کشور‌های دارای سلاح هسته‌ای بر این باورند که باید از کارایی آنها اطمینان حاصل کنند. بیشتر آنها در حال حاضر در حال نوسازی زرادخانه‌های خود هستند و پیش از آماده شدن نسل جدید سلاح‌ها، آزمایش‌هایی انجام می‌دهند.
به گزارش سرویس بین الملل تابناک، سایت «۲۰ دقیقه» در تحلیلی به بررسی رقابت هسته‌ای اخیر میان آمریکا و روسیه پرداخته که در ادامه آمده است.
رئیس‌جمهور آمریکا، دونالد ترامپ، فرمان آزمایش‌های جدید سلاح‌های هسته‌ای را صادر کرده است و یکی از مهم‌ترین معاهدات خلع سلاح به‌زودی منقضی می‌شود. آیا کشور‌ها اکنون دوباره زرادخانه‌های هسته‌ای خود را گسترش خواهند داد – و خطر شلیک تا چه اندازه است؟
از همین حالا، ایالات متحده باید آزمایش‌های جدید سلاح‌های هسته‌ای را آغاز کند. این را رئیس‌جمهور آمریکا، دونالد ترامپ، اعلام کرده است. همان‌طور که مارک فینو، پژوهشگر مرکز سیاست‌های امنیتی ژنو (GCSP)، در مصاحبه‌ای توضیح می‌دهد، خطر استفاده دوباره از یک بمب اتمی بدین ترتیب بیشتر می‌شود.
چرا اصلاً به آزمایش‌های هسته‌ای نیاز است – مگر ما نمی‌دانیم این سلاح‌ها چگونه کار می‌کنند؟
به‌طور رسمی، آزمایش‌های هسته‌ای برای اطمینان از ایمنی و قابلیت اطمینان این سلاح‌ها انجام می‌شوند. اما در عمل دیگر نیازی به انفجار‌های واقعی هسته‌ای نیست، زیرا بیش از ۳۰ سال است که این آزمایش‌ها با استفاده از شبیه‌سازی و فناوری لیزری انجام می‌شوند – به‌جز کره شمالی که آخرین آزمایش انفجاری خود را در سال ۲۰۱۷ انجام داد.
«اگر معاهده خلع سلاح منقضی شود، دیگر هیچ محدودیتی برای زرادخانه‌های هسته‌ای آمریکا و روسیه وجود نخواهد داشت.»
آیا چنین آزمایش‌هایی فایده نظامی دارند یا بیشتر نشانه‌ای سیاسی هستند؟
کشور‌های دارای سلاح هسته‌ای بر این باورند که باید از کارایی آنها اطمینان حاصل کنند. بیشتر آنها در حال حاضر در حال نوسازی زرادخانه‌های خود هستند و پیش از آماده شدن نسل جدید سلاح‌ها، آزمایش‌هایی انجام می‌دهند. در شرایط کنونی، اعلام ترامپ در درجهٔ نخست واکنشی است به اعلام روسیه مبنی بر انجام آزمایش‌های جدید هسته‌ای – هرچند بدون انفجار واقعی.
آیا جهان به‌سوی یک رقابت تسلیحاتی هسته‌ای جدید پیش می‌رود؟
بله، اگر «پیمان نیو استارت» که در سال ۲۰۱۰ امضا شد، طبق برنامه در فوریهٔ ۲۰۲۶ منقضی شود و با توافق جدیدی جایگزین نگردد، دیگر هیچ محدودیتی برای اندازه و ترکیب زرادخانه‌های هسته‌ای آماده‌به‌کار آمریکا و روسیه وجود نخواهد داشت.
این امر رقابت تسلیحاتی که هم‌اکنون نیز ادامه دارد را بیش از پیش تشدید خواهد کرد. پوتین پیشنهاد کرده است که محدودیت‌های این پیمان برای یک سال دیگر ادامه یابد تا فرصت برای مذاکرات تازه فراهم شود –، اما آمریکا تاکنون واکنشی نشان نداده است.
آیا در نتیجهٔ آن خطر استفادهٔ واقعی از سلاح‌های هسته‌ای نیز افزایش می‌یابد؟
خطر استفاده از سلاح‌های هسته‌ای هم‌اکنون به‌شدت افزایش یافته و از دید سیاستمداران برجسته، از جمله دبیرکل سازمان ملل، بیش از هر زمان دیگری ارزیابی می‌شود.
دلیل آن ظهور انواع جدیدی از سلاح‌هاست که «قابل استفاده‌تر» تلقی می‌شوند – مانند سلاح‌های با قدرت انفجار پایین که توسط موشک‌های هایپرسونیک حمل می‌شوند و قابل رهگیری نیستند، یا موشک‌ها و اژدر‌های هسته‌ای که با نیروی هسته‌ای کار می‌کنند و روسیه به‌تازگی آنها را معرفی کرده است.
