کولبری کارگران نانوا برای جبران دستمزد ناچیز!

طی چند روز گذشته قیمت نان در مشهد دوباره گران شد. در رابطه با این گرانی، امیرالله شمقدری، معاون استاندار و دبیر شورای تأمین خراسان رضوی، خبر داد «اتحادیه‌های صنفی نانوایان اعلام کردند حقوق کارگر، اجاره بهای مغازه، بیمه کارگر، قبوض آب و برق و گاز افزایش پیدا کرده و برخی اقلام مانند خمیر مایه نان نیز گران شده است که در مجموع ۱۵ مولفه با نظر اتحادیه نانوایان فهرست شد و تقاضا کردند با توجه به این افزایش قیمت‌ها نرخ نان در استان افزایش پیدا یابد.» 

به گزارش تابناک به نقل از ایلنا،در حال حاضر این احتمال کاملاً جدی است که در هفته های آینده، قیمت نان در سایر استانها نیز افزایش یابد و یک شوک مجدد به سفره های کارگران وارد شود. 

در چند ماه گذشته، نانوایان در بسیاری از شهرها از جمله، مشهد، اهواز، تهران، اصفهان، بیرجند، کرمانشاه و شاهین‌شهر در اعتراض به‌ عدم پرداخت یارانه نان از سوی دولت تجمع کردند. نانوایان معترض هستند که هزینه‌های تولید بالاست، قیمت نان پایین است و در مقابل دولت نیز یارانه نان را پرداخت نمی‌کند. 

این اظهارات در حالی مطرح می‌شود که قیمت نان طی یک سال گذشته حدود ۱۰۰درصد افزایش یافته است. این افزایش اما از قرار معلوم، نه مشکل کارفرمایانِ این صنف و نه معضلات کارگران نانوا را حل کرده است. کارفرمایان می‌گویند دولت از پرداخت یارانه نان سرباز می‌زند و از طرفی قیمت نان را هم کنترل می‌کند. کارگران نیز می‌گویند از افزایش قیمت نان چیزی نصیبشان نشده و همچنان با مشکلات شدید معیشتی مواجه هستند. 

افزایش قیمت نان همچنین از آن جهت که قوت غالبِ اقشارِ ضعیف جامعه است، اعتراضات بسیاری به همراه دارد و معیشتِ این اقشار را بیش از پیش در معرض تهدید قرار می‌دهد. با این اوصاف وضعیتِ نانوایان و موضوع افزایشِ قیمتِ نان گروه‌های متفاوتی را درگیر می‌کند: مردم، کارفرمایانِ صنف نانوایی و کارگران نانوا.

در این بین از دولت انتظار می‌رود تا با میانه‌داری موضوع را جوری هدایت کند که هیچ کدام از این اقشار آسیب نبینند. پرداختِ یارانه‌ی نان یکی از همین راه‌هاست که به گفته‌ی نانوایان، دولت از پرداختِ آن شانه خالی کرده و این موضوع پیش از پیش عرصه را بر آن‌ها تنگ کرده است. 

عبدالله بلواسی، فعال کارگری، اما معتقد است هم ساختار ناکارآمد است و هم دولت توان خود را برای این میانه‌داری از دست داده است. او ضمن تأکید بر اینکه دولت باید یارانه نان پرداخت کند و به کارگران نانوا نیز در زمینه معیشت کمک کند به «ایلنا» می‌گوید: دولت باید نقش میانجی ایفا کند تا نه مردم متضرر شوند و نه کارفرما و کارگر؛ اما متأسفانه دولت به‌قدری ضعیف عمل کرده که هر سه گروه با شدتِ متفاوت بازنده هستند و بیشترین ضرر را اقشارِ ضعیفِ جامعه که کارگران نانوا هم جز آن‌ها هستند، متحمل می شوند.

این فعال کارگری می‌گوید: افزایش قیمت نان نه تنها به نفع کارگران نیست بلکه فشار بیشتری بر اقشار کم‌درآمد جامعه وارد می‌کند. کارفرمایان می‌گویند نان باید گران شود تا دستمزد کارگران افزایش پیدا کند، اما کارگران نانوایی‌ها همچنان با دستمزد سه سال پیش فعالیت می‌کنند، در حالی که هزینه‌های زندگی به‌شدت افزایش یافته است. 

