مفسدة الایمان. ترجمه:
از دنیا بترس که آن دام شیطان و خراب کننده ایمان است،
۴۱ ـ ایاک و فعل القبیح فانه یقبح ذکرک و یکثر وزرک.
ترجمه:
از کار زشت دورى گزین که آن نامت را زشت سازد و گناهت را زیاد گرداند.
۴۲ ـ ایاک و النمیمة فان‌ها تزرع الضغینة و تبعد عن الله و عن الناس.
ترجمه:
از سخن چینى اجتناب کن که آن کینه را (در دلها) میکارد و شخص را از خدا و مردم دور گرداند.
۴۳ ـ ایاک و الظلم فانه اکبر المعاصى و ان الظالم لمعاقب یوم القیامة بظلمه.
ترجمه:
از ظلم و ستم دورى کن که آن بزرگترین گناهان است و ستمگر در روز قیامت براى ستمکاریش معذب خواهد بود.
۴۴ ـ ایاک و حب الدنیا فان‌ها رأس کل خطیئة و معدن کل بلیة.
ترجمه:
از دوستى دنیا بدور باش که آن سر آمد تمام خطا‌ها و مجمع همه بلا‌ها است.
۴۵ ـ الا و انى لم ار کالجنة نام طالب‌ها و لا کالنار نام هاربها.
ترجمه:
بدان که من چیزى مثل بهشت ندیدم که خواهان آن بخوابد و نه مثل دوزخ که گریزنده از آن خواب باشد.
۴۶ ـ الا ان اخوف ما اخاف علیکم اتباع الهوى و طول الامل.
ترجمه:
بدانید که ترسناکترین چیزى که من بر شما از آن میترسم (دو چیز است) پیروى هواى نفس و طول آرزو است.
۴۷ ـ الا و انکم فى ایام امل من ورائه اجل فمن عمل فى ایام امله قبل حضور اجله نفعه عمله و لم یضرره اجله.
ترجمه:
بدانید که شما در روزهاى امید و آرزو بسر مىبرید که بدنبال آن مرگ است پس هر که در روزهاى امید و آرزویش پیش از رسیدن اجلش اعمال (نیکى) انجام دهد عملش او را سود بخشد و اجلش باو زیان نرساند.
۴۸ ـ افضل الناس انفعهم للناس.
ترجمه:
برترین مردم سودمندترین آنها است بمردم.
۴۹ ـ افضل العبادة عفة البطن و الفرج.
ترجمه:
برترین عبادت پاک نگهداشتن شکم و فرج (از حرام) است.
۵۰ ـ اقوى الناس من قوى على نفسه.
ترجمه:
قوىترین مردم کسى است که بر نفس خود چیره شود.
۵۱ ـ اکثر الناس املا اقلهم للموت ذکرا.
ترجمه:
آرزوى کسانى از مردم بیشتر است که کمتر در یاد مرگ باشند.
۵۲ ـ احمق الناس من ظن انه اعقل الناس.
ترجمه:
سفیه ترین مردم کسى است که گمان کند که خردمندترین مردم است.
۵۳ ـ افضل الحکمة معرفة الانسان نفسه و وقوفه عن قدره. ترجمه:
معرفت انسان نسبت بخود و آگاه بودن وى از قدر و منزلت خویش برترین حکمت است.
۵۴ ـ اقوى الناس ایمانا اقواهم توکلا على الله سبحانه.
ترجمه:
قوىترین مردم از نظر ایمان کسى است که توکلش بخداوند سبحان قوىتر باشد.
۵۵ ـ اشقى الناس من باع دینه بدنیا غیره.
ترجمه:
بدبختترین مردم کسى است که دینش را بخاطر دنیاى شخص دیگرى بفروشد.
۵۶ ـ احق الناس بالرحمة عالم یجرى علیه حکم جاهل و کریم یستولى علیه لئیم و بر یسلط علیه فاجر.
ترجمه:
سزاوارترین مردم بترحم عالمى است که حکم نادانى بر او جارى باشد (محکوم حکم جاهل باشد) و شخص کریمى است که آدم پستى بر او مستولى شود و نیکوکارى است که بدکارى بر او مسلط گردد.
۵۷ ـ اغنى الاغنیاء من لم یکن للحرص اسیرا.
ترجمه:
غنىترین توانگران کسى است که اسیر حرص و آز نباشد.
