ترامپ خواهان کاهش نفوذ چین در ایران است/ ورود دوباره نفت ایران توازن قوای منطقه را تغییر می‌دهد

اگر دوره نخست ترامپ با نفت و جنگنده تعریف شد، دوره دوم او روزبه‌روز بیشتر با هوش مصنوعی و سلطه بر نیمه‌هادی‌ها شناخته می‌شود. کشور‌های خلیج فارس این تغییر را درک کرده و در تلاش‌اند تا در رقابت جهانی هوش مصنوعی نقش مرکزی داشته باشند.

به گزارش سرویس بین الملل تابناک، مرکز مطالعات خلیج فارس واشنگتن در مقاله‌ای به بررسی سفر دونالد ترامپ به منطقه خلیج فارس پرداخته که در ادامه آمده است.

سفر پیش‌روی رئیس‌جمهور دونالد ترامپ به خلیج فارس، حرکتی راهبردی برای تثبیت قرارداد‌های اقتصادی پرمخاطره و تعمیق نفوذ ژئوپلیتیکی آمریکا در بحبوحه رقابت فزاینده جهانی است. 

نتیجه نشست‌های این سفر نشان خواهد داد که آیا آمریکا می‌تواند از چین پیشی بگیرد، نقاط داغ ژئوپلیتیکی را مدیریت کند و جایگاه خود را در رقابت بزرگ جهانی بعدی تثبیت کند یا نه. 

در محوریت برنامه ترامپ، تعهدات سرمایه‌گذاری، همکاری دفاعی و گسترش همکاری آمریکا و کشور‌های خلیج فارس در حوزه هوش مصنوعی و فناوری‌های پیشرفته قرار دارد.

سیاست خارجی ترامپ همواره بیشتر حول محور معامله بوده تا دکترین، و دوره دوم او نیز از این قاعده مستثنی نیست. فروش سلاح، تعهدات سرمایه‌گذاری و نشست‌های مرتبط با هوش مصنوعی جایگزین زبان آرمان‌گرایانه دموکراسی و اصلاحات شده‌اند که در دولت‌های پیشین رایج بود. ترامپ قصد جلب دل‌ها را ندارد؛ او می‌خواهد قرارداد‌ها را قطعی کند.

مرز جدید روابط آمریکا و شورای همکاری خلیج فارس: کُد و سرمایه

اگر دوره نخست ترامپ با نفت و جنگنده تعریف شد، دوره دوم او روزبه‌روز بیشتر با هوش مصنوعی و سلطه بر نیمه‌هادی‌ها شناخته می‌شود. کشور‌های خلیج فارس این تغییر را درک کرده و در تلاش‌اند تا در رقابت جهانی هوش مصنوعی نقش مرکزی داشته باشند.

 ۱۳ مه، درست پیش از اجلاس، ریاض میزبان «فروم سرمایه‌گذاری سعودی-آمریکایی» خواهد بود که برخی آن را به شوخی «مگا در بیابان» می‌نامند. انتظار می‌رود چهره‌هایی، چون ایلان ماسک، مارک زاکربرگ، لری فینک و سم آلتمن در این رویداد حضور داشته باشند، که بر پیوند فزاینده سرمایه خلیج فارس با نوآوری آمریکایی تأکید دارد.

برای کشور‌های خلیج فارس، هوش مصنوعی صرفاً یک واژه مد نیست—بلکه محور آینده پس از نفت آنهاست. در مارس ۲۰۲۵، امارات از برنامه سرمایه‌گذاری ۱.۴ تریلیون دلاری برای گسترش حضور اقتصادی خود در آمریکا طی یک دهه پرده برداشت. این طرح توسط نهاد‌های بزرگ اماراتی نظیر ADQ، Group ۴۲، EGA، ADNOC/XRG و MGX پشتیبانی می‌شود و بر زیرساخت‌های هوش مصنوعی، نیمه‌هادی‌ها، انرژی و تولید پیشرفته متمرکز است.

در فوریه، عربستان تعهد ۴۰ میلیارد دلاری برای توسعه هوش مصنوعی در چارچوب چشم‌انداز ۲۰۳۰ ارائه داد. در تماس تلفنی ژانویه ۲۰۲۵، محمد بن سلمان وعده ۶۰۰ میلیارد دلار سرمایه‌گذاری در اقتصاد آمریکا را داد که جزییات آن هنوز روشن نیست و انتظار می‌رود در دیدار‌های دوجانبه هفته جاری شفاف‌سازی شود.

در آوریل، قطر مشوق‌های ۲.۴ میلیارد دلاری برای هوش مصنوعی اعلام کرد و قرارداد ۵.۵ میلیارد دلاری ساخت یک تفرجگاه لوکس با سازمان ترامپ نهایی شد. همچنین قطر ایرویز به‌زودی قرارداد خرید ۱۰۰ فروند هواپیما را منعقد خواهد کرد که احتمالاً شامل بوئینگ خواهد بود.

تراشه‌ها، قوانین و رقابت‌ها

برای ارتقای دیپلماسی دیجیتال و سطح بعدی همکاری‌ها، کشور‌های شورای همکاری خلیج فارس GCC احتمالاً ترامپ را تحت فشار می‌گذارند تا دو مانع عمده مقرراتی را بردارد: «قانون انتشار هوش مصنوعی ۲۰۲۲» که صادرات تراشه‌های پیشرفته را محدود می‌کند و پروتکل‌های غربالگری سرمایه‌گذاری که به دلایل امنیت ملی اعمال می‌شود. این دو مانع، سرمایه‌گذاری بزرگ خلیج فارس در بخش‌های حساس آمریکا را پیچیده کرده‌اند.

