ایران باید با مصر رابطه برقرار کند/ شرق سیاسی یا شرق جغرافیایی؛ اولویت کدام است؟/ تقویت روابط با محور مقاومت

تابناک بین الملل؛ در حالی که بسیاری از تحلیلگران مسائل بین الملل و سیاست خارجی معتقدند «سیاست نگاه به شرق» سیاست غالب جمهوری اسلامی در سالهای اخیر به ویژه دولت ابراهیم رئیسی بوده است، اما این روزها و با نزدیک شدن به زمان انتخابات ریاست جمهوری و اتمام کار دولت سیزدهم، این سوالات مطرح است که آیا این سیاست تدوام خواهد داشت و به این شکل منافع ایران تامین خواهد شد؟ آیا نگاه به شرق به معنای این است که ایران رابطه با کشورهای غربی نداشته باشد؟ از طرفی برخی از کارشناسان اعلام کرده اند که دولت ابراهیم رئیسی از گفتگوهای درون منطقه ای و ارتباط با کشورهای حوزه خلیج فارس بر مبنای سیاست نگاه به همسایگان حمایت می کرده است؛ به طوری که ما از سرگیری روابط با عربستان و بهبود روابط با امارات را شاهد بودیم. در این راستا، این سوال هم در میان محافل بحث و تحلیل مطرح می شود که منافع ملی ایران در قبال این سیاست همسایگی چگونه تامین خواهد شد؟

در همین راستا، خبرنگار تابناک گفتگویی با «محسن پاک آیین» سفیر پیشین ایران در جمهوری آذربایجان، سفیر اسبق ایران در ازبکستان، زامبیا و تایلند و کارشناس ارشد مسائل بین الملل در خصوص سیاست خارجی دولت بعدی انجام داده که در ادامه می خوانیم.

محسن پاک آیین در خصوص سیاست خارجی دولت آینده گفت: جمهوری اسلامی ایران باید همان راهبردهایی را که در اوایل دولت سیزدهم مبتنی بر سیاست خارجی مطرح کرد، در سال آینده هم پیگیری کند، چرا که این راهبردها موفق بوده و در واقع دولت مسیری را در طول این سه سال طی کرده که باید به نتیجه برساند. این راهبردها در وهله اول عبارت بودند از رویکرد نگاه به شرق که این رویکرد را می توان از دو منظر مورد بررسی قرار داد. اول این که سیاست نگاه به شرق از منظر جغرافیایی به این معنی است که جمهوری اسلامی ایران به کشورهای شرق خود به لحاظ جغرافیایی؛ یعنی کشورهای آسیایی اهمیت بیشتری بدهد و ارتباطات خودش را با این منطقه بیشتر تقویت کند.

وی افزود: نگاه به شرق از بعد سیاسی نیز بدین معناست که جمهوری اسلامی کشورهایی که در مقابل غرب یعنی در مقابل سلطه گری و یک جانبه گرایی غرب ایستادگی می کنند، به عنوان دوستان خود انتخاب کرده و ارتباطات خود را با آنها بهبود بخشیده و تقویت کند. بنابراین، مشخص می شود که ایران با رویکرد نگاه به شرق می تواند در میان دوستان خود هم در شرق جغرافیایی و هم در شرق سیاسی تنوع ایجاد نماید؛ یعنی ما در آسیا، امریکای لاتین، آفریقا، شرق اروپا و در میان همسایگان دوستان بسیار نزدیکی را داشته باشیم و بر تعداد دوستان خود در جهان بیفزاییم و همکاری ها را دنبال نماییم.

سفیر پیشین ایران در جمهوری آذربایجان ادامه داد: رویکرد بعدی، رویکرد تقویت روابط با همسایگان در دولت سیزدهم بود که جمهوری اسلامی ایران در این زمینه هم فعال عمل کرد و این رویکرد باعث شد که بعضی از اختلافات با کشورهای همسایه از جمله عربستان، تاجیکستان و ترکمنستان کاهش پیدا کرده و برخی از سوء تفاهماتی که بین ایران و جمهوری آذربایجان بود نیز رفع شود.

وی اضافه کرد: لذا، تقویت روابط با همسایگان هم موضوع مهمی هست؛ به خصوص با کشورهای مانند روسیه که وسیع ترین کشور همسایه ایران و عضو شورای امنیت است. همچنین، اگر ما چین را همسایه دور خود در نظر بگیریم و با فاصله یک کشور با ایران یک همسایه محسوب کنیم، می توانیم مسکو و پکن را هم به عنوان همسایگان تلقی کنیم و در مورد تقویت روابط با همسایگان به این دو کشور به خصوص با توجه به حضور آنها در حوزه اوراسیا بیشتر توجه نماییم.

دیپلمات پیشین سیاست خارجی گفت: از طرفی، فعال شدن در اتحادیه هایی مانند بریکس و شانگهای به عنوان اعضای اصلی و همچنین اتحادیه اوراسیا که عضو ناظر هستیم، در سال آینده باید دنبال و پیگیری شوند و ما باید به دنبال این موضوع باشیم که حداکثر استفاده و بهره مندی را از حضور در این کشورها برای مدیریت تحریم ها و مقاوم سازی اقتصاد داشته باشیم.

پاک آیین اظهار کرد: در حوزه ترازیتی نیز امروز موقعیت بسیار خوبی برای کشور دوست ایران فراهم هست که از ایران عبور کرده و به قاره های مختلف دسترسی پیدا کنند. آسیا میتواند با عبور از ایران به اروپا و آفریقا راه یابد و امکان دسترسی کشورهای عربی نیز با عبور از ایران به قفقاز و آسیای مرکزی وجود دارد. به خصوص در زمان فعلی که راه ها و جاده های ریلی و دریایی روسیه به خاطر مسئله اوکراین و فشارهای غرب مورد تحریم قرار گرفته، ما میتوانیم از راهها و موقعیت مواصلاتی خود به حد کافی استفاده کنیم. بازارهای خوب منطقه و دوستان برای صدور صادرات غیر نفتی بسیار مهم هستند که کماکان باید دیپلماسی اقتصادی ایران در این حوزه ها فعال باشند.

وی در خصوص روابط ایران با غرب آسیا گفت: در رابطه با غرب آسیا با توجه به شواهدی که مبنی بر شکست اسرائیل در جنگ با غزه وجود دارد و دولت نتانیاهو هم در داخل مخالفان زیادی دارد و در سطح بین المللی هم با توجه به نسل کشی در غزه کاملا بی آبرو شده و در میدان جنگ را واگذار کرده و نتوانسته آن شعارهایی را که مبنی بر شکست حماس و آزادی اسرا سر داده را به نتیجه برساند. در وهله اول باید با کشورهای عضو محور مقاومت دوستی خود را تقویت کرده و سعی کنیم تا در جهت قدرت بیشتر محور مقاومت گام برداریم.

محسن پاک آیین در پایان گفت: همچنین ما باید با سایر کشورهای غرب آسیا و کشورهای عربی مانند عربستان، عمان، قطر و حتی امارات و حتی در شمال آفریقا، ارتباط با مصر را گسترش دهیم. در واقع به هر میزان که ما بتوانیم کشورهای اسلامی و عربی را به یکدیگر نزدیک کنیم، در حالی که علت این نزدیکی ها اتحاد علیه رژیم صیهونیستی برای آزاد سازی قدس شریف باشد، قطعا خواهیم توانست در سیاست خارجی خود به موفقیت بیشتری دست یابیم.