چرا بوریس جانسون و دولت او سقوط کرد؟/ کنار رفتن اولین دولت اروپایی بعد از حمله روسیه به اوکراین!

بین الملل تابناک/ مصطفی نجفی: سرانجام بوریس جانسون پس از آغاز موجی از استعفا و کناره‌گیری اعضای حزبش از جمله چندین وزیر کابینه، رسما از رهبری حزب محافظه‌کار کناره‌گیری کرد.

 بوریس جانسون این مطلب را با ایراد سخنانی مقابل دفتر نخست وزیری مطرح کرد و به این ترتیب انتخابات برای تعیین جانشین رهبر جدید حزب محافظه‌کار آغاز خواهد شد. با توجه به اینکه حزب محافظه‌کار دارای اکثریت قاطع کرسی‌های پارلمان است، رهبر جدید این حزب نخست وزیر خواهد شد.

وی افزود: اکنون به وضوح اراده حزب محافظه کار این است که یک رهبر جدید برای حزب و یک نخست وزیر جدید انتخاب شود.

نخست وزیر انگلیس افزود: در این رابطه با رئیس فراکسیون حزب محافظه‌کار گفت‌وگو و دو طرف توافق کردند که روند انتخاب رهبر جدید آغاز شود. وی بر همین اساس تایید کرد تا زمانی که جانشین وی انتخاب شود، در مقام نخست وزیر خواهد ماند.

وی ادامه داد: دلیل اینکه در چند روز گذشته بسیار سخت جنگیده‌ام تا شخصا به انجام مأموریتم ادامه دهم، به این دلیل بود که احساس می‌کردم این کار، وظیفه من در قبال شما بود.

جانسون سپس به دستاوردهای دولت در «انجام برگزیت، مدیریت کشور در دوران همه‌گیری کرونا، دریافت سریع‌ترین واکسن در اروپا، سریع‌ترین خروج از قرنطینه و در چند ماه گذشته هدایت غرب در مقابله با حملات پوتین در اوکراین» اشاره کرد و افزود: در چند روز گذشته، سعی کردم همکارانم را متقاعد کنم که تغییر رهبر در شرایطی که کارهای زیادی انجام می‌دهیم و زمانی که تنها چند امتیاز در نظرسنجی‌ها عقب هستیم، عجیب است.

وی از اینکه مجبور است از قدرت کناره‌گیری کند ابراز تاسف کرد و آن را تصمیمی دردناک خواند.

جانسون خطاب به جانشین خود هم گفت؛ تا جایی که بتوانم تو را حمایت می‌کنم. می‌دانم که بسیاری از مردم با رفتن من از قدرت احساس آرامش خواهند کرد و شاید تعداد کمی نیز ناامید شوند. اما می‌خواهم بدانید چقدر غمگینم که بهترین شغل دنیا را رها می‌کنم.»

موج استعفاها و سقوط دولت جانسون

استعفای ریشی سوناک از تصدی وزارت دارایی و در واقع ارشد ترین فرد دولت پس از نخست وزیر، به همراه وزیر بهداشت انگلیس که نقش مهمی را در جریان همه گیری کرونا ایفا کرد،‌ ضربه مهلکی را به اعتبار متزلزل جانسون وارد کرد.

سوناک در نامه‌ای به بوریس جانسون نوشته بود: ترک پست وزارتی در هر زمانی امری جدی است. برای من کناره‌گیری از سمت وزارت دارایی در حالی که جهان از پیامدهای اقتصادی همه‌گیری، جنگ در اوکراین و سایر چالش‌های جدی رنج می‌برد، تصمیمی است که به سادگی نگرفتم. با این حال، عموم مردم به درستی انتظار دارند که دولت به درستی، شایسته و جدی اداره شود. 

وی افزود: می‌دانم که این ممکن است آخرین شغل وزارتی من باشد، اما معتقدم که پایبندی به استانداردها ارزش مبارزه دارند و به همین دلیل استعفا می‌دهم.

ساجد جاوید وزیر بهداشت هم در نامه‌اش به نخست‌وزیر نوشت که «دیگر نمی‌تواند با وجدان راحت به خدمت در دولت ادامه دهد». وی به زیر پا گذاشتن ارزش‌های حزبی توسط نخست وزیر اشاره کرد و افزود: برای من روشن است که این وضعیت تحت رهبری شما تغییر نخواهد کرد و شما نیز اعتماد من را از دست داده‌اید.

