نگاهی به پرونده قتلهای خونین خانواده خرمدین در گفتوگو با یک جامعه شناس
این خبر جامعه را دل شکسته کرد و نشان داد که تا چه اندازه پرخاشگر و خشونتگرا شدهایم/ نقش رسوبات فرهنگی در ماجرا پررنگ است/ راه خلاصی از این وضع تغییر میدان نیروست
قتل فرزند به دست پدر و مادر به خودی خود رویدادی شوکآور و غیرقابل تحمل است، چه رسد که بدانیم پای قتلی به شدت خشونت بار در میان است و از آن مهم تر، این نخستین قتلی نیست که این والدین مرتکب شده و تلاش داشتهاند آثار و نشانه هایش را به مانند قتلهای قبلی پنهان کنند!
به گزارش «تابناک»؛ از جمله اخباری که در این روزها به شدت جامعه ایرانی را متاثر کرده است، خبر جنایتی است که در غرب تهران به وقوع پیوسته است. قتل بابک خرمدین که با القابی مانند کارگردان و مدرس سینما شناخته میشده و حالا نامش در پروندهای به عنوان مقتولِ تکه تکه شده درج شده که در مقابل نام عاملان این جنایت، نام پدر و مادر وی درج شده است؛ پدر و مادری که حالا اعترافات تکان دهنده تری داشتهاند.
آن گونه که رئیس پلیس پایتخت میگوید، شب گذشته والدین مقتول به قتل داماد و دخترشان به همان شیوه فجیع معترف شدهاند؛ دو قتلی که اولی در سال ۹۰ رقم خورده و دلیلش را رهایی دخترشان از آزار و اذیت شوهر ۵۵ ساله اش ذکر کرده اند و بعدی هفت سال بعد، در سال ۹۷ رقم خورده و مشابه قتل پسرشان در روزهای اخیر بوده است؛ بیهوش کردن وی، کشتنش و در نهایت تکه تکه کردن جسد دختر ۴۹ ساله.
این چکیده رویدادی است که اگر بگوییم حکم سیلی سختی را به گوش جامعه ایرانی داشته، سخنی به اغراق نگفته ایم؛ رویدادی شوکه کننده که چه بخواهیم و چه از آن منزجر باشیم، در حافظه جمعی جامعه خواهند ماند و با یادآوری گاه و بیگاه آن، رنج خواهیم کشید و آزار خواهیم دید. اما چه شد که به اینجا رسیدیم؟ آیا این فاجعه با همه ابعاد دردناکش، تنها یک نمونه است یا میشود آن را در کنار فجایع دیگر قرار داد و از جمع زدن آنها به نتیجه بزرگتری رسید؟ برای یافتن پاسخ سوالاتی از این دست به سراغ یک جامعه شناس رفته و با او به گفتوگو نشستیم.
امان اله قرایی مقدم در این باره میگوید: در چرایی شکل گیری این ماجرا عوامل متعدد و مختلفی دخالت داشته، مثل کمبود امکان مادی که فرد [مقتول] بتواند خانهای اختیار کند، اما از دید من بیشتر سنت ها، عقاید و ارزشهایی که پدر و مادر این فرد به آنها معتقد بودهاند، در شکل گیری ماجرا نقش داشته است؛ اینکه نمیتوانستند از نظر فرهنگی و اعتقادی و بر اساس باورهای سنتی شان، رفتار فرزندشان را بپذیرند. البته اینکه حالا والدین به قتل داماد و دخترشان هم اعتراف کرده اند، ابعاد ماجرا را وسیعتر هم میکند و ممکن است نشان دهد که پدر و مادر جنون آدمکشی و مثله کردن داشته اند!
وی میافزاید: باید بدانیم که خشونت نه فطری است، نه نژادی، نه ارادی و نه ذاتی، بلکه پدیدهای کاملا اجتماعی و فرهنگی است؛ موضوعات اجتماعی مانند فقر و بیکاری را گفتیم، اما برای توضیح مسائل فرهنگی بایستی به نظریه ویلفردو پارتو (جامعه شناس سرشناس ایتالیایی) اشاره کنیم که فرهنگ جامعه را به رسوبات و مشتقات تقسیم میکند. رسوبات آن چیزهایی است که در خون ما از بدو تولد ته نشین میشود، مثل نام و نام خانوادگی، ایمان و اعتقادات و ... همان رسوباتی که احتمالا در نام گذاری این کارگردان هم منعکس شده است.
