قاتلان خاموش در کمین ایرانی‌ها:
این ۱۰ بیماری در ایران کمین کرده‌اند؛ مراقب باشید!
در کوچه‌های خاکی شهر، زیر سایه‌ی چنار‌های خسته، حاج مرتضی با عصای چوبی‌اش قدم می‌زد. بچه‌ها صدایش می‌کردند «بابا مرتضی»، اما قلبش، که گاه مثل طبل می‌زد، راز دیگری داشت. هر صبح، با کت کهنه‌ی خاکستری، به بقالی می‌رفت و زیر لب غر می‌زد که «این تپش‌ها مال پیری‌ست». شبی نفسش بند آمد. زری‌خانم، با دست‌های لرزان، اورژانس را خبر کرد. پزشک جوان گفت: «فشار خون بالا، باید زودتر می‌آمدید.» حاج مرتضی خندید: «من که سالمم!»، اما بیماری، مثل سایه‌ای خاموش، در رگ‌هایش خزیده بود.
به گزارش تابناک، سلامتی، گنجی‌ست که تا از دست نرود، قدرش را نمی‌دانیم. در ایران، بیماری‌هایی هستند که گاهی با هیاهو و گاهی در سکوت، زندگی‌ها را زیر و رو می‌کنند. برخی جان می‌گیرند و برخی کیفیت زندگی را می‌دزدند. اما ایرانی ها در معرض چه بیماری هایی هستند؟
۱. بیماری‌های قلبی-عروقی
بیماری‌های قلبی-عروقی، قاتل شماره یک جهان و ایران، سالانه ۱۷.۹ میلیون نفر را در جهان از پای درمی‌آورند. در ایران، طبق گزارش وزارت بهداشت (۱۴۰۳)، این بیماری‌ها مسئول ۷۵ درصد مرگ‌های ناشی از بیماری‌های غیرواگیرند. بیماری عروق کرونر، سکته قلبی و نارسایی قلب از شایع‌ترین انواع‌اند. عوامل خطر شامل فشار خون بالا، کلسترول بالا، سیگار، دیابت و سبک زندگی کم‌تحرک است. در ایران، مصرف بالای غذا‌های چرب و فست‌فود، به‌ویژه در شهر‌های بزرگ، این بیماری را تشدید کرده. علائم ممکن است خاموش باشند؛ درد قفسه سینه، تنگی نفس یا خستگی غیرعادی گاهی تنها هشدار‌ها هستند.
چکاپ‌های منظم، مثل اندازه‌گیری فشار خون و آزمایش چربی خون، می‌تواند جان‌تان را نجات دهد. رژیم غذایی مدیترانه‌ای، با تمرکز بر سبزیجات، میوه‌ها و روغن زیتون، خطر را کاهش می‌دهد. ورزش ۱۵۰ دقیقه‌ای در هفته، مثل پیاده‌روی تند، قلب را تقویت می‌کند. سیگار را کنار بگذارید؛ حتی یک نخ در روز هم خطرناک است. استرس هم دشمن قلب است؛ مدیتیشن یا یوگا می‌تواند کمک کند. در ایران، دسترسی به متخصصان قلب در شهر‌های بزرگ بهتر است، اما در مناطق محروم، کمبود امکانات چالش‌ساز است. آگاهی عمومی و تغییر سبک زندگی، کلید پیشگیری است. قلب، موتور بدن شماست؛ با مراقبت، نگذارید خاموش شود.
۲. سرطان‌ها
سرطان، دومین عامل مرگ‌ومیر جهانی، سالانه ۹.۳ میلیون نفر را می‌کشد. در ایران، طبق آمار وزارت بهداشت (۱۴۰۲)، سالانه ۸۵,۰۰۰ مورد جدید سرطان گزارش می‌شود.
سرطان‌های معده، ریه، روده بزرگ و سینه شایع‌ترند. عوامل خطر شامل سیگار، رژیم غذایی ناسالم، آلودگی هوا و سابقه خانوادگی است. در ایران، مصرف دخانیات، به‌ویژه قلیان در میان جوانان، خطر سرطان ریه را بالا برده. علائم سرطان ممکن است دیر ظاهر شوند؛ کاهش وزن بی‌دلیل، خستگی مزمن یا توده‌های غیرعادی زنگ خطرند. غربالگری‌هایی مثل ماموگرافی برای زنان بالای ۴۰ سال یا کولونوسکوپی برای افراد بالای ۵۰ سال، حیاتی‌ست. تشخیص زودهنگام، شانس درمان را چند برابر می‌کند. شیمی‌درمانی و پرتودرمانی در ایران پیشرفت کرده، اما هزینه‌ها برای بسیاری سنگین است. پیشگیری با دوری از سیگار، رژیم غذایی غنی از فیبر و کاهش مصرف گوشت قرمز امکان‌پذیر است. ورزش و وزن متعادل هم خطر را کم می‌کند. در فرهنگ ایرانی، گاهی صحبت از سرطان تابوست، اما آگاهی و چکاپ منظم می‌تواند این تابو را بشکند. سرطان مثل دزدی‌ست که بی‌صدا می‌آید؛ با هوشیاری، می‌توانید در خانه‌ی سلامت‌تان را قفل کنید.
