آیا کشور به نرمش قهرمانانه نیاز دارد؟ / بازنده ادبیات تحقیر و توهین در فضای سیاسی کیست؟ / ناگفته‌هایی از پایان تحریم‌های تسلیحاتی ایران

به گزارش «تابناک»؛ روزنامه‌های امروز یکشنبه ۲۷ مهرماه در حالی چاپ و منتشر شد که موج توهین و تهدید به استیضاح و ‏اعدام علیه روحانی از یک سو، پایان تحریم‌های تسلیحاتی ایران پس از سیزده سال و تیترهای مرتبط با سند قضایی ابلاغ شده توسط رئیس قوه قضاییه از سوی دیگر، از ‏مواردی است در صفحات نخست روزنامه‌های امروز برجسته شده است. ‏

در ادامه تعدادی از یادداشت‌ها و سرمقاله‌های منتشره در روزنامه‌های امروز را مرور می‌کنیم؛‏

بازنده ادبیات تحقیر و توهین در فضای سیاسی کیست؟

رضا دهکی در سرمقاله امروز روزنامه ابتکار با عنوان جنگ مغلوبه جناحی‎ ‎نوشت: اگر از ابتدای انقلاب اسلامی تا پایان دوران ‏جنگ ۸ ساله ایران و عراق را – به دلیل عدم تفکیک جناحی و گرایش چهره‌های سیاسی – فاکتور بگیریم در طول سه دهه باقی ‏مانده، در زمان‌های گوناگون، هر دو جناح سیاسی کشور کرسی‌های انتخابی ممکن در مجلس و دولت را در اختیار داشته‌اند. در این ‏میان، مجلس حتی در زمان وجود اقلیت قابل توجه و موثر نزدیک به اصلاح‌طلبان نیز از نظر تعداد کرسی، اکثریتی از آن ‏اصولگرایان داشته، اما دولت، میان طیف‌های گوناگون دو جریان دست به دست شده است. در واقع هر دو جناح سیاسی و از ‏طیف‌های مختلف این دو جریان، آزموده‌اند در این ورطه بخت خویش. درباره نتیجه این زمامداری هم هر جریان سیاسی و البته ‏بیرون از آن‌ها، هر کسی از ظن خود یار ماجرا می‌شود؛ چنان که هیچ بقالی نمی‌گوید ماست من ترش است و نقاط مثبت احتمالی ‏کارنامه رقیب هم به غمض عین رقیبانه دچار می‌شوند. حتی در این ارزیابی‌ها، آثار بیرونی بر عملکرد دولت‌ها و مجالس نادیده ‏گرفته می‌شود؛ چه عبور از جنگی سخت و طولانی باشد، چه جدل‌های بحرانی در سیاست داخلی، چه افزایش قابل توجه درآمد ‏نفتی، چه نتایج مذاکرات هسته‌ای و چه تحریم‌های سنگین اقتصادی! حتی در این میان، دولتی برخاسته از اصولگرایی و با حمایت ‏اصلاح‌طلبان و شعار اعتدال و میانه‌روی به میدان آمد تا طرح یک جریان سوم درون حاکمیتی را رقم بزند، اما حالا از سوی هر دو ‏جناح سنتی محل انتقاد است. ‏

ادبیات توهین و تحقیر و هجمه در فضای سیاست جهان چندان عجیب نیست. در طول تاریخ، کلام، همواره یکی از ابزار‌های ‏جنگ و جدال بوده است. اما در نظامی که با نام جمهوری اسلامی بر سر کار آمده و در کنار شعار‌های گوناگونش، رویکردی ‏مبتنی بر اخلاقیات در سیاست را مدعی است و حتی رویداد‌هایی مثل آن چه در مناظرات انتخاباتی ریاست جمهوری آمریکا ‏می‌گذرد را زیر سوال می‌برد، استفاده از این ادبیات – حداقل در کلام – همواره نکوهش شده است. در شرایطی که این روز‌ها ‏بخشی از جریان اصولگرایی از آب گل‌آلود وضعیت پرانتقاد جامعه نسبت به شرایط روز اقتصادی، اجتماعی و ... ماهی می‌گیرند ‏و بر این موج، به جای ادبیات نقد و انتقاد، تیغ توهین برکشیده‌اند، این سوال مطرح می‌شود که آیا برای این جوالدوزها، جای سوزن ‏زدن به خود هم هست؟ یا این شرایط برافروختن آتشی است که دودش به چشم خود این فحاشان هم می‌رود؟