این استاد دانشگاه در ادامه میگوید: باید نکات مختلف را مدنظر قرار داد؛ مثل این نکته که پدر خانواده نظامی بوده، تجربه حضور در جنگ را داشته و احتمالا از روحیات خاصی برخوردار بوده یا حتی این نکته که احتمال دارد فرزندان رفتار و روابط نادرستی داشته اند که باب میل و سلیقه پدر و مادر نبوده و با هنجارها و باورهای آنها همخوانی نداشته است و یا حتی این که چه بسا پدر و مادر خودشان را هم مقصر میدانسته اند که فرزندان با چهل و چند سال سن در خانه ایشان هستند و به کارهایی روی آورده اند که مورد قبول ایشان نیست.
قرایی مقدم میافزاید: مثلا میشود به این نکته اشاره کرد که از دید جامعه شناسی، اعتقادات و باورها در افرادی که به هنر روی میآورند و به اصطلاح هنرمند هستند کمرنگتر است؛ شاید به این دلیل که این افراد یک گام جلوتر حرکت میکنند یا یک گام جلوتر از جامعه را میبینند. البته این را در دیگر نقاط جهان هم در این طیف افراد میشود دید و مختص به جامعه ایرانی نیست.
اما آیا یادآوری این مسائل از زجر آور بودن این ماجرا برای افکار عمومی میکاهد؟ عضو انجمن جامعه شناسی ایران در این باره میگوید: اگر جامعه را استخر بزرگی در نظر بگیرید، وقتی سنگی در آن میاندازید، آن نقطهای که سنگ میافتد، کانون نام دارد و هرچه سنگ بزرگتر باشد، کانون بزرگتر میشود، موجهای بزرگتری میسازد و در جلب مستمعان و بینندگان تاثیر میگذارد. این خبر جامعه را آزرده و دل شکسته کرد و نشان داد تا چه اندازه جامعه ما پرخاشگر شده است.
وی در ادامه میگوید: برای تشریح این وضعیت بایستی سراغ تئوری چرخش در خشونت برویم؛ اینکه از خشونت، خشونت زاده میشود. این نظر من است. چون جامعه ما خشونت گراست، به اینجا رسیده ایم، چون از خشونت، خشونت زاده میشود. برگردیم به آن استخری که مثال زدیم؛ امواجی که با سقوط سنگ در آن تولید میشود، پریودیک هستند و مرتب تکرار و بزرگتر میشوند تا جایی که هر جایی از جامعه را نگاه کنیم، خشونت را در آنجا میشود دید. البته این عوامل متعددی دارد از جمله گرانی، فقر و... که سوای آثار مستقیم شان، توان تحمل افراد را هم تحت تاثیر قرار میدهند و کم میکنند.
این جامعه شناس میافزاید: در این مورد، عوامل خشونت زا از نقاط مختلف به این خانواده رسیده و چون پدر و مادر نتوانسته اند آن را از زندگی شان بیرون کنند (مثلا بچهها خانه دیگری بگیرند و بروند)، در نتیجه کاسه صبرشان لبریز شده و این رویداد را رقم زده اند. شاید پدر و مادر احساس کرده اند که گوشه قرار گرفته اند و هیچ چارهای ندارند. این گونه شده که کمر به قتل پسر، دختر و داماد بسته اند.
او در ادامه در پاسخ به این که ریشه این خشونت از کجاست، میگوید: بر اساس نظریه خانم مارگارت مید (انسان شناس نامدار آمریکایی) خشونت و پرخاشگری از نحوه شیر دادن مادر و شست و شوی بچه شروع میشود تا موارد دیگر. مثلا اینکه بچه را قنداق میکنند، خشونت است. یا اینکه بچه را برای مدت محدود شیر میدهند. هرجا برعکس اینها عمل میشود، مردمان صلح طلبتر هستند. مثلا جایی که برای شستن بچه آواز میخوانند، فرهنگ جامعه خشونت بار نیست.
قرایی مقدم میافزاید: حالا به جامعه خودمان نگاه کنید و ببینید در کجا شادی میبینید؟ در رادیو و تلویزیون؟ در صحبت ها؟ در اخبار؟ خودتان قضاوت کنید که هر روز در اخبار چه میبینید؟ میگردند و هر جا خشونت است، در اخبار نشان میدهند، در حالی که هرگز نشان نمیدهند در جایی مثلا رقص و شادی است. این همان چیزی است که به درون جامعه میآید و بر اساس تئوری چرخش خشونت، در جامعه میچرخد.
