درآمد نفتی ایران کجا خرج میشود؟
به گزارش «تابناک» به نقل از تجارت نیوز، اداره اطلاعات انرژی آمریکا از درآمد ۱۹ میلیارد دلاری ایران از فروش نفت در پنج ماهه نخست سال جاری میلادی خبر داد و کل درآمد نفتی ایران در سال ۲۰۲۲ را ۵۴ میلیارد دلار اعلام کرد.
اداره اطلاعات انرژی آمریکا همچنین کل درآمد نفتی ایران در ۵ ماهه نخست سال جاری میلادی را ۱۹ میلیارد دلار برآورد کرده است. علاوه بر این، ابتدای سال گذشته واشینگتن فری بیکن گزارش داد که ایران ۲۲ میلیارد دلار درآمد از صادرات نفت به چین داشته است. از سوی دیگر، مسئولان دولت سیزدهم نیز بارها از رکوردشکنی صادرات نفت در سال جاری خبر داده‌اند.
اما پرسش اصلی این است که درآمدهای نفتی کجا هستند و چگونه خرج میشود؟ چرا آثار درآمدهای نفتی ایران در بازار ارز مشهود نیست؟
سفره خالی مردم به‌رغم درآمد نفتی میلیارد دلاری
گرچه اعداد و ارقام از درآمد میلیارد دلاری نفت ایران حکایت دارند، اما همچنان سفره مردم خالی است. در واقع آمارهای وزارت نفت گویای افزایش صادرات نفتی ایران به چین است، اما با وجود این افزایش صادرات و وضعیت بودجه به نظر نمی‌رسد این افزایش واقعی یا به سود بودجه بوده باشد.
چندی پیش هم بلومبرگ گزارشی مبنی بر تخفیف فزاینده قیمت نفت ایران منتشر کرد که با استناد به داده‌های شرکت‌های کشتی‌رانی گزارش داده است که ایران برای نفت صادراتی به پالایشگاه‌های چینی از روسیه نیز تخفیف بیشتری می‌دهد.
درواقع ماجرای ارائه تخفیف‌های نفتی از سوی کشورهای صادرکننده نفت سیاستی است که از گذشته با هدف تراز کردن عرضه و تقاضا در بازار و درآمدزایی برای کشورها دنبال میشود، طبق آخرین آمار چینی‌ها که مهم‌ترین خریدار عمده نفت ایران هستند نفت ایران را با حدود ۴۲ درصد تخفیف دریافت می‌کنند.
البته تخفیف در فروش نفت برای کشورهای تحت تحریم نظیر ونزوئلا، ایران و روسیه امری روتین است و با دنبال کردن این سیاست تحریم‌ها را دور می‌زنند و فشار اقتصادی خود را کاهش میدهند.
اما آیا در واقعیت ماجرا هم فشار اقتصادی کاهش یافته است؟ براساس آمار سهم هر ایرانی از درآمد نفتی در سال ۱۴۰۱ تقریباً نصف سهمی است که ایرانیان از درآمد نفتی در سال ۸۶ داشته‌اند. همچنین سرانه درآمد نفتی ایرانیان در سال گذشته حدوداً ۳۴ درصد پایین‌تر از سال‌های پس از برجام برآورد شده است.
به عبارتی بررسی‌ها نشان می‌دهد در سال ۹۷ و ۹۸ پس از خروج آمریکا از برجام درآمدهای نفتی کشور کاهش قابل توجهی را تجربه کرد. با وجود اینکه اوضاع درآمد نفتی در سال گذشته نسبت به سال ۹۸ کمی بهبود پیدا کرده، اما همچنان سهم هر ایرانی از پول نفت در سال ۱۴۰۱ حدود ۳۴ درصد پایین‌تر از سال ۹۶ است.
سهم هر ایرانی از پول نفت چقدر است؟
درآمد نفتی کشور در سالیان گذشته نوسان زیادی را تجربه کرده و از همین رو نیز سهم هر ایرانی از پول نفت در ۱۶ سال گذشته تغییرات چشمگیری داشته است به خصوص که در دوران پسابرجامی این عدد به یکباره افت شدیدی کرد و طبعا سفره مردم هم کوچک‌تر شد.
با توافق برجام در سال ۹۴، اثرات این توافق در سال ۹۵ در اقتصاد کشور نمایان شد تا جایی که رشد اقتصادی کل در سال ۹۵ بالغ بر ۱۴ درصد به ثبت رسید. همان‌گونه که انتظار میرفت بخش نفت یکی از اصلی‌ترین دلایل رشد اقتصادی بود، به گونه‌ای که رشد حجم بخش نفت و گاز در سال ۹۵ حدود ۳۶ درصد بوده است.