همچنین معاون وزیر امور ولز و حمل و نقل انگلیس نیز در اعتراض به سیاست‌های جانسون کناره‌گیری کرده‌اند.

این تحولات پس از آن صورت گرفت که نخست وزیر انگلیس در مصاحبه‌ای اعتراف کرد نباید کریس پینچر نماینده مجلس را به عنوان معاون رئیس مجلس در ماه فوریه منصوب می‌کرد. کریس پینچر متهم است که هفته پیش دو مرد را مورد آزار و اذیت قرار داده است.

جانسون دیشب ناظم زهاوی سیاستمدار انگلیسی عراقی‌تبار را به عنوان جانشین ریشی سوناک منصوب کرد. زهاوی در سال‌های اخیر پله‌های ترقی در دولت جانسون را به سرعت طی کرده است. او در سال ۲۰۲۰ به عنوان نماینده دولت در اجرای طرح واکسیناسیون عمومی منصوب شد و سال بعد سکان وزارت آموزش را به دست گرفت. این تبعه عراقی - انگلیسی در روزهایی که عمر دولت جانسون به شمارش افتاد به عنوان دومین فرد ارشد دولت انتخاب شد.

بر اساس این گزارش استیو بارکلی وزیر پیشین برگزیت هم به عنوان وزیر بهداشت انگلیس منصوب و به این ترتیب کابینه جانسون ترمیم شد. اما شوک استعفاهای دیشب به فشارها برای کناره‌گیری او از قدرت افزوده و باعث شده تا برای نخستین بار بیشتر رای دهندگان طرفدار حزب محافظه‌کار خواستار کناره‌گیری فوری جانسون شوند.

بر اساس نظرسنجی موسسه یوگوو، ۵۴ درصد از کسانی که در انتخابات سال ۲۰۱۹ به حزب جانسون رای دادند خواستار استعفای او از قدرت هستند این درحالیست که ۶۹ درصد از انگلیسی‌ها خواستار استعفای نخست وزیر و فقط ۱۸ درصد طرفدار او هستند.

گمانه‌زنی‌ها درباره جایگزین جانسون هم آغاز شده و نام افرادی چون جرمی هانت وزیر اسبق بهداشت، بن والاس وزیر دفاع، لیز تراس وزیر امور خارجه و ریشی سوناک وزیر دارایی به عنوان گزینه‌های احتمالی دیده می‌شود. پیش‌بینی می‌شود که جانسون تا آخر سال جاری میلادی از قدرت کناره‌گیری کند.

آخر بازی برای جانسون

عمده روزنامه‌های روز چهارشنبه انگلیس ضمن انعکاس بحران در دولت جانسون، به استقبال واژه «آخر بازی» رفتند. روزنامه گاردین در گزارشی تحت عنوان «با خروج سوناک و جاوید از کابینه، آیا همه چیز برای بوریس جانسون تمام شده است؟»، نوشت: با خروج ریشی سوناک و ساجد جاوید از کابینه، همه چیز برای بوریس جانسون تقریبا تمام شده است هرچند ممکن است مدتی طول بکشد تا مخالفانش او را به خط پایان برسانند.

این نشریه انگلیسی استعفای وزیر دارایی را تحولی مهم ارزیابی و اشاره کرد که مارگارت تاچر نخست وزیر اسبق انگلیس هم به دنبال استعفای نایجل لاوسون وزیر دارایی وقت انگلیس از مقام خود کناره‌گیری کرد.

گاردین افزود که حتی اگر استعفای دیگری رخ ندهد، فضای حاکم بر حزب محافظه کار علیه جانسون است و او را در مسیر سراشیبی قرار داده است. به تعبیر این نشریه انگلیسی بوریس جانسون به سرسختی و لجاجت معروف است اما بعید است که تنها به این دلیل که دو وزیر تصمیم به استعفا گرفتند، از قدرت کناره‌گیری کند. اما نمایندگان محافظه کار به طور فزاینده بر این باورند که هیچ شانسی برای پیروزی در انتخابات بعدی تحت رهبری او ندارند.