۵۸ ـ اعقل الناس من کان بعیبه بصیرا و عن عیب ... ضریرا.
ترجمه:
خردمندترین مردم کسى است که به عیب خود بینا و از عیب دیگران نابینا باشد.
۵۹ ـ اسعد الناس بالدنیا التارک لها و اسعدهم بالاخرة العامل لها.
ترجمه:
نیک بختترین مردم دنیا کسى است که دنیا را رها کند و خوشبختترین آنهادر آخرت کسى است که براى آخرت کار کند.
۶۰ ـ ان انفاسک اجزاء عمرک فلا تفن‌ها الا فى طاعة تزلفک.
ترجمه:
نفسهاى تو اجزاء عمرتست پس آنها را تمام مکن مگر در طاعتى که ترا بخدا نزدیک گرداند.
۶۱ ـ ان النفس لامارة بالسوء الفحشاء فمن ائتمن‌ها خانته و من استأمن الی‌ها اهلکته و من رضى عن‌ها اوردته شر الموارد.
ترجمه:
یقینا نفس آدمى بسیار ببدى و فحشاء فرمان میدهد پس هر که آنرا امین بداند نفس نسبت باو خیانت کند و هر کس از آن ایمنى خواهد او را هلاکش کند و هر که از آن خرسند و راضى شود نفس او را ببدترین جایگاه وارد سازد.
۶۲ ـ ان دعوة المظلوم مجابة عند الله سبحانه لانه یطلب حقه و الله تعالى اعدل من ان یمنع ذا حق حقه.
ترجمه:
البته دعاى ستمدیده در نزد خداوند سبحان مستجاب است زیرا که او حق خود را میخواهد و خداى تعالى عادلتر از آنست که صاحب حقى را از حقش باز دارد.
۶۳ ـ ان الله سبحانه یعطى الدنیا من یحب و من لا یحب و لا یعطى الدین الا من یحب.
ترجمه:
خداوند سبحان دنیا را بکسى که دوست دارد و بآنکه دوست ندارد عطاء میکند (اما) دین را نمیدهد مگر بکسى که دوستش دارد.
۶۴ ـ ان العاقل من نظر فى یومه لغده و سعى فى فکاک نفسه و عمل لمالا بد له و لا محیص عنه.
ترجمه:
عاقل کسى است که در امروز فردایش را بنگرد و در آزاد کردن نفسش کوشش کند و کار کند براى روزى که راه چاره و فرارى از آنروز ندارد.
۶۵ ـ ان افضل الناس عند الله من احیا عقله و امات شهوته و اتعب نفسه لصلاح آخرته.
ترجمه:
برترین مردم در نزد خدا کسى است که عقلش را (با علم و تقوى) زنده بدارد و شهواتش را بمیراند و براى اصلاح امور آخرت خود نفسش را بزحمت افکند.
۶۶ ـ اذا اکرم الله عبدا شغله بمحبته.
ترجمه:.
چون خداوند بندهاى را گرامى دارد او را به محبت و دوستى خویش سر گرم سازد.
۶۷ ـ اذا سألت فسأل تفق‌ها و لا تسأل تعنتا فان الجاهل المتعلم شبیه بالعالم و ان العالم المتعنت شبیه بالجاهل.
ترجمه:
هر گاه (مطلبى) بپرسى براى دانستن بپرس نه براى خرده گیرى زیرا که نادان یاد گیرنده شبیه عالم است و عالم خرده گیر شبیه نادان.
۶۸ ـ بادروا الموت و غمراته و مهدوا قبل حلوله و اعدوا له قبل نزوله.
ترجمه:
بر مرگ و سختىهاى آن پیشدستى کنید و پیش از رسیدنش مهیا شوید و قبل از اینکه فرود آید (با اعمال صالحه براى آخرت) آماده شوید. ـبئس الزاد الى المعاد العدوان على العباد.
۶۹ ـ بئس الزاد الى المعاد العدوان على العباد
ترجمه:
ستم کردن بر بندگان خدا بد توشه ایست براى روز رستاخیز.
۷۰ ـ تدبروا آیات القران و اعتبروا به فانه ابلغ العبر.
ترجمه:
آیات قرآن را تدبر کنید و بآن پند گیرید زیرا که آن رساترین پند‌ها است.