۳. دیابت نوع ۲
دیابت نوع ۲، بیماری‌ای که ۱.۵ میلیون نفر را سالانه در جهان می‌کشد، در ایران رو به افزایش است. طبق گزارش وزارت بهداشت (۱۴۰۳)، ۱۱ درصد بزرگسالان ایرانی مبتلا به دیابت‌اند. این بیماری زمانی رخ می‌دهد که بدن نمی‌تواند انسولین را به‌درستی تولید یا استفاده کند. چاقی، رژیم غذایی پرقند، کم‌تحرکی و ژنتیک از عوامل اصلی‌اند. در ایران، مصرف بالای نوشابه‌های شیرین و شیرینی‌جات سنتی، خطر را بالا برده. علائم شامل تشنگی شدید، خستگی، تکرر ادرار و تاری دید است، اما گاهی بدون علامت پیش می‌رود. عوارض دیابت شامل آسیب به قلب، کلیه‌ها، چشم‌ها و اعصاب است.
چکاپ منظم قند خون، به‌ویژه برای افراد بالای ۴۰ سال یا دارای اضافه‌وزن، ضروری‌ست. رژیم غذایی کم‌قند، با تمرکز بر سبزیجات و پروتئین‌های کم‌چرب، و ورزش منظم (مثل ۳۰ دقیقه پیاده‌روی روزانه) می‌تواند دیابت را کنترل کند. دارو‌های خوراکی یا انسولین در موارد پیشرفته لازم است. در ایران، آموزش عمومی درباره دیابت کم است و بسیاری دیر به پزشک مراجعه می‌کنند. تغییر سبک زندگی، از کاهش شکر تا ترک سیگار، می‌تواند معجزه کند. دیابت، مهمانی‌ست که اگر دعوتش نکنید، در خانه‌تان نمی‌ماند.
۴. بیماری‌های مزمن تنفسی
بیماری‌های مزمن تنفسی، مثل بیماری انسدادی مزمن ریه (COPD) و آسم شدید، سالانه ۴.۱ میلیون مرگ در جهان دارند. در ایران، آلودگی هوای شهر‌های بزرگی مثل تهران، اصفهان و اهواز، این بیماری‌ها را تشدید کرده. طبق آمار، حدود ۱۰ درصد ایرانی‌ها به آسم یا COPD مبتلا هستند. سیگار، گرد و غبار، دود قلیان و آلودگی هوا عوامل اصلی‌اند. علائم شامل تنگی نفس، سرفه مزمن و خس‌خس سینه است. در COPD، ریه‌ها به‌تدریج توانایی خود را از دست می‌دهند و کیفیت زندگی کاهش می‌یابد. پیشگیری با دوری از سیگار و کاهش قرار گرفتن در معرض آلاینده‌ها ممکن است.
واکسن‌های آنفلوآنزا و پنوموکوک برای بیماران تنفسی حیاتی‌اند. در ایران، دسترسی به دستگاه‌های استنشاقی و اکسیژن‌درمانی در شهر‌های بزرگ بهتر است، اما در مناطق روستایی محدود است. ورزش‌های تنفسی و فیزیوتراپی ریه می‌تواند علائم را تسکین دهد. آموزش بیماران برای استفاده درست از اسپری‌های تنفسی هم ضروری‌ست. این بیماری‌ها نفس را تنگ می‌کنند، اما با مراقبت و تغییر سبک زندگی، می‌توان نفس عمیق‌تری کشید.
۵. سل
سل، بیماری عفونی ناشی از مایکوباکتریوم توبرکلوزیس، سالانه ۱.۶ میلیون نفر را در جهان می‌کشد. در ایران، هرچند موارد سل کاهش یافته، اما همچنان در مناطق محروم مثل سیستان و بلوچستان شایع است. طبق آمار وزارت بهداشت (۱۴۰۲)، سالانه حدود ۱۰,۰۰۰ مورد جدید سل گزارش می‌شود.