آیا جانسون به سرنوشت نویل چمبرلین دچار می‌شود؟

شبکه خبری اسکای با انتشار گزارشی در تارنمای خود نوشت: بوریس جانسون اکنون به مدت ۱۰۷۷ روز نخست وزیر بوده است - تقریباً برابر با ۱۰۷۸ روزی که نویل چمبرلین نخست وزیر بود.

دوران نخست وزیری چمبرلین در می ۱۹۴۰، یعنی ۹ ماه پس از جنگ جهانی دوم، پس از انتقاد نمایندگان از سبک رهبری و مدیریت او به پایان رسید.

یکی از لحظات کلیدی زمانی بود که لئو آمری نماینده حزب محافظه کار، سخنانی را که در اصل توسط الیور کرامول سیاستمدار و ژنرال قرن هفدهمی به خاندان سلطنتی گفته بود، خطاب به آقای چمبرلین گفت: «شما برای هر اقدام خوبی که صورت داده‌اید بیش از حد اینجا نشسته‌اید. محض رضای خدا برو.» این طور شد که سه روز بعد چمبرلین از نخست وزیری استعفا داد.

بر اساس این گزارش، دیوید دیویس نماینده محافظه کار هم ژانویه گذشته همین مطلب را خطاب به جانسون مطرح کرد. بنابراین اگر جانسون تا پنجشنبه در سمت نخست وزیری بماند از دوران چمبرلین پیشی گرفته است. اما برای شکست «ترزا می» سلف خود باید کمی بیشتر دوام بیاورد. خانم «می» ۱۱۰۶ روز نخست وزیر بود؛ یعنی جانسون باید تا ۴ آگوست (۱۳ مرداد) کار خود را حفظ کند.

چندی پیش یک مورخ برجسته انگلیسی با اشاره به افزایش فشارها در خصوص کناره‌گیری جانسون از قدرت پیش‌بینی کرد که او زمان زیادی در سمت نخست وزیری نخواهد ماند. «آنتونی سلدون» گفت تصور اینکه جانسون می‌تواند با توجه به حجم فزاینده «نارضایتی ‌های عمومی علیه او» به عنوان نخست‌وزیر در قدرت بماند، «توهم است».

ریشه های بحران و استعفای جانسون

سایه سنگین تاثیرات فاجعه بار جنگ اوکراین بر اقتصاد کشورهای غربی همچنان سنگینی می‌کند. اروپا و آمریکا که یک طرف این جنگ هستند تحت تاثیر این بحران در حال تجربه تورم بی‌سابقه هستند. بازار‌های انرژی اروپا و آمریکا تحت تاثیر جنگ افزایش قیمت بی‌سابقه‌ای را تجربه می‌کنند طوری که طی روزهای اخیر و به دنبال کاهش ۴۰ درصدی جریان‌ انتقال گاز به اروپا از طریق خط لوله «نورداستریم» قیمت گاز در اروپا 50 درصد افزایش پیدا کرده طوری که اروپا اعلام کرده به دنبال جیره‌بندی گاز است. در میان کشورهای اروپایی وضعیت انگلیس بر اساس گزارش‌ها بحرانی‌تر است چرا که این کشور شاید حتی بیش از آمریکا، وارد بحران اوکراین شده و به دنبال ضربه زدن به روس‌هاست. چند روز پیش رسانه‌ها گزارش دادند که مردم انگلیس برای پر کردن یک باک خودروی خود باید 129 دلار معادل 4 میلیون تومان پول پرداخت کنند! مرکز تحقیقات اقتصاد و بازرگانی انگلیس هشدار داده این کشور با بزرگ‌ترین کاهش استانداردهای زندگی از زمان شروع ثبت سوابق در دهه ۱۹۵۰ مواجه است.

روزنامه گاردین نیز اخیراً در مطلبی از «تابستان داغ انگلیس» خبر داده و نوشته بود به دلیل افزایش نرخ تورم و بحران اقتصادی در انگلیس ممکن است تابستان آینده در این کشور به تابستان نارضایتی‌ها تبدیل شود. هشدار گاردین درباره تابستان داغ انگلیس کم کم نشانه‌های خود را بروز می‌دهد به طوری که روز شنبه هزاران شهروند این کشور که از افزایش تورم به سطوح آمده بودند به خیابان‌ها ریختند و علیه بوریس جانسون نخست‌وزیر این کشور تظاهرات کردند. 

