معنی سووشون چیست؟

به گزارش تابناک، با آغاز پخش سریال «سووشون» به کارگردانی نرگس آبیار از جمعه ۹ خرداد ۱۴۰۴ از پلتفرم نماوا، بسیاری از مخاطبان به دنبال معنای دقیق واژه «سووشون» و خاستگاه تاریخی و ادبی آن هستند. این سریال نخستین اقتباس تصویری از یکی از مشهورترین رمان‌های فارسی است؛ رمانی که به قلم سیمین دانشور در سال ۱۳۴۸ منتشر شده و یکی از آثار ماندگار ادبیات معاصر ایران محسوب می‌شود.

معنی سووشون چیست؟

واژه سووشون در حقیقت شکل محلی‌شدهٔ «سیاوشان» است و در ادبیات فارسی به مراسم سوگواری برای سیاوش، قهرمان اسطوره‌ای ایران باستان، اشاره دارد. این واژه یادآور آیینی سوگناک است که در فرهنگ ایران برای زنده نگاه داشتن یاد سیاوش برگزار می‌شد؛ شخصیتی که نماد مظلومیت، پاکی و قربانی شدن در برابر ظلم است.

مروری بر داستان سووشون سیمین دانشور

رمان سووشون اولین اثر بلند سیمین دانشور، نویسنده تأثیرگذار ایرانی، در سال ۱۳۴۸ منتشر شد. داستان در شهر شیراز و در بستر تاریخی سال‌های پایانی جنگ جهانی دوم می‌گذرد و تصویری از فضای اجتماعی و سیاسی سال‌های ۱۳۲۰ تا ۱۳۲۵ را به تصویر می‌کشد. برخی منتقدان بر این باورند که بازتاب حوادث سیاسی دهه ۱۳۳۰، از جمله کودتای ۲۸ مرداد نیز در روند رمان مشهود است؛ چراکه یکی از شخصیت‌های اصلی در ۲۹ مرداد کشته می‌شود.

خلاصه‌ای از داستان رمان سووشون

داستان با مراسم عقد دختر حاکم شیراز آغاز می‌شود که شخصیت‌های اصلی، زری و یوسف، در آن حضور دارند. در این مراسم اشراف محلی و افسران ارتش انگلیس – که در آن زمان شیراز را اشغال کرده بودند – حضور دارند. یکی از مقامات انگلیسی به نام سرجنت زینگر تلاش می‌کند یوسف را برای فروش محصولات کشاورزی‌اش به نیرو‌های انگلیسی متقاعد کند. اما یوسف تصمیم می‌گیرد مازاد محصولاتش را به مردم قحطی‌زده شیراز بدهد.

در حالی که خان‌کاکا، برادر جاه‌طلب یوسف، او را به همکاری با حاکم و نیرو‌های اشغالگر ترغیب می‌کند، یوسف مقاومت می‌کند. این سرسختی، زری را نگران امنیت خانواده‌اش می‌کند. کابوس‌های شبانه و اضطراب‌های روزافزون زری، در فضای داستان حضور پررنگی دارند.

در نهایت، یوسف با شلیک گلوله‌ای ناشناس کشته می‌شود. جسد او به خانه بازگردانده می‌شود و زری در پی این حادثه دچار پریشانی شدید می‌شود. در این بخش، داستان رنگ‌وبویی اسطوره‌ای به خود می‌گیرد؛ زری یوسف را در خواب و خیال همانند سیاوش می‌بیند، و این تشبیه، معنای عنوان رمان را عمیق‌تر می‌کند.

با وجود فشار‌های روحی، زری نهایتاً بر ترس خود غلبه می‌کند و از حالت انفعال خارج می‌شود. مرگ یوسف نه‌تنها سرنوشت او را رقم می‌زند، بلکه زمینه‌ساز تحول درونی زری و بیداری سیاسی و اجتماعی او می‌شود.

پایان‌بندی نمادین رمان

در پایان داستان، مراسم تشییع جنازه یوسف نیز به یکی از نقاط اوج سیاسی و احساسی روایت بدل می‌شود. هواداران یوسف می‌خواهند مراسم را به تظاهراتی اعتراضی و سیاسی تبدیل کنند، اما مأموران دولتی با خشونت مانع می‌شوند. در نهایت، جسد یوسف شبانه و بدون مراسم مذهبی، در گوری بی‌نام و نشان دفن می‌شود.

رمان با نامه تسلیتی از مک ماهون، دوست ایرلندی یوسف، به زری به پایان می‌رسد. این پیام شاعرانه یکی از معروف‌ترین جملات پایانی ادبیات داستانی ایران است: «گریه نکن خواهرم، در خانه‌ات درختی خواهد رویید و درخت‌هایی در شهرت و بسیار درختان در سرزمینت؛ و باد پیغام هر درختی را به درخت دیگر خواهد رسانید و درخت‌ها از باد خواهند پرسید: در راه که می‌آمدی سحر را ندیدی؟»

چرا «سووشون» هنوز زنده است؟

رمان «سووشون» فراتر از یک داستان عاشقانه یا تاریخی، آیینه‌ای از روحیه مقاومت، بیداری اجتماعی و پیوند اسطوره با واقعیت معاصر ایران است.

توقیف سریال سووشون

پس از پخش قسمت اول سریال سووشون به کارگردانی نرگس آبیار و تهیه کنندگی همسرش، این سریال و پلتفرم نماوا توسط قوه قضاییه توقف و مسدود شدند. ظاهراً شماری از سکانس‌های این سریال نظیربوسیدن زنان، رقصیدن زنان و مردان، گرفتن دست بهنوش طباطبایی توسط میلاد کی‌مرام و بالعکس و نظایر اینهاست قرار بوده حذف شود و سپس این قسمت اکران شود، اما بدون حذف این بخش‌ها قسمت اول پخش شده است.