«اسپیس‌ایکس» در سال ۲۰۲۱ چه کرد؟

به نقل اسپیس، شرکت فضایی اسپیس‌ایکس (spaceX) تنها یک ماه با بیستمین سالگرد تاسیسش در سال ۲۰۰۲ فاصله دارد و سال جدید را قوی‌تر از همیشه آغاز می‌کند. در سال ۲۰۲۱ این شرکت مستقر در کالیفرنیا در حوزه‌های مختلفی از ارتباطات باندپهن (Broadband) تا ارسال انسان به فضا فعالیت کرده است.

فشار مداوم اسپیس‌ایکس برای کاوش‌های فضایی و در نهایت سفر به مریخ به سرعت در فرهنگ عامه گسترش می‌یابد به خصوص از طرف ایلان ماسک، مدیرعامل و موسس پرشور آن که تقریبا هر روز توییت‌هایی در این مورد منتشر می‌کند.

در سال جاری ایلان ماسک پرداخت به وسیله رمزارز "دوج‌کوین" برای ماموریت‌های فضایی را پذیرفت و در یک برنامه تلوزیونی شرکت کرد اما حتی اگر بخواهیم تنها بخش تجاری فعالیت‌های او را در نظر بگیریم، فعالیت‌های زیادی در حال انجام است که پیگیری همه‌ی آن‌ها کار دشواری است. موشک فالکون ۹ پشت برخی از برجسته‌ترین دستاوردهای این شرکت قرار دارد که در میان آن‌ها می‌توان به فرود استارشیپ روی سکو، پرتاب ماهواره‌های استارلینک و سفرهای تجاری انسان‌ها به فضا اشاره کرد.

ماسک قصد داشت تا در سال جاری ۴۸ پرتاب فضایی به انجام برساند اما اگرچه اسپیس‌ایکس به این خواسته دست نیافت و حتی نزدیک به این عدد هم نشد اما این شرکت رکورد جدید ۳۱ پرتاب را تا پایان ماه دسامبر به ثبت رساند. محموله‌هایی که این پرتاب‌ها با خود به فضا بردند شامل ماهواره‌های نظامی و ماهواره‌های استارلینک متعلق به خود اسپیس‌ایکس بودند. این شرکت همچنین موفق به فرود آوردن یک موشک برای بار صدم بر روی سکو شد و یک فالکون ۹ را در یک رکوردشکنی جدید ۱۱ بار به فضا پرتاب کرد.

"پابلو دی لئون"(Pablo de Leon) رئیس بخش مطالعات فضایی دانشگاه داکوتای شمالی به اسپیس گفته است: اسپیس‌ایکس انحصار پرتابگرها را نه تنها برای انسان‌ها بلکه برای پرتاب‌های بدون خدمه در دست دارد.

او که همچنین محقق مرکز فضایی کندی در فلوریدا در حوزه پرتاب‌های فضایی به خصوص لباس‌های فضایی است می‌گوید که در مورد زمان‌بندی‌های تخمین‌زده شده توسط ایلان ماسک شک دارد. ماسک امیدوار است که تا سال ۲۰۲۳ انسان‌ها را به ماه ببرد و طی پنج سال آینده انسان‌ها را به مریخ برساند اما رسیدن به این هدف وابسته به درست کار کردن سیستم استارشیپ او است. موشک‌های استارشیپ تاکنون سفر مداری نداشته‌اند. "دی‌ لئون" رویکرد ماسک برای آزمایش، شکست و آموختن از شکست‌ها را ستایش می‌کند.

دی لئون می‌گوید: احتمال زیادی دارد که آن‌ها در اولین پرواز با شکست مواجه شوند اما همانطور که پیش از این دیدیم اسپیس‌ایکس از شکست خوردن در طول آزمایش نمی‌ترسد زیرا از هر شکست می‌توان درسی آموخت.

او افزود: اسپیس‌ایکس فضای بیشتری برای شکست نسبت به ناسا یا هر شرکت دولتی دیگری دارد. اگرچه سوال اصلی این است که چه اتفاقی رخ می‌دهد اگر این سیستم ارسال انسان‌ها به فضا با شکست مواجه شود. در این صورت اسپیس‌ایکس باید چندین سال برای انجام تحقیقات بیشتر برای یافتن مشکل صبر کند. همانطور که برنامه "اسپیس شاتل" ناسا چنین تجربه‌ای را دو بار از سرگذارند. ایلان ماسک در مصاحبه‌ای با مجله "تایم" چشم‌اندازش برای اسپیس‌ایکس را شرح داد. او با اشاره به موشک‌های چندبار مصرف و فرود بر ماه گفت: هدف کلی ایجاد یک زندگی چندسیاره‌ای و تبدیل بشریت به یک تمدن فضایی است.

