فاصله بين «آرزو» با «واقعيت» بسيار است

مدير مسئول محترم سايت خبري «تابناك»
با سلام
پيرو انتشار مطلبي با عنوان «دو وزير نيرو و ده هزار مگاوات برق گمشده»، خواشمند است دستور فرماييد پاسخ پيوست براي تنوير افكار عمومي در سايت مذكور منتشر گردد.
فاصله بين «بايدها و نبايدها» با «هست‌ها و نيست‌ها» و «ذهن» با «عين» و «آرزو» با «واقعيت» تنها به علم فلسفه منحصر نمي‌شود، بلكه در علوم دقيقه نيز بين نمونه عالي (Ideal type) با واقعيت خارجي تفاوت معناداري وجود دارد. در زمينه آمارهاي موجود در صنعت برق كشور نيز بين آنچه با عنوان ظرفيت اسمي از آن ياد مي‌شود و ظرفيت عيني و عملي، تفاوت آماري وجود دارد.

هم‌اكنون ظرفيت نصب شده نيروگاهي در كشور، اعم از نيروگاه‌هاي آبي و حرارتي، حدود 48500 مگاوات است كه با عنوان ظرفيت اسمي يا نصب شده از آن ياد مي‌شود و از اين مقدار، حدود 7400 مگاوات ظرفيت اسمي يا نصب شده نيروگاه‌هاي آبي و مابقي را ظرفيت نيروگاه‌هاي حرارتي اعم از گازي، سيكل تركيبي و انرژي‌هاي تجديدپذير به خود اختصاص داده‌اند.

در شرايط بحران خشكسالي امسال از ظرفيت توليد انرژي برق آبي، امكان استحصال حداكثر 1500 مگاوات آن هم در طول ساعات محدودي از شبانه روز ميسر بوده و از ظرفيت نيروگاه‌هاي حرارتي كشور نيز امكان بهره‌برداري از حداكثر 33 هزار مگاوات ممكن خواهد بود. با توجه به پيش‌بيني حداكثر مصرف برق كشور در مرداد ماه امسال، به ميزان 37000 مگاوات در كشور، مجموع توان نيروگاه‌هاي آبي و حرارتي كشور به 34500 مگاوات خواهد رسيد كه بيانگر حدود 2500 مگاوات كمبود تراز توليد و مصرف است.

با توجه به اقدامات انجام شده در سه ماه اخير در زمينه تغيير ساعات كار ادارات در برخي استان‌ها، تغيير شيفت كاري برخي صنايع بزرگ به ساعات غيرپيك شبكه برق كشور و مهمتر از همه، همراهي و همياري مردم عزيز كشورمان، ميزان كمبود توليد برق تا حدود قابل توجهي كاهش يافته است، به گونه‌اي كه بررسي جدول خاموشي اعلام شده براي هفته نخست تير ماه ـ كه دربردارنده بدبينانه‌ترين حالت‌ها بوده و احتمال وقوع چهار ساعت خاموشي پيش‌بيني شده بود ـ نشان مي دهد خاموشي‌هاي به وقوع پيوسته، تنها به طور متوسط در حدود يك ساعت و پانزده دقيقه اعمال شده و بديهي است با ادامه روند موجود و همراهي بيشتر مشتركين به ميزان دست‌كم 10% ميزان مصرف، احتمال وقوع خاموشي‌ها كمتر نيز خواهد شد.

نكته مهم در تحليل آمارهاي صنعت برق كشور اين است كه در صورت امكان بهره‌برداري از ظرفيت اسمي نيروگاه‌هاي كشور، علاوه بر امكان تأمين كامل انرژي برق كشور با حدود ده هزار مگاوات ظرفيت مازاد نيز روبه‌رو بوديم، اما آنچه اين رؤياي شيرين را بي‌رنگ مي‌كند، واقعيت‌هاي مهندسي، توپوگرافيك، اقليمي و مؤلفه‌هايي چون ارتفاع محل احداث نيروگاه، دماي وزني هوا، قدمت و عمر نيروگاه‌هاست. توان يا قدرت اسمي نيروگاه‌ها، نه تنها در ايران، بلكه در هيچ كشور ديگري قابل حصول نيست، چرا كه طراحي نيروگاه‌ها بر پايه شرايط استاندارد (ISO) و با درجه حرارت حدود 15 درجه سانتي‌گراد و ارتفاع سطح دريا صورت گرفته و با بالاتر رفتن درجه حرارت و نيز ارتفاع محل احداث نيروگاه، توان توليدي واحدهاي نيروگاهي نيز كمتر مي شود؛ براي نمونه، واحدهاي 159 مگاواتي شركت زيمنس در كشور ما، حداكثر توان توليد 120 مگاوات را داراست و اين در حالي است كه به دليل شرايط اقليمي كشور كه گاه دماي هوا به 30 درجه سانتي‌گراد زير صفر و يا 50 درجه سانتيگراد بالاي صفر مي‌رسد و نيز شرايط كوهستاني و ارتفاع چند هزار متري برخي استان‌هاي كشور، راندمان مفيد واحدهاي نيروگاهي در مقايسه با شرايط استاندارد، با يك فاصله معنادار روبه‌رو مي‌شود.