نکته بزرگ‫تر، اما این که اساسا چنین جدل‌هایی برای مردم چقدر مهم است؟ در سال‌های اخیر، شنیدن شعار «اصلاح‌طلب، ‏اصولگرا، دیگه تمومه ماجرا» از سوی معترضان به شرایط گوناگون اقتصادی و سیاسی، بار‌ها مورد توجه و تحلیل سیاسیون قرار ‏گرفته است. حتی اگر به سبک برخی سیاسیون، این شعار‌ها را وارداتی بدانیم، به هر حال واقع‌بینانه این است که عده‌ای هم باید ‏باشند که به آن باور داشته و آن را تکرار کنند. مشاهده فضای اجتماعی، حتی در گفت‌وگو با بدنه‌های هر دو جریان نشان می‌دهد ‏که حتی اگر نه به این تند و تیزی، اما از دیدگاه باورمندی، علاقه، حمایت و عمل، توجه به این جدل‌های کلامی اصلاح‌طلبی-‏اصولگرایی کاهش جدی داشته است. در واقع با توجه به نقش‌آفرینی هر دو جریان سیاسی در مناصب انتخابی ممکن، هیچ یک ‏نمی‌تواند بدون توجه به گذشته عملکرد خود و چهره‌های منتسب و مورد حمایت خود، به دیگری بتازد. حتی به نظر می‌رسد ‏استفاده انتخاباتی از این حربه نیز دیگر نزد قاطبه مردم موثر نیست و زدن حریف حتی به تندترین کلام ممکن، نه هورای این سو ‏را به دنبال دارد و نه دفاع آن سو! ‏

در چنین شرایطی که هر حرفی، با ندای «تو برو خود را باش» قابل مواجهه است، شاید بهتر باشد که جریان‌های سیاسی به واقع ز ‏تعارف کم کنند و بر مبلغ افزایند و بدانند که به عمل کار برآید به سخندانی و سخنرانی نیست! مشاهده اجتماعی می‌گوید که برای ‏اغلب مردم مهم نیست که اصلاح‌طلبان یا اصولگرایان در دولت یا مجلس سر کار باشند، بلکه مهم این است که هر کسی بر سر کار ‏می‌آید، با هر تدبیری، اقتصاد رو به بهبود رود، ایران وجهه بهتر و متعامل‌تری با جهان داشته باشد، آسیب‌های اجتماعی کاسته و ‏آزادی‌های مدنی افزایش یابند و به طور کلی ایرانی‌ها زندگی بهتری را تجربه کنند، نه این که سال به سال، دریغ از پارسال ‏بخوانند! ‏

ناگفته‌هایی از پایان تحریم‌های تسلیحاتی ایران

صلاح‌الدین هرسنی ‏ کارشناس مسائل بین‌الملل در بخشی از یادداشت امروز خود با عنوان ناگفته‌هایی از پایان تحریم‌های تسلیحاتی ‏در جهان صنعت نوشت: حال که پروژه تمدید تسلیحاتی واشنگتن به شکست انجامیده، به همین خاطر است که ایران چنین پایانی را ‏یک فرصت تلقی کرده و می‌کند چراکه ایران می‌تواند از فردای لغو تحریم تسلیحاتی و البته در راستای تقویت بنیه پدافندی و بیشتر ‏در راستای برقراری موازنه وحشت در قبال ایذا و آزار غرب یا همان پروژه ایران‌آزاری، جنگنده‌های پیشرفته نسل چهارم را ‏خریداری یا پهپاد‌هایی با قابلیت بهتر را توسعه داده و مورد استفاده قرار دهد. افزون بر این ایران در راستای لغو تمدید تسلیحاتی ‏می‌تواند جنگنده‌هایی مانند سوخوی ۳۰، تانک، شناور و سایر تسلیحات از روسیه و چین خریداری کند. به این ترتیب می‌توان دید ‏که در آزادی عمل ایران در تجهیز خود به ادوات تسلیحاتی، لغو تحریم‌های تسلیحاتی می‌تواند به فرصتی برای ایران تبدیل شود. ‏