این بیماری از طریق قطرات تنفسی منتقل می‌شود و ریه‌ها را هدف می‌گیرد. سرفه‌های طولانی، تب شبانه، کاهش وزن و خستگی از علائم اصلی‌اند. سیستم ایمنی ضعیف، سوءتغذیه و تماس با افراد مبتلا خطر را افزایش می‌دهد. واکسن BCG برای کودکان در ایران اجباری‌ست و تا حدی موثر است. درمان با دوره‌های طولانی آنتی‌بیوتیک (۶ تا ۹ ماه) انجام می‌شود، اما مقاومت دارویی چالش بزرگی‌ست. در ایران، برنامه‌های غربالگری در مناطق پرخطر وجود دارد، اما آگاهی عمومی کم است. رعایت بهداشت تنفسی، مثل پوشاندن دهان هنگام سرفه، و تهویه مناسب محیط می‌تواند پیشگیری کند. سل، بیماری‌ای قدیمی، اما زنده است که با تشخیص و درمان به موقع، می‌توان آن را شکست داد.
۶. سرماخوردگی و آنفلوآنزا
سرماخوردگی و آنفلوآنزا از شایع‌ترین بیماری‌های فصلی در ایران‌اند. آنفلوآنزا به‌تنهایی سالانه ۶۵۰,۰۰۰ مرگ در جهان دارد، اما در ایران بیشتر موارد غیرکشنده‌اند. ویروس‌های متعددی باعث سرماخوردگی می‌شوند، در حالی که آنفلوآنزا توسط ویروس‌های خاصی ایجاد می‌شود. علائم شامل تب، گلودرد، آبریزش بینی و بدن‌درد است.
در ایران، فصل پاییز و زمستان اوج این بیماری‌هاست. کودکان، سالمندان و افراد با بیماری‌های مزمن در معرض خطر بیشتری‌اند. شستن دست‌ها، استفاده از ماسک در مکان‌های شلوغ و واکسن سالانه آنفلوآنزا بهترین راه‌های پیشگیری‌اند. استراحت، مصرف مایعات گرم و دارو‌های ضدتب می‌تواند بهبود را تسریع کند. در ایران، باور‌های غلطی مثل مصرف بی‌رویه آنتی‌بیوتیک برای سرماخوردگی وجود دارد که بی‌فایده و حتی مضر است. آگاهی عمومی و آموزش درباره تفاوت سرماخوردگی و آنفلوآنزا ضروری‌ست. این بیماری‌ها شاید ساده به نظر برسند، اما در صورت بی‌توجهی، می‌توانند به عوارض جدی مثل ذات‌الریه منجر شوند.
۷. فشار خون بالا
فشار خون بالا، یا هایپرتنشن، بیماری‌ای خاموش است که ۱.۲۸ میلیارد نفر را در جهان و ۲۰ درصد بزرگسالان ایرانی را گرفتار کرده. این بیماری زمانی رخ می‌دهد که فشار خون در رگ‌ها به‌طور مداوم بالا باشد. اغلب بدون علامت است، اما می‌تواند به سکته مغزی، حمله قلبی و نارسایی کلیه منجر شود. در ایران، مصرف بالای نمک (در غذا‌های سنتی مثل نان و پنیر)، استرس و کم‌تحرکی عوامل اصلی‌اند.
چکاپ منظم فشار خون، حتی برای جوانان، ضروری‌ست. رژیم غذایی کم‌نمک، با تمرکز بر سبزیجات و میوه‌ها، و ورزش منظم (مثل پیاده‌روی) می‌تواند فشار را کنترل کند. دارو‌های تجویزی مثل دیورتیک‌ها در موارد شدید لازم است. در ایران، آگاهی درباره فشار خون کم است و بسیاری تا بروز عوارض به پزشک مراجعه نمی‌کنند. کاهش استرس با تکنیک‌هایی مثل مدیتیشن هم موثر است. فشار خون بالا مثل بمبی ساعتی است؛ با مراقبت، می‌توانید آن را خنثی کنید.
۸. یبوست
یبوست، مشکلی شایع در ایران، به‌ویژه در میان افراد کم‌تحرک و با رژیم غذایی کم‌فیبر، زندگی را مختل می‌کند. طبق مطالعات، حدود ۲۰ درصد ایرانی‌ها گاه‌به‌گاه یبوست را تجربه می‌کنند. مصرف کم آب، رژیم غذایی پرچرب و کم‌فیبر (مثل برنج سفید و نان بدون سبوس) و نشستن طولانی از عوامل اصلی‌اند. علائم شامل دفع سخت، نفخ و درد شکمی است. یبوست مزمن می‌تواند به بواسیر یا شقاق مقعدی منجر شود.