اوایل سال جاری ماسک یادداشتی به کارمندانش نوشت و به آنچه که "بحران" در مسیر ساخت موتورهای رپتور می‌دانست اشاره کرد.

او در این یادداشت نوشت که این بحران ممکن است باعث ورشکستگی شرکت اسپیس‌ایکس شود. او در گفتگو با تایم این موضوع را واضح‌تر بیان کرد و گفت: در بدترین حالت، ورشکستگی دور از ذهن نیست اما این به معنای محتمل بودن آن نیز نیست. همانطور که تایم اشاره کرده، از آن‌جا که اسپیس‌ایکس اطلاعات مالی خود را به طور کامل منتشر نمی‌کند نمی‌توان سودآوری آن را به دست آورد.

در سال ۲۰۲۱ مشکلاتی در محل کار برای کارمندان اسپیس‌ایکس نیز رخ داد. دفتر مرکزی این شرکت در هاثورن، کالیفرنیا، خبر از مثبت شدن تست کووید-۱۹ ۱۳۲ کارمند تا ماه سپتامبر داد اما مقامات اسپیس‌ایکس خاطرنشان کردند که تنها یکی از این موارد ابتلا داخل کارخانه موشک‌سازی رخ داده است و باقی موارد ابتلا از رویدادهایی خارج از مقر این شرکت که ۶۰۰۰ کارمند دارد، نشات گرفته‌اند.

آنچه که به خوبی مشخص است حضور این شرکت در چندین صنعت است. این شرکت فضایی، ماهواره‌هایی برای ایجاد اینترنت پر سرعت در سراسر جهان به فضا می‌فرستد. اگرچه ارسال مجموعه ماهواره‌های استارلینک این شرکت به دلیل مشکل در زنجیره تامین مواد و کمبود سوخت اکسیژن مایع در پی همه‌گیری کووید-۱۹ با مشکل مواجه شده و سرعت آن کاهش یافته است اما در سال ۲۰۲۱ چندین ماهواره دیگر به فضا پرتاب شد.

تاثیر این ماهواره‌ها بر نجوم هنوز مورد بحث است و منتقدان می‌گویند که این ماهواره‌ها علیرغم تلاش‌های این شرکت برای کاهش درخشش آنها، همچنان بسیار درخشان باقی می‌مانند و تهدیدی برای رصدهای تلسکوپی هستند. در حال حاضر بیش از ۱۸۰۰ ماهواره استارلینک در مدار زمین قرار دارد.

فضاپیماهای استارشیپ‌ شرکت اسپیس‌ایکس نیز که قرار است انسان را به ماه و مریخ برسانند در سال ۲۰۲۱ پیشرفت زیادی داشته‌اند. نمونه اولیه استارشیپ SN۱۵ بالاخره پس از بارها تلاش در ماه مه بر روی سکوی‌ پرتاب فرود آمد. آخرین نسخه از این موشک‌ها یعنی استارشیپ SN۲۰ برای مدتی کوتاه روی موشک سوپرهوی قرار گرفت و بدین ترتیب این فضاپیما و موشک تبدیل به بلندترین موشک جهان شدند. اما پس از گذشت چندین ماه این شرکت همچنان منتظر دریافت تاییدیه از اداره هوانوردی فدرال است تا بتواند اولین پرواز مداری خود را به انجام برساند.

در حوزه پروازهای فضایی تجاری نیز اسپیس‌ایکس، "جارد آیزاکمن" میلیاردر را طی ماموریت اینسپیریشن ۴ برای اهداف انسان دوستانه و خیریه به فضا فرستاد. در این سفر "هیلی آرکنو"(Haley Arceneaux) دستیار پزشک از بیمارستان تحقیقاتی کودکان "سنت جود"(St. Jude)، "کریس سمبروسکی"(Chris Sembroski)، "سیان پروکتور"(Sian Proctor) به همراه "جارد آیزاکمن"(Jared Isaacman) میلیاردری که بودجه این سفر را تامین کرده است، به فضا رفتند. شرکت "اسپیس ایکس" با موفقیت، این چهار فرد غیرنظامی را به یک سفر سه روزه به مدار زمین فرستاد و این سه نفر در روز ۱۸ سپتامبر به زمین بازگشتند. هدف از این سفر جمع‌آوری کمک ۲۰۰ میلیون دلاری برای کمک به بیمارستان تحقیقاتی "سنت جود"(St. Jude) در "تنسی"(Tennessee) بود که نیمی از آن را جارد پرداخت می‌کرد.