بر اساس این گزارش «بوریس جانسون» نخست‌وزیر انگلیس به دلیل کندی در واکنش به بحران هزینه‌های زندگی مورد انتقاد شهروندان انگلیس قرار گرفته است. اینک تورم در انگلیس و در سراسر اروپا افزایش یافته، زیرا جنگ روسیه در اوکراین منابع انرژی و مواد غذایی اصلی مانند گندم را کاهش داده است. بر اساس فیلم‌هایی که در رسانه‌های اجتماعی منتشر شده است، تظاهرات کنندگان هنگام عبور از خیابان «داونینگ استریت» محل اقامت نخست‌وزیر، وی را هو کردند. «بن رابینسون» از شهروندان انگلیسی شاغل در یک موسسه خیریه مسکن در جنوب لندن گفت که دولت جانسون نمی‌داند که اوضاع برای فقرا چقدر بد است.

در همین رابطه، «اندرو بیلی» رئیس بانک مرکزی انگلیس گفته بود که احتمال می‌رود، اقتصاد بریتانیا در نتیجه شوک قیمت انرژی که تمام اقتصادهای اروپایی با آن مواجه شده‌اند، زودتر از دیگر کشورها ضعیف شود.

وی افزود: مشکل در بریتانیا به دلیل میراث ساختاری به جا مانده از همه‌گیری کرونا در بازار کار تشدید شده است، به طوری که شرکت‌ها از کمبود کارگر رنج می‌برند.

رئیس بانک مرکزی بریتانیا روز چهارشنبه در کنفرانس بانک مرکزی اروپا در سینترا پرتغال، گفت: متأسفانه در اواخر امسال افزایش دیگری در نرخ تورم در بریتانیا رخ خواهد داد و من فکر می‌کنم احتمال دارد که اقتصاد انگلیس زودتر و شدیدتر از سایر کشورها ضعیف شود.

رهبر حزب کارگر انگلیس: استعفای جانسون خبر خوبی است

«کر استارمر» رهبر حزب کارگر و اصلی‌ترین رقیب حزب حاکم محافظه‌کار این کشور به گمانه‌زنی‌ها درباره استعفای نخست‌وزیر واکنشن نشان داد.

بنا بر گزارش رسانه‌ها، کر استارمر رهبر حزب کارگر با انتشار یک بیانیه اعلام کرد که استعفای بوریس جانسون، خبری خوب برای کشور است.

رهبر اصلی‌ترین رقیب حزب حاکم محافظه‌کار در این بیانیه به رسوایی‌های متعدد و ادامه‌دار بوریس جانسون از زمان آغاز کار به عنوان نخست‌وزیر اشاره کرد.

این سیاستمدار انگلیسی اعلام کرد، استعفای بوریس جانسون به عنوان نخست‌وزیر خبری خوب برای کشور است اما باید مدت‌ها قبل انجام می‌شد.

به گفته رهبر حزب کارگر انگلیس، بوریس جانسون همیشه برای منصب (نخست‌وزیری) نامناسب بود. او مسئول دروغ، رسوایی و کلاهبرداری در مقیاسی بزرگ بوده است.

کر استارمر به سابقه حمایت اعضای ارشد حزب حاکم محافظه‌کار از بوریس جانسون به عنوان نخست‌وزیر هم حزبی‌ آنها اشاره کرد و افزود، همه کسانی که شریک جرم بوده‌اند باید کاملا شرمنده باشند.

وی افزود: «حزب محافظه‌کار در بدترین بحران هزینه‌های زندگی در دهه‌های اخیر، هرج و مرج را بر کشور تحمیل کرده است و اکنون نمی‌توانند وانمود کنند که آنها هستند که این موضوع را حل می‌‌کنند. ما نیازی به تغییر محافظه‌کاران در رأس هرم قدرت نداریم بلکه به تغییر دولت مناسب نیاز داریم. ما به یک شروع دوباره برای بریتانیا نیاز داریم».