بر همین اساس درآمد سرانه نفتی ایرانیان نیز در سال ۹۵ حدود ۳۵ درصد افزایش یافت. با وجود این افزایش حتی با وجود برجام هم همچنان سهم هر ایرانی از درآمد نفتی در سال ۹۵، حدود ۲۵ درصد پایین‌تر از سهم ایرانیان از پول نفت در سال ۸۶ قرار داشت. روند صعودی این بخش در سال ۹۶ هم ادامه پیدا کرد.
پس از آن و در ابتدای سال ۹۷ بود که ترامپ دستور خروج آمریکا از برجام را امضا کرد و اقتصاد ایران با مشکلات متعددی رو به رو شد.
رشد اقتصادی در این سال به منفی ۵ درصد نزدیک شد و همان‌گونه که پیش‌بینی میشد بخش نفت در میان بخش‌های دیگر سقوط چشمگیر‌تری را تجربه کرد، حجم حقیقی بخش نفت در سال ۹۷ منفی ۱۳ درصد به ثبت رسید. این روند نزولی در سال ۹۸ هم تکرار شد.
دولت نمی‌تواند سرخود درآمد نفتی را خرج کند
محمدعلی خطیبی، نماینده اسبق ایران در اوپک، به تجارت‌نیوز گفت: پول نفتی که فروخته میشود بلافاصله وصول نمیشود؛ بعضا خریدار فرجه‌ای سه ماهه می‌گیرد و بعد از سه ماه این پول را واریز می‌کند. بسته به نوع قرارداد به طور کلی وصول این پول‌ها یک تا سه ماه فرجه دارد و خریدار در این مدت فرصت می‌گیرد پول را واریز کند.
وی افزود: اما به فرض اینکه پول امروز به خزانه بیاید. به هر حال پولی که به خزانه می‌آید براساس برنامه خرج میشود. در پایان هر سال برنامه‌ای که دولت پیش نهاد می‌دهد در مجلس بحث میشود، بند بند تصویب میشود و دولت نمی‌تواند سر خود پول‌ها را خرج کند و مصرف مبلغ را اطلاع دهد.
او ادامه داد: مخارج کشور بر اساس بودجه سالانه و مصوبات مجلس هزینه میشود و چنانچه مازادی وجود داشته باشد باید با نظر مجلس هزینه شود. اگر مازاد درآمد حاصل میشود باید بنا بر پیشنهاد دولت و تصویب مجلس هزینه شود. دولت نمی‌تواند هر کاری دلش می‌خواهد انجام بدهد دولت براساس بودجه عمل می‌کند و دست و بال‌اش باز نیست.
خطیبی ادامه داد: با توجه به اینکه دلار از گردونه معاملات کشور حذف شده؛ بخشی از این معاملات براساس ارز‌های ملی است و بخشی براساس ارز‌های معتبر غیر دلاری است که مورد توافق کشور و خریدار است و بخش دیگر با تهاتر عمل میشود و پول‌اش وصول میشود. در مجموع تحریم محدودیت‌هایی ایجاد می‌کند اما حتی تحریم‌کننده به این نکته اعتقاد دارد که تحریم در ماه‌ها و سال‌های اول تأثیر دارد و بعد از گذشت مدتی تأثیرات تحریم کاهش پیدا می‌کند و خاصیت تحریم ضعیف میشود. از این رو کشور تحریم‌کننده معمولاً یکی دو سال فشار وارد می‌کند و بعد به سراغ توافق و… می‌رود.
او در قیاس شرایط تحریم و پساتحریمی در فروش نفت ایران گفت: زمانی که ایران تحریم نبود چیزی بین ۲. ۲ تا ۲. ۵ میلیون بشکه در روز نفت صادر میکرد و این پتانسیل صادرات نفت و می‌عانات گازی و سایر فراورده‌ها وجود داشت. این فرض وجود دارد که با برداشته شدن تحریم‌ها ایران به این ظرفیت تولید باز می‌گردد. ولی وقتی تحریم وجود دارد طبیعتا محدودیت‌هایی ایجاد میشود، علاوه براین دولت زمانی کشور را تحویل گرفت که صادرات نفت ما به رقم بسیار ناچیز ۳۰۰ هزار بشکه کاهش پیدا کرده بود. دولت با تلاشی که کرد توانست این رقم را به ۱. ۵ میلیون بشکه در روز افزایش بدهدو البته این در شرایطی است که هنوز هیچ تحریمی لغو نشده است.
خطیبی تأکید کرد: دولت موفق شده در شرایط تحریم صادرات نفت را افزایش بدهد.