۷۱ ـ تجنبوا البخل و النفاق فهما من اذم الاخلاق.
ترجمه:
از بخل و نفاق دورى گزینید که آندو از نکوهیدهترین خلق‌ها میباشند.
۷۲ ـ تعلم علم من یعلم و علم علمک من یجهل فاذا فعلت ذلک علمت ما جهلت و انتفعت بما علمت.
ترجمه:
علم دانشمند را فراگیر و علم خود را بنادان بیاموز پس، چون چنین کردى بدانچه نادانى دانا شوى و بوسیله آنچه آموختهاى سود مىبرى.
۷۳ ـ ثمرة التقوى سعادة الدنیا و الاخرة.
ترجمه:
نتیجه تقوى و پرهیزکارى خوشبختى دنیا و آخرت است.
۷۴ ـ ثلاثة هن زینة المؤمن تقوى الله و صدق الحدیث و اداء الامانة.
ترجمه:
سه چیزند که آنها زینت مؤمناند:از خدا ترسیدن و راستگوئى و اداى امانت.
۷۵ ـ جانبوا الکذب فانه مجانب الایمان.
ترجمه:از دروغ دورى گزینید که آن دور کننده ایمان است.
۷۶ ـ جالس اهل الورع و الحکمة و اکثر مناقشتهم فانک ان کنت جاهلا اعلموک و ان کنت عالما ازددت علما.
ترجمه:
با پارسایان و حکماء همنشینى کن و با آنها زیاد به بحث و گفت‌و‌گو بپرداز که اگر تو نادان باشى یادت دهند و اگر دانشمند باشى علمت را زیاد میکنى.
۷۷ ـ حسن توکل العبد على الله سبحانه على قدر یقینه به.
ترجمه:
حسن توکل بنده بر خداوند سبحان باندازه یقین او بخداوند است.
۷۸ ـ حسن الظن ان تخلص العمل و ترجو من الله ان یعفو عن الزلل.
ترجمه:
خوشگمانى (بخدا) اینست که عمل را خالص گردانى و بخدا امیدوار باشى که از لغزش‌ها در گذرد.
۷۹ ـ حسن الخلق یورث المحبة و یؤکد المودة.
ترجمه:
خوشخلقى تولید محبت مىکند و رشته دوستى و مودت را محکم نماید.
۸۰ ـ حب الدنیا یفسد العقل و یصم القلب عن سماع الحکمة و یوجب الیم العقاب.
ترجمه:
دوستى دنیا عقل را فاسد نموده و (گوش) قلب را از شنیدن حکمت کر میکند و موجب عذاب دردناک گردد.
۸۱ ـ حلاوة الظفر تمحو مرارة الصبر. ترجمه:
شیرینى پیروزى تلخى صبر را از بین مىبرد.
۸۲ ـ حصلوا الاخرة بترک الدنیا و لا تحصلوا بترک الدین الدنیا.
ترجمه:
با ترک دنیا آخرت را بدست آورید (اما) با ترک دین دنیا را تحصیل نکنید.
۸۳ ـ حاسبوا انفسکم قبل ان تحاسبوا و وازنوا‌ها قبل ان توازنوا.
ترجمه:
از خودتان حساب بکشید پیش از آنکه از شما حساب کشند و (اعمال خود را) بسنجید پیش از آنکه شما را بسنجند.
۸۴ ـ خیر الناس من اخرج الحرص من قلبه و عصى هواه فى طاعة ربه.
ترجمه:
بهترین مردم کسى است که حرص را از دلش خارج سازد و در راه طاعت پروردگارش با هواى نفس مخالفت کند.
۸۵ ـ خذ من قلیل الدنیا ما یکفیک ودع من کثیر‌ها ما یطغیک.
ترجمه:
از دنیا به مقدار کمى که ترا کفایت میکند بگیر و از مقدار زیاد آن که ترا بسرکشى و طغیان و ادارت میکند صرفنظر کن.
۸۶ ـ خف ربک و ارج رحمته یؤمنک مما تخاف و ینیلک ما رجوت.
ترجمه:
از پروردگارت بترس و برحمتش امیدوار باش تا ترا از آنچه میترسى امان دهد و بدانچه امیدوارى برساند.
۸۷ ـ ذکر الله مسرة کل متق و لذة کل موقن.
ترجمه:یاد خدا موجب سرور هر پرهیزکار و لذت هر صاحب یقین است.