دولت ترامپ ممکن است به‌زودی سیاست جدیدی با عنوان «سرمایه‌گذاری اول آمریکا» را اجرا کند تا تأیید سرمایه‌گذاری برای سرمایه‌گذاران مطمئن را تسهیل کند.

چالش اصلی در گسترش همکاری‌های تکنولوژیک آمریکا و خلیج فارس، نفوذ روزافزون چین است. آمریکا اگر بخواهد محدودیت‌های صادرات تراشه را کاهش دهد، باید هم‌زمان از درگیری با زنجیره‌های تأمین چینی فاصله بگیرد.

مواد معدنی حیاتی: زمینه‌ای برای همکاری آمریکا و عربستان؟

با توجه به اینکه چین صادرات عناصر خاکی کمیاب را محدود کرده، آمریکا به‌دنبال منابع جایگزین برای مواد معدنی حیاتی مورد نیاز دفاع، انرژی و فناوری است. عربستان که به‌دنبال تبدیل شدن به قطب جهانی فرآوری مواد معدنی است، می‌تواند شریک راهبردی آمریکا باشد. 

ارزش ذخایر معدنی عربستان اخیراً به ۲.۵ تریلیون دلار افزایش یافته است. شرکت معدنی عربستان (معادن) با مدیریت باب ویلت، افسر بازنشسته ارتش آمریکا، در صدر این تحرک قرار دارد.

دفاع، دوباره به‌عنوان ابزار دیپلماسی

چند روز پیش از سفر ترامپ، آمریکا یک بسته تسلیحاتی ۳.۵ میلیارد دلاری برای عربستان تصویب کرد. ترامپ همچنین قصد دارد یک معامله عظیم ۱۰۰ میلیارد دلاری تسلیحاتی را پیشنهاد دهد. مدیران لاکهید مارتین، بوئینگ و RTX ترامپ را همراهی می‌کنند، نه به‌عنوان سیاهی‌لشکر، بلکه نمایندگان قدرت اقتصادی آمریکا.

قطر نیز قراردادی ۲ میلیارد دلاری برای دریافت موشک‌های هل‌فایر و پهپاد‌های MQ-۹B Reaper امضا کرده است. امارات که در دوره اول ترامپ خواهان خرید اف-۳۵ بود، اما در دوره بایدن عقب‌نشینی کرد، احتمالاً دوباره برای این معامله تلاش خواهد کرد.

سوریه و ایران در مرکز توجه، اما عادی‌سازی خیر

اجلاس ۱۴ مه در ریاض، بر بحران‌های منطقه‌ای و نقش اقتصادی جدید آمریکا تمرکز دارد. کشور‌های خلیج فارس ممکن است از ترامپ بخواهند تحریم‌ها علیه سوریه را بردارد تا مانع نفوذ چین، روسیه و ایران شود. رئیس‌جمهور سوریه نیز تمایل به همکاری با غرب را ابراز کرده است.

در مورد ایران، ترامپ ممکن است درباره توافق جدید هسته‌ای مذاکره کند تا نفوذ اقتصادی چین بر تهران را کاهش دهد، زیرا ۹۰٪ صادرات نفت ایران به چین می‌رود. ورود دوباره نفت ایران به بازار می‌تواند توازن قدرت منطقه را تغییر دهد.

در مورد فلسطین، عادی‌سازی با اسرائیل فعلاً منتفی است. رهبران خلیج فارس عادی‌سازی را مشروط به توقف جنگ غزه و ایجاد دولت فلسطینی می‌دانند—موضوعی که با سیاست فعلی اسرائیل سازگار نیست. همچنین، آمریکا اکنون آماده همکاری هسته‌ای با عربستان بدون پیوند دادن آن به عادی‌سازی با اسرائیل است.

تعرفه‌ها، نفت، و معضل دلار

ترامپ تلاش خواهد کرد تا کشور‌های خلیج فارس را برای پایین نگه‌داشتن قیمت نفت تحت فشار قرار دهد. اما کشور‌های خلیج فارس نگران تأثیر تعرفه‌ها بر تقاضای جهانی و ثبات بازار انرژی هستند. با توجه به اینکه ارز‌های خلیج فارس به دلار وابسته‌اند، تورم آمریکا فوراً به اقتصاد آنها منتقل می‌شود.

ادعای آمریکا در فصل جدید سیاست قدرت جهانی

بازگشت ترامپ به خلیج فارس فقط درباره قرارداد نیست—بلکه آماده‌سازی آمریکا برای آینده قدرت جهانی است. خلیج فارس به میدان رقابت برای نفوذ، همسویی و برتری اقتصادی بدل شده است.

این اجلاس نقطه تلاقی فوریت و فرصت است. کشور‌های خلیج فارس آماده سرمایه‌گذاری‌اند، اما فقط به‌دنبال عکس یادگاری نیستند؛ آنها خواهان تغییر سیاست، وضوح راهبردی و شراکتی واقعی برای شکل‌دادن به نظم آینده‌اند. 

اینکه ترامپ چارچوب منسجم ارائه دهد یا صرفاً پیروزی‌های مقطعی را دنبال کند، نه‌تنها سرنوشت روابط آمریکا و خلیج فارس، بلکه جایگاه جهانی آمریکا را تعیین خواهد کرد.