وی در پایان درمورد اینکه این پول چه زمانی قرار است روی معیشت مردم تأثیر بگذارد گفت: در دولت قبل مقداری بدهی ایجاد شده و کمی زمان لازم بود تا این بدهی‌ها که بدهی‌های به بانک مرکزی در حدود ۳۰۰ هزار میلیارد تا ۴۰۰ هزار میلیارد تومان است پرداخته شود. این رقم قابل توجه بود که دولت قبل پول بدون پشتوانه چاپ کرده و دولت سیزدهم کمی زمان نیاز داشت تا این بدهی‌ها را صاف کند، درنهایت باید صبر کنیم تا دولت این موضوع را در اقتصاد نشان بدهد. ما هنوز تا زقم صادرات دو و نیم میلیون بشکه فاصله داریم. برای تأثیر فروش نفت روی اقتصاد فاصله‌ای چند ماهه زمان نیاز است البته به این شرط که این پول‌ها صرف بدهی‌های دولت قبل نشود.
اگه خرج مردم میشد الان اینهمه تورم و نابسامانی اقتصادی و اختلاس نداشتیم...نمیدونم کجاخرج میشه ولی مطمنم خرج مردم و کشور نمیشه.... ترا بخدا این مطالب را نگذارید... اینها را که می خوانم ... با خودم می گویم این که مرغ پخته را بخنده در میاره ... پس چرا کسی ککش نمی گزد... مشکل اصلی کشور اینست که پول به خزانه وارد نمیشود تا امار درست و حسابی داشته باشیم!! شما هم که بعد از کلی اسمان ریسمان تقصیر را انداختی گردن دولت قبل. دولت قبل هم که بدهی های دولت قبل تر را می داد. شاید قسمتی از درامد نفت به جای این که دست دولت برسد می رود جا هایی که نامحرم نباید بداند. ایرانمال یعنی نمیدونید؟ عزیز برادر معلومه در کشورهای عربی کانادا؟؟شایدم ترکیه!
درآمد وجود دارد ولی خرج توسعه و رفاه مردم ایران نمی شود نگران نباشید اگر پول فروش نفت وصول نشد یا کافی نبود و زور مسئولین به خارجی ها نرسید دولت و مجلس جیب قشر ضعیف کارگر و بازنشسته ها رو خوب میشناسن و دست توش میکنن.اینو با پوست و استخونامون داریم حس میکنیم کانادا مردم ایران که حق رفاه ندارند درامد نفتی ملی مردم را خرج کشورها دیگر میدهند یا به عراق لبنان سوری وبعد نمایندگان با خقوق میلید پول مردم که هیچ امکانت ندارد درخوزستان نه بیمارستان خوبی همه قدیمی نه خیابان خوبی نه پارکی همه درامد ایران از نفت وگاز خوزستان هست ولی کسی ریسیدگی نمیکند این ملت نجیب رنگی یا سهمی در این۴۴ سال ما که ندیدیم بجز هر روز بدتر از دیروز واقعا کسی نیست به این ملت جواب پس بده دیگه بالاخره اقازاده ها...نوه ها ..نتیجه ها تو کانادا خرجشون سنگینه..زندگی هم لاکچری..دلار می طلبه کدوم درآمد نفتی، اگه ادعای درامد نفتی دارید،ببینم چراموجودی خزانه کشور سفره؟؟؟پس احتمالا پولی وارد ایران نشده و به قول معروف دلار پر پر!!! 
| 
صفر؟ اگه این مبالغی که می فرمایید نصیب ایران شده بود به خاطر فقط ۶ میلیارد پول آزاد شده از کشور کره چرا مسوولین اینقدر خوشحال شدند؟؟؟ راستی همون ۶ م دلار به ایران رسید یا اون هم رفت …???? انشاالله تا عید صد میلیارد دلار به حساب ایران بیاد خوبه ناپرهیزی کردید .چه‌عجب یک حرف درست و حسابی هم زدید .ا البته در آخر نوش جون غزه و لبنان و سوریه و یمن و آقازاده ها سوریه رو که خود مسئولین کشور گفتن ۳۰ میلیارد دلار خرجش کردیم، یمن ،شیخ زکزاکی ،در نینجریه، شیخ باقر النمر در عربستان ، بحرین ، لبنان و شخ نصرالله ، ونزوئلا ،و به تازگی هم روسیه به فهرست بلند باباس هزینه کرد کشور عزیزمون پیوسته و به خواست خدا در دهان استکبار میزنیم کاملا مسلم که چین پولی بابت خرید نفت به ایران نمیده !!!!!!!!!!! خرج پانزده میلیون افغانی تو کشور میشود | که مالیاتشون رو ما داریم میدیم 