اما چه کنیم از دست این خشونت در امان بمانیم؟ این استاد دانشگاه میگوید: نمیتوانید؛ من علمی صحبت میکنم و شعار نمیدهم. کورت لوین، روانشناس سرشناس آلمانی، نظریه فضای زندگی یا فضای حیاتی را مطرح میکند که بر اساس آن، هر جایی که هستیم، در یک میدان قرار داریم و تحت تاثیر دو دسته نیرو هستیم. یک دسته نیرو توسط اطرافیان به ما وارد میشود (از نور برق گرفته تا برخورد همکار و رئیس و...) و یک دسته دیگر که نیروهای درونی (مثل خواست قلبی) هستند. اینکه ما مثلا در محیط کاری نمیرقصیم، بابت غلبه نیروهای بیرونی به نیروهای درونی است که بازدارنده هستند و بر آنها میچربد.
حال اگر میدان زندگی مان عوض شود، میدان نیرو فرق میکند. مثلا وقتی به خانه میروید، ممکن است اگر دلتان خواست، برقصید! درست مثل فیزیک نیوتنی که در آن برایند نیروهای میدان موجب میشود که مثلا سیارهها در فاصله معینی از هم بمانند و سقوط نکنند یا دور نشوند. در جامعه هم اگر این تعادل به هم بخورد، موجب میشود که مثلا گرانی و فقر ـ که عامل خشونت و پرخاشگری میشوند ـ بر نیروهای بازدارنده مثل پلیس، زندان و... برتری پیدا کنند و قتل رقم بخورد.
عضو انجمن جامعه شناسی ایران میگوید: الان فضای حیاتی ایران خشونت زاست و اگر میخواهیم از آن خلاص شویم باید میدان نیرو را تغییر دهیم. تا این فضای زندگی تغییر نکند، خشونت ادامه خواهد یافت؛ تا زمانی که طلاق کم شود، ازدواج سامان بگیرد، بیکاری رفع شود، خانواده سالم شود، مردم شاد شوند و امید به آیند داشته باشند و... نه اینکه بگویند "بچه بیاورید" و مردم بگویند که چگونه سیرشان کنیم و آینده شان چه خواهد شد؟ باید ببینیم آیا میتوانیم میدان نیرو را تغییر دهیم؟ تنها در این صورت است که میتوانیم خشونت و پرخاش را پایان دهیم.
وی در پایان میگوید: به عنوان مثال میشود در این ماجرا پرسید که آیا اگر پسر این خانواده یا دخترشان خانه میداشت، این اتفاقات رخ میداد؟ این همان چیزی است که نشان میدهد میدان نیرو چیست و منظور از تاثیر تغییر آن در جامعه چیست.
گزارش خطا
غیر قابل انتشار: ۱۹
در انتظار بررسی: ۰
انتشار یافته: ۹۹
توجیهات مسخره.این دو خوی آدمکشی داشته اند و چه بسا قبل از داماد خود افراد دیگری را هم کشته و مثله کرده باشند. پاسخ ها
ناشناس
| 
| ۱۹:۲۴ - ۱۴۰۰/۰۲/۲۹
دقیقا نمیدونم چرا هیشکی دقت نمیکنه که این شغال پیر داره دروغ میگه و به بچه های مرحومش تهمت میزنه برای تبرئه شدناحتمالا با خودشون فکر کردن اگر بگیم فاسد بودن
آزادمون میکنن و دوباره میرن به زندگی کثیفشون ادامه میدن
الان هم برا اینکه کم نیارن این دلقک بازی ها رو در میارن
قضیه خیلی ساده هست
اول در یک درگیری به صورت اتفاقی داماد به قتل میرسه و این دو تا
شغال پیر برای لو نرفتن جسد رو مثله میکنن و از بین میبرن
بعد از مدتها دخترشون ماجرا رو میفهمه و شاید تهدید کرده که لوتون میدم و اونها دخترشون رو میکشن و در انتها بابک که ایران نبوده بعد از برگشت شاید به این ماجرا مشکوک میشه و به همین دلیل اون رو هم میکشن
والسلام
ناشناس
| | ۲۰:۱۰ - ۱۴۰۰/۰۲/۲۹
امکان داره این بچه ها بچه های خودشون نبودند و فرزند خوانده بودند- کسی که نام فامیل رو تغییر میده خیلی کارهای دیگه هم میکنه- باید آزمایش ژنتیک گرفت از همه بچه ها البته اگه زنده باشند ناشناس
| 
| ۲۰:۳۷ - ۱۴۰۰/۰۲/۲۹
اون موقع که اینا داشتن جسد یه ادم رو تیکه تیکه میکردن، نیروهای پلیس مشغول رامپل رو پشت بوم ها و خلع سلاح ابپاش ها بودن ناشناس
| 
| ۲۱:۰۹ - ۱۴۰۰/۰۲/۲۹
این جور اتفاقات در سطحی نیست که یه روزنامه نگار بتونه راجبش نظر بده و نهمتر از اون نتیجه گیری راجب جامعه داشته باشهشما در بهترین حالتم اگر مدرک روانشناسی داشته باشه میتونی راجب این پرونده نظر بدی تازه اونمبدونمصاحبه با متهمین و افراد تشخیص درست و دقیقی نمیشه داد و فقط حدس و گمانه.