۸۸ ـ رحم الله امرء قصر الامل و بادر الاجل و اغتنم المهل و تزود من العمل.
ترجمه:
خدا رحمت کند مردى را که آرزو را کوتاه کند و بمرگ پیشدستى نموده و مهلتها را غنیمت شمارد و از اعمال (نیک و شایسته براى آخرتش) توشه بگیرد.
۸۹ ـ رأس الایمان حسن الخلق و التحلى بالصدق.
ترجمه:
سر آمد ایمان خوشخلقى و آراسته شدن براستى و درستى است.
۹۰ ـ ردع النفس عن الهوى هو الجهاد الاکبر.
ترجمه:
نفس را از هوى و هوس باز داشتن جهاد اکبر است.
۹۱ ـ زلة العالم کانکسار السفینة تغرق و یغرق مع‌ها غیرها.
ترجمه:
لغزش دانشمند مانند شکستن کشتى است که (در دریا) غرق میشود و دیگران نیز با آن غرق شوند.
۹۲ ـ زاد المرء الى الاخرة الورع و التقى.
ترجمه:
توشه انسان در سفر بآخرت پارسائى و تقوى است.
۹۳ ـ سنة الاخیار لین الکلام و افشاء السلام.
ترجمه:
روش نیکان بنرمى سخن گفتن و آشکار کردن سلام است.
۹۴ ـ سرور المؤمن بطاعة ربه و حزنه على ذنبه.
ترجمه:
شادى مؤمن بطاعت پروردگارش و اندوهش بر گناهش مىباشد.
۹۵ ـ سهر اللیل فى طاعة الله ربیع الاولیاء و روضة السعداء.
ترجمه:
بیدارى شب در طاعت خدا بهار دوستان (خدا) و بوستان پر گل نیک بختان است.
۹۶ ـ صن ایمانک من الشک فان الشک یفسد الایمان کما یفسد الملح العسل.
ترجمه:
ایمانت را از شک و شبهه محفوظ دار زیرا که شک و تردید ایمان را تباه میسازد همچنان نمک عسل را فاسد میکند.
۹۷ ـ صمت یکسبک الوقار خیر من کلام یکسوک العار.
ترجمه:
آن خاموشى که براى تو وقار کسب کند بهتر از سخنى است که ترا لباس ننگ بپوشاند.
۹۸ ـ طوبى لمن الزم نفسه مخافة ربه و اطاعه فى السر و الجهر.
ترجمه:
خوشا بحال کسى که از خوف پروردگارش ملازم نفس خود باشد و در پنهانى و آشکار خدا را اطاعت نماید.
۹۹ ـ طوبى لمن اخلص لله عمله و علمه و حبه و بغضه و اخذه و ترکه و کلامه و صمته.
ترجمه:خوشا بحال کسى که (تمام کارش) عمل و علم و حب و بغض و گرفتن و واگذاردن و سخن گفتن و خاموشیش همه را براى خداوند پاک و خالص گرداند.
۱۰۰ ـ طوبى لمن استشعر الوجل و کذب الامل و تجنب الزلل.
ترجمه:
خوشا بکسى که ترس از خدا را شعار خود قرار دهد و آرزو را دروغ پندارد و از لغزش‌ها دورى گزیند.
۱۰۱ ـ طاعة الهوى تفسد العقل.
ترجمه:
هوى پرستى عقل را تباه گرداند.
۱۰۲ ـ طول القنوت و السجود ینجى من عذاب النار.
ترجمه:
قنوت و سجود را در نماز طول دادن شخص را از عذاب آتش (دوزخ) نجات بخشد.
۱۰۳ ـ ظلم نفسه من رضى بدار الفناء عوضا عن دار البقاء.
ترجمه:
کسیکه بعوض خانه جاودانى آخرت بسراى فانى دنیا راضى و خرسند باشد بر خویشتن ستم کرده است.
۱۰۴ ـ عند حضور الشهوات و اللذات یتبین ورع الاتقیاء.
ترجمه:
هنگام حاضر بودن شهوت‌ها و لذت‌ها پارسائى پرهیزکاران روشن میشود.
۱۰۵ ـ عجبت لمن نسى الموت و هو یرى من یموت.
در شگفتم از کسى که مرگ را فراموش میکند در حالیکه کسانى را که میمیرند مىبیند.