پیشگیری با مصرف فیبر (میوه‌ها، سبزیجات، غلات کامل)، نوشیدن ۸ لیوان آب در روز و ورزش مثل پیاده‌روی امکان‌پذیر است. ملین‌ها در موارد شدید کمک می‌کنند، اما نباید به آنها وابسته شد. در ایران، فرهنگ غذایی پرچرب و کم‌تحرکی شهری، یبوست را شایع‌تر کرده. آموزش درباره رژیم غذایی متعادل و تغییر عادات روزانه ضروری‌ست. یبوست شاید خنده‌دار به نظر برسد، اما می‌تواند کیفیت زندگی را به‌شدت کاهش دهد.
۹. اسهال
اسهال، به‌ویژه در کودکان زیر ۵ سال، در ایران شایع است و گاهی به دلیل آب آلوده یا غذای غیربهداشتی رخ می‌دهد. طبق گزارش‌ها، اسهال سالانه عامل مرگ ۱.۵ میلیون کودک در جهان است، اما در ایران موارد کشنده کمترند. ویروس‌ها، باکتری‌ها و انگل‌ها باعث اسهال می‌شوند. علائم شامل دفع مکرر مدفوع شل، کم‌آبی و ضعف است. در ایران، مناطق محروم با دسترسی محدود به آب سالم بیشتر در معرض خطرند. شستن دست‌ها، مصرف آب جوشیده و پخت کامل غذا بهترین راه‌های پیشگیری‌اند. محلول‌های ORS برای جبران کم‌آبی حیاتی‌اند. در موارد شدید، مراجعه به پزشک و گاهی آنتی‌بیوتیک لازم است. آموزش بهداشت عمومی در ایران نیاز به تقویت دارد. اسهال شاید ساده به نظر برسد، اما در کودکان و سالمندان می‌تواند خطرناک شود.
۱۰. بیماری‌های مقاربتی (STD)
بیماری‌های مقاربتی مثل کلامیدیا، سوزاک و HPV در ایران گزارش شده‌اند، اما به دلیل تابو‌های فرهنگی، آمار دقیقی در دسترس نیست. این بیماری‌ها از طریق رابطه جنسی منتقل می‌شوند و می‌توانند به ناباروری یا سرطان (مثل سرطان دهانه رحم در اثر HPV) منجر شوند.
علائم شامل ترشحات غیرعادی، سوزش ادرار یا زخم‌های تناسلی است، اما برخی بدون علامت‌اند. استفاده از کاندوم، غربالگری منظم و درمان زودهنگام (با آنتی‌بیوتیک برای بیماری‌های باکتریایی) ضروری‌ست. واکسن HPV برای پیشگیری از سرطان دهانه رحم در برخی کشور‌ها رایج است، اما در ایران محدود است. این بیماری‌ها مثل مهمانان ناخوانده‌اند؛ با احتیاط و آگاهی، می‌توان آنها را دور نگه داشت.
میوه، سبزیجات و غلات کامل، سپری در برابر بیماری‌های قلبی، دیابت و سرطان‌اند. ۱۵۰ دقیقه ورزش متوسط در هفته، از قلب تا ریه‌ها را تقویت می‌کند. یوگا، مدیتیشن یا پیاده‌روی، استرس را کم می‌کند و سیستم ایمنی را قوی نگه می‌دارد.
تابناک را در شبکه های اجتماعی دنبال کنید
غیر قابل انتشار: ۰
در انتظار بررسی: ۰
انتشار یافته: ۲
میوه چون ارزان است ما بیشتر میوه وسبزی جات استفاده می کنیم زیرا اب که همیشه هست و مشکلی برا شستشوی اونا نداریم هرگز ! ضمنا از محله احمدی نژاد به دلیل منطقی بودن قیمت ها ابتیاع می گردد. دوستان گرامی، بنده اخیراً آزمایش دادم و با LDL های ریسک مواجه شدم. لطفاً سبک زندگی را حتی المقدور عوض کنید.من صبح ها خامه میخوردم که دیگر نمیخورم، با همان هزینه می توان عدسی خورد. میان وعده بجای بستنی و هله هوله کمی بادام زمینی خام، سویا برشته که هزینه کمتری دارد میخورم، پیاده روی و چند دقیقه ورزش باشگاه نمیخواهد و هزینه ندارد. موفق باشید.
نظرسنجی
ایران و آمریکا در مذاکرات به توافق می‌رسند؟