یکم سعی کنید در حد و اندازه صحبت کنید. از روی حدس و گمان و احساسات حرف زدن همه بلدن.
ناشناس
| | ۲۱:۲۹ - ۱۴۰۰/۰۲/۲۹
موضوع داره پیچیده تر می شه.حداقل 6 ماه بازجویی وروانکاوی بشن .شاید به کشفیات دیگری رسیدند.مشخصه که پیرمرده خوب بلده فیلم بازی کنه ناشناس
| | ۲۲:۲۱ - ۱۴۰۰/۰۲/۲۹
کفتار پیر تاراحت بودی خودت را میکشتی . چرا بقیه را کشتی محمد
| | ۱۵:۱۲ - ۱۴۰۰/۰۲/۳۰
باز مسیری برای اظهار نظرهای ما مردم از بیخ و بن کار شناس (کارشناس در تمامی امور) باز شده. خیلی از کسانی هم که در این زمینه ها شروع به دادن نظرات کارشناسی میکنن و قضاوتهای ریز و درشت میکنن شاید 5 درص هم از واقعیت ماجراها نمیدونن. ایرانی
| | ۰۹:۴۱ - ۱۴۰۰/۰۳/۰۱
بعد چهل سال توصیه به فرهنگ ناب وقتی جامعه با این خبر در شوک و بهت فرو میره و همه با عنوان عجیب ترین خبری که شنیدن، ازش یاد میکنن، چطور جنین برداشتی امکان پذیره که جامعه دچار پرخاشگری و خشونت شده است؟!اتفاقا شاید اگر چنین خبری رو از جوامع دیگه میشنیدیم اینقدر تعجب نمیکردیم
این نشون میده ما تا این مرز از خشونت هنوز خیلی فاصله داریم
بنده قبول دارم که خشونت تو رفتارهای اجتماعی ما رسوخ کرده اما نه این سطح از خشونت و نه در این نوع ارتباط خانوادگی
پاسخ ها
ناشناس
| | ۲۰:۲۵ - ۱۴۰۰/۰۲/۲۹
سخن شما هم حقیقتی است مهندس
| | ۰۸:۵۲ - ۱۴۰۰/۰۲/۳۰
با آقای محمد موافقم . باز هم برخورد احساسی با ماجرا و بعد از چند روز این موج خاموش خواهد شد . پیشنهاد می کنم مردم و رسانه ها از دامن زدن به ابعاد ماجرا خودداری کنند . این موضوع باید با دقت و کار تخصصی پیگیری شود . منتاسفانه در این فضای احساسی بعضی افراد شایعات ناخوشایندی درست می کنند و به عمق این فاجعه دردناک اضافه می کنند محمد
| | ۱۹:۳۲ - ۱۴۰۰/۰۲/۳۰
جامعه شناستون بهتره راجع به این صحبت کنه که چرا امروز بیشترین ارج به کسی نهاده میشه که بگه ما از همه بدتریمچرا اگر اخبار هولناک از اتریش و آلمان و کانادا راجع به همین نوع رفتارهای سبعانه منتشر میشه کسی همه مردم اونجا رو محاکمه نمیکنه
چرا ما اینقدر متناقضیم؟
ایشان چطور استادی هسنند آن هم در حوزه جامعه شناسی که رویدادی فجیع رو که در اذهانمون بی سابقه ست به جامعه تعمیم میدهند؟از نظر من که دیدگاه ایشان ایراد دارد و جامعه ایران بهت زده و شوکه شده از این جنایت فجیع است
ایشان باید ابعاد روشن تری از این واقعه رو بیان می کردند نه این که کلیشه پردازی کنند
پاسخ ها
ناشناس
| 
| ۱۹:۲۶ - ۱۴۰۰/۰۲/۲۹
کجای این رویداد بی سابقه بود.دختری که با داس سرش رو می برند و بعد هزارتا دلیل مثلا ناموسی براش میارن از این همه بدتر بود.