| افغانی کجا بود مرد حسابی اینا پول ها رو می‌فرستن آمریکا. خرج لبنان و یمن و عراق و سوریه و فلسطین و آقازاده ها میشه همچنان خاوری ها و زنجانی ها و پشتیبانان آنها در بهرمندی از این درآمدهای بی حساب کتاب می‌تازند خوش به حال کانادا و اروپا همه این در آمد مفت مفت می‌ره انجا سهم هر ایرانی به جز یک عده هیچی خرج لبنان فلسطین یمن و چهار هزار آق زاده ای که در غرب مشغول عشق و حالند ملت هم روزه بگیرند یک وعده غذا کفاف می کند لبنانیمن
سوریه
عراق
و جاهای دیگری که بعدها مشخص خواهد شد
| افرین (و جاهای دیگر) هر جایی خرج بشه مطمئنا خرج مردم نمیشه. خدایا تو کجایی¿¿¿ | هر جایی هست جز ایران درآمد ایران برای مردم انقلابی مون است و خرج نمود این دسته می شود .بقیه مردم یعنی همان کسانی که مسائل را نمی فهمند خودشان باید به فکر خودشان باشند. خدا شاهده ۳۱ روز کار میکنم ۶۷۰۰ حقوق بهم دادن ۴تومنشو دادم کرایه من موندم و دفتر کیف کفش خوراک سرویس ۳تا بچه به مولا به پیر به هر کی که میپرستین دیگه بریدم نفت یا هر زهر مار دیگه هست نمیدونم انشالله سرطان بگیرن حق منو میخورن مگه چقدر میتونم زحمت بکشم جوانیم رفت تو فکر کرایه و ماست گوشت ومرغ درآمد نفتی بیت المال هست یعنی مالی که مربوط به خانه می باشد نه مردم | این خونه مال مردمه صاحبش ماییم هر وقت سفره مردم رونق بگیره میدونیم خرج کشور و ملت میشه وگرنه بدونید سر از جاهای دیگر بجز ایران درمیاره خرج مردم میشه نمی بینی چقدروضعشون خوب شده بی نیازشدن نمیدانیم آیا این خبر نظر سنجیه یا اطلاع رسانی؟ هر چی هست همه میدانند این درامد خرج رفاه و آسایش و معیشت مردم نمیشود
خرج سوریه ارمنستان عراق یمن .... | .ارمنستان بهترین دوست اینده ایران خواهد بودپان ترک عزیز اتفاقا اگه یه جا درست خرج شده ارمنستانه راستی "درآمد نفتی ایران کجا خرج میشود؟"خب معلومه: در تهران و اصفهان. مردم مناطق نفتخیز هیچ سهمی از درآمد نفت ندارند و نباید هم داشته باشن
| خیلی پرتی درآمد نفتی؟؟؟مسلمان کردن کوبایی ها چینی ها آفریقایی ها
من می دانم تو خود خوزستان ?????????????????????????????????????? نفرمایید درآمد نفتی ایران کجا خرج مبشود .بفرمایید در آمد نفتی ایران کجا بخش وتقسیم میشود؟ کاش نفت نبود وضعمان از این بهتر بود در زمان جنگ تنها کشوری که در بازه اش را به روی ایران باز گذاشت و ایران از آن طریق مهمات و مواد غذای میخرید سوریه بود که الان اتحادیه عرب به خاطر آن حمایتهای که از ایران میکرد به این روز رساندنش البته سوریه هم نفت داره و هم در آمد و شاید منافعش به کشورهای که کمکش کردن میرسه جوابش را مردم بهتر از شما حتی بیشتر از ما میدانند.از کانادا گرفته تا... پول نفتمانو بدید طبق گفته لاریجانی ریس مجلس قبلی 90درصد درآمد دولت برای حقوق کارکنان دولت هزینه میشودکافیه خودتون ماشین حساب بردارید و محاسبه کنید
صندوقهای بازنشستگی هم ورشکسته هستند ودرواقع حقوق آنها هم به نحوی ازطرف دولت ساپورت میشود
باحقوق ۷میلیونی اجاره بدم.یا خرج خانه یا خرج دوتا بچه.یعنی این چه وضعی هست. بخدا حق دارن مردم اعتراض کنند.خودمو آتیش بزنم تا بلکه مسولین ببیند تا حداقل یک کاری بکنند واسه این همممممه گرونی این پروسه من نبودم دستم بود ادامه داره پول نفت جایی خرج نمیشه فقط مستقیما تو جیب برخی ها میرفت الان بخاطر تحریم چند دست تو این کشور واون کشور میچرخه تا بیاد ایران میگن کسی دید چی شد همه میگن نه لامصب دورش خیلی شدید بود بخاطر این تشخیصش سخته که کجا رفت همین پروسه تا چرخه اون طی بشه خودش یه عمره در تعجبم با اینهمه سواد وتخصص و علم و همه چیز چرا مراجع ما هیچگونه سوال و حرف و پاسخی از مسولین نمیپرسند رکورد چاپ اسکناس در چند روز اخیر زده شده، دادن بدهی قبلی آدرس غلط، در هنوز ب همان پاشنه میچرخه، فقط حسرت ک میلیون ها ایرانی اسیر سیاست های غلط ی عده محدود شدن