۱۰۶ ـ غرى یا دنیا من جهل حیلک و خفى علیه حبائل کیدک.
ترجمه:
اى دنیا کسى را بفریب که بحیلههاى تو نادان است و ریسمانهاى مکر تو از نظر او پوشیده است (و الا با تمام زرق و برقت على را هرگز نمیتوانى فریب دهى).
۱۰۷ ـ قصر الامل فان العمر قصیر و افعل الخیر فان یسیره کثیر.
ترجمه:
آرزو را کوتاه گردان که عمر کوتاه است و نیکى کن که اندکش هم بسیار است.
۱۰۸ ـ کم من لذة دنیة منعت سنى درجات.
ترجمه:
چه بسا خوشى پست و ناچیزى آدمى را از درجات بالا باز دارد.
۱۰۹ ـ کیف یصلح ... من لم یصلح نفسه.
ترجمه:
چگونه دیگرى را اصلاح میکند کسى که خودش را اصلاح نکرده است.
۱۱۰ ـ کفى بالرجل غفلة ان یضیع عمره فیما لا ینجیه.
ترجمه:
در غفلت و بى خبرى مرد همین بس که عمرش را در چیزى ضایع کند که او را رهائى نبخشد.
۱۱۱ ـ کن بالمعروف امرا و عن المنکر ناهیا و بالخیر عاملا و للشر مانعا.
ترجمه:
(مردم را) بمعروف امر کن و از منکر باز دار و خود بخیر و نیکى عمل کن وشر و بدى را مانع باش.
۱۱۲ ـ کما ان الشمس و اللیل لا یجتمعان کذلک حب الله و حب الدنیا لا یجتمعان.
ترجمه:
همچنانکه آفتاب (روز روشن) و شب (تاریک) با هم جمع نمیشوند محبت خدا و دوستى دنیا هم با یکدیگر جمع نشوند.
۱۱۳ ـ للمؤمن ثلاث علامات الصدق و الیقین و قصر الامل.
ترجمه:
مؤمن سه علامت دارد راستگوئى و یقین و کوتاهى آرزو.
۱۱۴ ـ لن یحوز الجنة الا من جاهد نفسه.
ترجمه:
هرگز به بهشت نخواهد رسید مگر کسى که با نفس خود مجاهده کند.
۱۱۵ ـ لو ان السموات و الارض کانتا على عبد رتقا ثم اتقى الله لجعل له مخرجا و یرزقه من حیث لا یحتسب.
ترجمه:
اگر آسمان‌ها و زمین بر بندهاى تنگ گیرند و او از خداوند تقوى داشته باشد خدا راه خروج از این بن بست را براى او قرار دهد و از جائیکه بگمانش نرسد او را روزى رساند.
۱۱۶ ـ من توکل على الله سبحانه کفى و استغنى.
ترجمه:
هر که بر خداوند سبحان توکل کند خدا (امور او را) کفایت کند و بى نیازش گرداند.
۱۱۷ ـ من اکثر من ذکر الموت نجا من خداع الدنیا. ترجمه:
هر کس بیشتر بیاد مرگ باشد از حیله ها و فریبهاى دنیا رهائى یابد.
۱۱۸ ـ ینبغى للعاقل ان یکثر من صحبة العلماء الابرار و یجتنب مقاربة الاشرار و الفجار.
ترجمه:
سزاوار است که شخص خردمند با علماء نیکو کردار زیاد همنشینى کند و از نزدیکى بدان و بد کاران اجتناب نماید.
۱۱۹ ـ لا یدرک احد ما یرید من الاخرة الا بترک ما یشتهى من الدنیا.
ترجمه:
هیچکس از آخرت آنچه را که میخواهد بدست نیاورد مگر بترک آنچه از دنیا میل و دلخواه اوست.
۱۲۰ ـ لا تفرح بالغنى و الرخاء و لا تغتم بالفقر و البلاء فان الذهب یجرب بالنار و المؤمن یجرب بالبلاء.
ترجمه:
به توانگرى و آسایش شادمانى مکن و به فقر و گرفتارى اندوهگین مباش زیرا که طلا بوسیله آتش آزمایش شود و مؤمن بگرفتارى امتحان گردد.
سایت تابناک از انتشار نظرات حاوی توهین و افترا و نوشته شده با حروف لاتین (فینگیلیش) معذور است.