جامعه هر روز داره چنین مواردی رو تجربه میکنه
ناشناس
| | ۲۰:۴۲ - ۱۴۰۰/۰۲/۲۹
من با ناشناس بالایی موافقم توی ماجرای رومینا پدر با یک تصمیم آنی دختر رو کشت و بالای سرش گریه کرد مادر هم که هیچ نقشی در اون ماجرا نداشتولی اینجا با پدر و مادری به صورت قاتل حرفه ای مواجه شدیم این موضوع کی سابقه داشته؟
ناشناس
| | ۰۸:۳۷ - ۱۴۰۰/۰۲/۳۰
۱۹:۲۶شما که میگی هر روز خدایش بجز این بابا و رومینا یه چند تا دیگه هم بفرمایید
جناب جامعه شناس، جامعه ایران خیلی وقته دچار پرخاشگری و خشونت شده. می دانید از چه وقت؟ از همان زمانی که به جای اختصاص فعالیت های فرهنگی و هنری و ورزشی برای افراد جامعه اولویت به مسایلی داده شد که همه می دانیم و نتیجه را الان می بینیم. تمام این اتفاقات منشاء اقتصادی دارد پاسخ ها
ناشناس
| 
| ۲۰:۱۱ - ۱۴۰۰/۰۲/۲۹
توهم ادای تکلیف در جامعه موج میزنه و انسانیت فراموش شده و شعارهای بهشت و دوزخ در حال معامله ارزش های انسانی است. 
این زوج قطعا افراد گم شده زیادی را در مدت بیش از 20 سال به قتل رساده اند دلیل قتل پسر نیز مشکوک شدنش بوده کجایی که ببینی به مقام انسانیت رسیدیم ....!مهدی بیا مهدی بیا ایران شده آمریکا..!
پاسخ ها
ناشناس
| | ۲۱:۴۶ - ۱۴۰۰/۰۲/۲۹
نه باباآمریکا نشدیم هنوز
اونا ماشالله از تمام بشریت در قتل و فرزندکشی جلوتر هستن
آمارشون هست روی اینترنت
ناشناس
| | ۱۱:۲۸ - ۱۴۰۰/۰۳/۰۱
کاش همه چیزمنو آمریکایی بشه و فقط نقاط منفی نباشه به نظر من کارشناسان باید دنبال علل دیگه ای باشند اینها که گفتند با شدت خشونتی که اتفاق افتاده هماهنگ نیست این ماجرا خیلی غیرعادی و تکان دهنده استو این همه خونسردی از طرف پدر و مادری که دو فرزند خودشون رو کشته اند خیلی عجیب و نامتعارفه
واقعا جامعه این دم انتخابات که فقط باید به انتخابات و برنامه ی کاندیداها فکر کنه به اینجور خبرها تحمل نداره! پاسخ ها
ناشناس
| | ۲۰:۴۷ - ۱۴۰۰/۰۲/۲۹
خجالت هم خوب چیزیه 
همش غم و عزاداری،همش فقر و گرانی و بیکاری،همش سیاستهای غلط،امیدی به آینده نیست پاسخ ها
ناشناس
| | ۲۱:۱۵ - ۱۴۰۰/۰۲/۲۹
تازه میگن نگید امیدی به آینده نیست. فقط شعار. یه بارم شده به خودتون بیایید و صادق باشید. بهنام
| | ۲۲:۰۳ - ۱۴۰۰/۰۲/۲۹
چه ربطی داره آخه مرد حسابی, یعنی الان هیچ جای دنیا قتل نمیشه فقط تو ایران این اتفاق میافته؟ ملت خداییش فازتون چیه؟ درسته با وضعیت فعلی کشور مشکل دارین اما دیگه هر چرتی به ذهنتون میرسه نگید مردم دیگه معدشون هم غارو غور میکنه میخوان بندازن گردن شرایط مملکت ناشناس
| | ۰۸:۳۹ - ۱۴۰۰/۰۲/۳۰
اره فقط موندم اون ور آبی ها که این چیزها را ندارند دیگه اخه چرا نظرسنجی
آیا به عنوان زن حاضرید با مهریه 14 سکه «بله» را بگویید؟