مسأله ديگر كه بايد در تحليل فاصله موجود بين توان اسمي و توان عملي واحدهاي نيروگاهي بدان توجه كرد، اين است كه عمر فعاليت همه واحدهاي نيروگاهي كشور به يك‌اندازه نبوده و سابقه فعاليت و توليد برخي نيروگاه‌هاي كشور به حدود 55 سال رسيده و برخي از نيروگاه‌هاي مهم كشور نيز با سابقه فعاليت بيش از سي سال، در حال توليد برق بوده و بديهي است اين واحدها بايد نوبتي و دوره‌اي و گاه به صورت اضطراري از مدار توليد برق خارج شوند تا پس از رفع عيوب احتمالي، به مدار توليد برق وارد شوند.

با توجه به آنچه گفته شد، ادعاي نويسنده محترم گزارش، غيرواقعي، غيركارشناسي و غيرمهندسي بوده و بديهي است با توجه به ميزان 48500 مگاوات ظرفيت اسمي كشور شامل حدود 7400 مگاوات نيروگاه آبي و 41100 نيروگاه حرارتي و در صورت وجود شرايط عادي و عدم بروز بحران خشكسالي، توان عملي توليد نيروگاه‌هاي كشور به حدود 38500 مگاوات ميَ‌رسد كه حتي از ميزان مصرف پيش‌بيني شده نيز بيشتر بود و اين در حالي است كه به دليل شرايط خاص خشكسالي سال جاري و عدم امكان بهره‌گيري از ظرفيت نيروگاه‌هاي آبي و از دست دادن حدود 4000 تا 5000 مگاوات از ظرفيت عملي توليد برق كشور در شرايط كنوني با خاموشي‌هاي ناخواسته در استان‌هاي گوناگون كشور روبه‌رو شده‌ايم.

در پايان، ذكر دو نكته را نيز ضروري مي‌دانم: نخست اين كه بنيان اطلاع‌رساني در مورد وضعيت خاص بحران خشكسالي و به دنبال آن، بروز خاموشي‌هاي ناخواسته بر صداقت و اعتمادسازي با مردم عزيز و ياري خواستن از همه اقشار مردم استوار بوده و هيچ‌گونه فعل محرمانه از قبيل صادرات محرمانه برق به برخي از كشورهاي همسايه و يا كتمان حقيقت در مورد انجام ندادن تعميرات اساسي نيروگاه‌ها متصور نيست و اين اطمينان را به مردم عزيز كشورمان مي‌دهيم كه با بسيج همه امكانات و ظرفيت‌هاي موجود صنعت آب و برق درصدد گذار، كم هزينه از بحران سال جاري بوده و در صورت بروز هرگونه مشكلي، همه مسائل را صادقانه با ملت عزيز ايران مطرح خواهيم كرد. دوم آن كه استهلاك شبكه‌هاي انتقال و توزيع برق، همان‌گونه كه در گزارش سايت خبري «تابناك» نيز آمده، فراتر از استانداردهاي جهاني است كه اقدامات مؤثري براي اصلاح شبكه‌هاي انتقال و توزيع برق در دست انجام است، به گونه‌اي كه در سال گذشته، حدود 2% از ميزان هدرروي و استهلاك برق در شبكه برق كشور به دليل اصلاحات و اقدامات انجام شده كاهش يافته و بر پايه برنامه‌ريزي‌هاي صورت گرفته، مقرر شده سالانه يك تا دو درصد از ميزان هدرروي و استهلاك برق توليدي در شبكه‌هاي انتقال و توزيع كاسته شود تا در چند سال آينده، امكان حصول استانداردهاي جهاني در اين زمينه نيز در صنعت برق كشور فراهم شود.

حسن عليزاده
مشاور وزير و مديركل روابط عمومي و امور بين‌الملل