اما آن‌سوتر و به بخش دیگر ماجرا اگر نظری از سوی واقع‌بینی افکنده شود، خواهیم دید که وضعیت از فردای پایان تحریم ‏تسلیحاتی برای ایران کمی بغرنج است و اساسا بدون چالش نیست. این وضعیت بیش از همه با وضعیت اقتصاد و مناسبات و ‏روابط کشور‌هایی است که در جبهه مخالف ایران قرار دارند.

در این ارتباط مهم‌ترین و بزرگ‌ترین چالش پیش‌روی ایران در خرید ‏ادوات تسلیحاتی همان معضل اقتصاد ایران است چرا که خرید این ادوات به هزینه‌های هنگفت نیاز دارد. لاجرم به جهت شکننده ‏بودن و ضعف چنین اقتصادی، ایران آزادی عمل لازم را در خرید این تجهیزات ندارد و مهم‌تر از همه آنکه چه‌بسا ممکن است ‏بسیاری از کشور‌ها که در جبهه مخالف ایران قرار دارند بخواهند خود را با خرید چنین تسلیحاتی برای مقابله با ایران تجهیز کنند. ‏در ضمن صرف وجود امکان‌های لازم، این‌گونه‌ها هزینه‌ها آن‌هم در شرایط اقتصاد فشل و معیوب نباید صرف خرید ‏جنگ‌افزار‌های تسلیحاتی شود. اینکه روحانی اعلام کرده از فردای پایان تحریم‌های تسلیحاتی ایران می‌تواند به خرید و فروش ‏تسلیحاتی بپردازد، لااقل در شرایط فعلی اقتصاد ایران و روزگار کرونایی خبر خوبی برای مردم ایران نیست و روحانی بهتر است ‏به جای اعلام این خبر، گوش به بانگ و غریو شکایات و گلایه‌های مردم از اقتصادی دهد که او عهده‌دار مدیریتش بوده است. ‏اگرچه در شرایط آنارشیک ساختار نظام بین‌الملل و در شرایط تسلط پارادایم هابزی مجهز شدن به ادوات تسلیحاتی مقرون به ‏صواب است، اما در شرایط فعلی سامان دادن به اقتصاد اولویت بیشتری دارد و اگر روحانی وعده در دسترس قرار گرفتن واکسن ‏آنفلوآنزا یا حتی کشف و ساخت واکسن کرونا را از فردای پایان تحریم تسلیحاتی به مردم می‌داد، بهتر بود. افزون بر این و آن‌گونه ‏که قراین و شواهد نیز نشان می‌دهند، تلاش ایران برای تجهیز ادوات تسلیحاتی سبب ترغیب و افزایش انگیزه واشنگتن برای ‏پیمودن مسیر اسنپ بک یا همان بازگرداندن تحریم‌های سازمان ملل علیه ایران خواهد شد که نتیجه آن می‌تواند به اعتبارزدایی از ‏برجام منجر شود و حتی سبب خواهد شد که در صورت ورود جو بایدن به کاخ سفید نیز مذاکره با ایران بر سر برجام سخت و ‏چالش‌برانگیز‌تر شود. مزید بر همه آن‌ها ترس از واشنگتن آن هم به جهت مجازات‌های تحریمی به بسیاری از کشورها، آزادی عمل ‏لازم را برای خرید و فروش تسیلحات به ایران نخواهد داد. از سوی دیگر به نظر نیز نمی‌رسد که شرایط حتی با ورود جو بایدن به ‏کاخ سفید برای ایران مناسب‌تر شود. به رفتار‌های سینوسی و پاندولی چین و روسیه و حتی اروپا نیز نباید اعتماد کرد. ‏