دستمزد کارگران نانوایی با سازوکار پیمان‌های جمعی تعیین می‌شود. در این سازوکار، گروه کارگری و کارفرمایی زیر نظرِ دولت، باید دستمزد کارگران را تعیین کنند اما گاهی هر چند سال یکبار هم جلسه‌ای برای تعیین دستمزد کارگران نانوا تشکیل نمی‌شود چراکه گروه کارفرمایی زیرِ بار افزایش دستمزد نمی‌رود و گروه کارگری نیز از توانِ چانه‌زنیِ لازم برخوردار نیست. 

بلواسی با اشاره به چنین ساختاری می‌گوید: این ساختار و در کل، سیستم موجود، زمینه را برای ظلم به کارگر فراهم می‌کند و کارگران قربانیِ سیاست‌های نادرست دولت و کارفرما می‌شوند. طبق ماده ۴۱ قانون کار، دستمزد کارگران باید از ابتدای هر سال افزایش یابد اما متأسفانه افزایش دستمزد کارگران نانوایی منوط به گران شدن نان شده است. حتی در برخی از شهرها که دستمزدِ کارگران نانوا تغییر کرده،  این افزایش  در مقایسه با میزان تورم و افزایش قیمت‌ها بسیار ناچیز بوده است. ضمن اینکه تضمینی وجود ندارد که دستمزد کارگران نانوا هر سال تغییر کند. 

وی ادامه می‌دهد: گرچه بخشی از کارفرمایانِ این صنف از افزایش هزینه‌های بیمه، آب، برق و اجاره مغازه گلایه دارند و از سوی دیگر یارانه دولتی نیز در ماه‌های اخیر قطع شده است، اما به هر حال افزایش قیمتِ نان بیشترین آسیب را به اقشارِ ضعیفِ جامعه و همین کارگران نانوا می‌زند. 

این فعال کارگری تاکید می‌کند: کارگران روزانه چیزی بین ۵۰۰ تا ۶۰۰ هزار تومان دستمزد دارند که در مجموع ماهانه حدود ۱۳ میلیون تومان می‌شود. از این مبلغ سهم بیمه کارگر نیز کسر می‌شود و دستمزد کارگر در نهایت بسیار ناچیز و حدود ۱۱ میلیون تومان می‌شود. طبق قانون کار دستمزد کارگران باید هر سال افزایش یابد، اما این افزایش برای کارگر نانوا اتفاق نمی‌افتد اما حق بیمه‌ای که از او کسر می‌شود مانند حق بیمه‌ای است که از کارگرانِ دیگر کسر می‌شود. به عبارتی دیگر، حقوق افزایش پیدا نمی‌کند، اما سهم کارگر از حق بیمه افزایش می‌یابد. کارگر نانوایی عملاً حقوق دو سال قبل را می‌گیرد، اما بیمه‌اش بر اساس دستمزد سال جاری محاسبه می‌شود. 

وی ادامه داد: این در حالی است که هزینه زندگی یک خانواده کارگری بر اساس آمار رسمی چندین برابر این رقم است. کارگری که اجاره‌نشین است و فرزند مدرسه‌ای دارد، با چنین درآمدی قادر به تأمین حداقل‌های زندگی نیست. بسیاری از کارگران نانوا پس از ساعت کاری برای جبران هزینه‌ها به شغل‌های دوم مانند مسافرکشی، کار ساختمانی یا حتی کولبری روی می‌آورند و متأسفانه برخی در این مسیر جان خود را از دست می‌دهند. 

بلواسی در پایان تاکید کرد: سیستم موجود ناکارآمد است و عملاً کارگر هیچ بهره‌ای از این وضعیت نمی‌برد حتی اگر یارانه نان هم پرداخت شود، باز هم بعید نیست که کارگران سودی از آن نبرند. در واقع، کارگر قربانی اصلی این ساختار معیوب و ناکارآمد  است.