اسپیس‌ایکس از فضاپیمای کرو-دراگونی که این سه مسافر را به فضا برده بود برای ارسال خدمه به ایستگاه فضایی بین‌المللی نیز استفاده کرد و در ماه دسامبر به عنوان تنها شرکت ایالات متحده آمریکا اعلام شد که می‌تواند انسان‌ها را به فضا بفرستد.

اسپیس‌ایکس اکنون در حال انجام اقداماتی برای سال ۲۰۲۲ از جمله ارسال اولین ماموریت آکسیوم(Axiom Space mission) یا (Ax-۱) به ایستگاه فضایی بین‌المللی است و بر روی قرارداد سیستم فرود انسان بر ماه برای ماموریت آرتمیس کار می‌کند.

آرتمیس، برنامه ناسا برای ارسال مجدد انسان‌ها به قمر زمین است. ناسا، شرکت اسپیس‌ایکس و موشک‌های استارشیپ آن را برای انجام این ماموریت برگزیده است. اما انتخاب تنها یک شرکت برای دنبال کردن چنین ماموریتی باعث خشم سایر شرکت‌های فضایی از جمله بلواوریجین شد.

قراداد ارسال انسان‌ها به ماه به دلیل شکایت و اقدامات قانونی بلواوریجین علیه اسپیس‌ایکس و ناسا با چندین ماه تعویق مواجه شد اما با شکست قانونی بلواوریجین در برابر رقیب خود، اکنون اولین فرود ماموریت آرتمیس با تاخیر برای سال ۲۰۲۵ برنامه‌ریزی شده است. پیش از این قرار بود این ماموریت در سال ۲۰۲۴ به انجام برسد.

با این حال ماموریت آکسیوم سال آینده توجه‌های زیادی به خود جلب خواهد کرد زیرا که این پرتاب، اولین ماموریت تماما خصوصی به ایستگاه فضایی خواهد بود. از چهار مسافر این پرواز می‌توان به "مارک پاتی"(Mark Pathy) سرمایه‌گذار و نیکوکار کانادایی اشاره کرد. او با ائتلافی از دانشگاه‌های سراسر کشور برای ایجاد بسته‌ای از آزمایشات علمی که همراه او به فضا خواهد رفت، همکاری می‌کند.

"آدام سیرک"(Adam Sirek) یکی از محققان این گروه و متخصص پزشکی خانواده و هوافضا است. او که از موسسان مرکز سلامت فضایی "Leap Biosystems" است در دانشگاه وسترن تدریس می‌کند.

"سیرک"و "دی‌ لئون"، هر دو ماسک را برای حفظ نوآوری در شرکتش ستایش می‌کنند اما می‌گویند که او به ارائه پیش‌بینی‌هایی مشهور است که انجام آنها بیش از آنچه که می‌گوید زمان می‌برند.

"سیرک" می‌گوید که جاه‌طلبی‌های رسیدن به مریخ در طی نیم‌ دهه نیازمند بررسی مجدد است زیرا نمی‌دانیم بدن انسان در این سیاره چه رفتاری نشان خواهد داد. او با اشاره به ماموریت‌هایی مثل ارسال مریخ‌نورد کنجکاوی به مریخ برای بررسی سطح تشعشعات سیاره سرخ بیان کرد که پیش از آن که تاثیر این موارد را بر انسان بدانیم باید کارهای بیشتری انجام شود.

او خاطرنشان کرد که این موضوع شامل انجام تحقیقات در محیط‌هایی با "گرانش جزئی" می‌شود. نیروی گرانش در مریخ ۴۰ درصد کمتر از زمین است. انسان‌ها چندین روز را در ماه گذرانده‌اند که جاذبه آن یک ششم زمین است اما این برای پیش‌بینی آن‌چه طی یک ماموریت چندهفته‌ای یا چندماهه رخ می‌دهد کافی نیست.

او افزود که تحقیقات ایستگاه فضایی بین‌المللی به بررسی اثر ماموریت‌های طولانی در فضا بر سلامت، کمک زیادی کرده است. فضانوردان غالبا شش ماه و تقریبا حتی یک سال را در فضا گذرانده‌اند. اما ما به درستی درک نمی‌کنیم که با قرار دادن فضانوردان در معرض گرانش جزئی چه اتفاقی می‌افتد. این‌ها چالش‌هایی هستند که اسپیس‌ایکس و ایلان ماسک باید به آن‌ها توجه کنند.