آیا کشور به نرمش قهرمانانه نیاز دارد؟

صادق زیباکلام استاد دانشگاه در سرمقاله امروز روزنامه آرمان ملی با عنوان آیا کشور به نرمش قهرمانانه نیاز دارد، نوشت: آقای ‏مجتبی ذوالنوری درباره ریاست‌جمهوری سخنان کاملی را ایراد نکرده است. کاش امکان داشت یک نظرسنجی از مردم صورت ‏بگیرد و از آن‌ها بپرسیم چه کسانی باعث به وجود آمدن بیشتر این در کشور شده‌اند. اگر آقای حسن روحانی در صدر این نظرسنجی ‏قرار می‌گرفت آن وقت می‌توانستیم بگوییم صحبت‌های آقای ذوالنوری درباره رئیس‌جمهور درست بوده است. خیلی از افراد بیشتر ‏از رئیس دولت در وضعیت به‌وجودآمده مقصر هستند، ازجمله همین رئیس کمیسیون امنیت ملی مجلس یازدهم یکی از مقصران ‏شرایط به‌وجودآمده است. آقای ذوالنوری در زمانی که دونالد ترامپ از برجام خارج شد به جای اینکه سعی کنند برجام را حفظ و ‏نجات دهند، در وسط مجلس شورای اسلامی، پرچم ایالات‌متحده و برجام را آتش زدند و آن نمایش را در پارلمان راه‌اندازی کردند. ‏اما درباره سخنان رئیس‌جمهور عرض می‌کنم که ایشان صحبت جدیدی نکرده‌اند. فقط دکتر روحانی به نظرم در حال آماده‌سازی ‏یک تغییر یا به اصطلاح نرمش قهرمانانه دوباره است. ما می‌توانیم هم اسم این کار را نرمش قهرمانانه یا صلح بگذاریم، اما آنچه ‏کاملا مشخص است نشان‌دهنده این است که شرایطی که در آن قرار داریم، بسیار سخت است و کفگیر هم به ته دیگ خورده است ‏و به‌تدریج با مشکلاتی روبه‌رو خواهیم شد که باید بتوانیم آن‌ها را ابتدا مدیریت و سپس با تدبیر کاهش دهیم. حتی پیش‌بینی می‌شود ‏دولت برای دادن حقوق کارمندان هم با مشکل مواجه شود که همکاری همه قوا را می‌طلبد.

بنابراین رئیس دولت احتمال اعتقاد دارد ‏باید به یک شکلی حالا چه نرمش قهرمانانه یا صلح امام حسن (ع)، شرایط را تغییر دهیم. چه دونالد ترامپ رئیس‌جمهور شود یا جو ‏بایدن به پیروزی برسد دولت ظاهرا چاره‌ای جز تغییر برخی ایده‌ها را ندارد. اگر دونالد ترامپ در انتخابات پیروز شود، قصد دارد ‏هزینه بیشتری بر ما تحمیل کند البته ما هم می‌توانیم مشکلاتی برای آن‌ها ایجاد کنیم. اگر جوبایدن برنده شود با هزینه کمتری ‏حرکت می‌کنیم. اینکه باید جمهوری‌اسلامی به سمتی حرکت کند و تغییراتی به‌وجود آورد تا از این مرحله عبور کنیم هیچ تردیدی ‏وجود ندارد. به نظر می‌آید با انتخاب‌شدن رئیس‌جمهور آمریکا احتمال دارد زمینه مذاکراتی هم فراهم شود. اینکه چه زمانی انجام ‏خواهد شد، هنوز مشخص نیست. امکان دارد در دولت آقای حسن روحانی صورت بگیرد یا اینکه احتمالا در دولت آینده ما شاهد ‏تحول و تغییر خواهیم بود. امکان دارد از دیماه به‌صورت مستقیم یا غیرمستقیم مذاکرات جدیدی شروع شود یا اینکه زمان اصلی آن ‏احتمالا بعد از انتخابات ۱۴۰۰ باشد. ‏