افزون بر این، سلاح‌های هسته‌ای در اختیار کشور‌هایی قرار دارند که با یکدیگر دشمنی دارند و آشکارا به استفاده از آنها تهدید می‌کنند، مانند هند و پاکستان.
تا چه اندازه واقع‌گرایانه است که آمریکا به‌زودی آزمایش‌های هسته‌ای را از سر گیرد — از نظر فنی، حقوقی یا لجستیکی؟
آزمایش‌های انفجاری بی‌فایده، پرهزینه و خطرناک برای انسان‌ها و محیط‌زیست خواهند بود. سایت آزمایشی در نوادا باید به‌طور گسترده بازسازی و پاکسازی شود — این کار زمان و هزینهٔ قابل‌توجهی می‌طلبد که احتمالاً کنگره آن را تصویب نخواهد کرد، چه برسد به مخالفت مردم محلی و جامعهٔ مدنی.
با این حال، ایالات متحده می‌تواند آزمایش‌های معمول غیرانفجاری خود را بیشتر و به‌صورت عمومی برجسته کند.
پیام ترامپ به چه کسی معطوف است؟
پیام اصلی او به روسیه و چین است تا بر برتری سلاح‌های هسته‌ای آمریکا تأکید کند. ممکن است بخش محافظه‌کار جامعهٔ داخلی این زبان قدرت را تأیید کند، اما این سؤال مطرح است که آیا ترامپ می‌تواند اکثریت آمریکایی‌ها را قانع کند که این اقدام لازم یا منطقی است.
آیا آزمایش‌ها واقعاً بازدارندگی را تقویت می‌کنند یا فقط سیاست نمادین هستند؟
آزمایش‌های انفجاری در طول جنگ سرد، نشانهٔ قدرت هسته‌ای قوی بودند. امروز این آزمایش‌ها غیرضروری‌اند و اعلامیه‌ای مانند اعلام ترامپ صرفاً جنبهٔ گفتاری دارد.
با این حال، آزمایش‌های غیرانفجاری بخشی از رقابت تسلیحاتی جدید هستند — آنها برای تحت تأثیر قرار دادن جهان انجام می‌شوند، مشابه نمایش‌های پوتین که قصد دارد حمایت غرب از اوکراین را تضعیف کند.
آزمایش‌های انفجاری دههٔ ۱۹۹۰ آسیب‌های محیط‌زیستی گسترده و غیرقابل بازگشتی ایجاد کردند.
روسیه، چین یا کره شمالی چگونه ممکن است به یک آزمایش هسته‌ای آمریکا واکنش نشان دهند؟
خطر اصلی تقلید است — حتی اگر آزمایش‌های انفجاری عملاً غیرضروری باشند و توسط پیمان جامع منع آزمایش‌های هسته‌ای (CTBT) ممنوع شده باشند.
متأسفانه، این پیمان که در سال ۱۹۹۶ تصویب شد، تاکنون اجرایی نشده است، زیرا نه کشور از جمله آمریکا، روسیه، چین و کره شمالی هنوز آن را تصویب نکرده‌اند. با این حال، ممنوعیت آزمایش‌های انفجاری به یک هنجار بین‌المللی قدرتمند تبدیل شده که توسط اکثریت قریب به اتفاق کشور‌ها حمایت می‌شود.
چه خطرات زیست‌محیطی و بهداشتی در صورت از سرگیری آزمایش‌ها تهدید می‌کنند؟
حدود ۲۰۰۰ آزمایش انفجاری — از جمله بیش از ۶۰۰ آزمایش در جو — در دوران جنگ سرد آسیب‌های گسترده و غیرقابل بازگشت محیط‌زیستی ایجاد کردند، مثلاً در قزاقستان، استرالیا، جزایر مارشال، الجزایر و پلی‌نزی فرانسه.
شمار قربانیان به‌سختی قابل برآورد است، اما سازمان غیردولتی «پزشکان بین‌المللی برای جلوگیری از جنگ هسته‌ای» (IPPNW) اوایل دههٔ ۱۹۹۰ تعداد موارد سرطان ناشی از این آزمایش‌ها را میلیون‌ها مورد تخمین زده بود.
کدام سناریو‌ها اکنون محتمل‌تر هستند؟
بزرگ‌ترین خطر، تشدید رقابت تسلیحاتی است، احتمالاً با واکنش زنجیره‌ای آزمایش‌های بیشتر، حتی انفجاری. هم‌زمان ممکن است مذاکرات جدید دربارهٔ محدودیت‌های تسلیحاتی انجام نشود.
از سوی دیگر، افکار عمومی — حتی در خود آمریکا — همراه با جامعهٔ بین‌المللی می‌تواند فعال شود و با اعمال فشار، مذاکرات تازه‌ای را برای کاهش رقابت تسلیحاتی پیش ببرد.
والا با این اوضاعی که بشر برای زمین ساخته بهتره این اتفاق بیفته تا زمین از آدمها پاک شود