آینده نفت ایران در بازار جهانی چه خواهد شد؟

پنجشنبه ۱۲ فروردین ماه ۱۴۰۰ پانزدهمین نشست اوپکی‌ها و متحدانشان که به اوپک پلاس مشهور است برگزار شد.

به گزارش تابناک اقتصادی، این نشست چهار ساعته که به ریاست عبدالعزیز بن سلمان، وزیر انرژی عربستان سعودی و همکاری الکساندر نواک، معاون نخست وزیر روسیه به شکل ویدیوکنفرانس و با حضور ۲۳ کشور عضو برگزار می شد، با انتشار اطلاعیه ای پایان یافت.

تهدیدهای بازار نفت تا قبل از برگزاری این نشست

این نشست در حالی برگزار می‌شد که بازار نفت از سوی چهار عامل تهدید می‌شود. اولین عامل که دو سالی است بازار نفت را تهدید می‌کرد، بیماری کرونا بود؛ بیماری که اقتصاد‌های دنیا را با چالش‌های جدی مواجه کرد و تقاضا برای نفت را به شدت کاهش داد. دومین عامل موضوع کاهش ۴۰۰ هزار بشکه‌ای تقاضا در ماه‌های پیش روی بود. سومین عامل، بازگشایی کانال سوئز بود که توسط یک کشتی ژاپنی مسدود شده بود و بازگشایی مجدد آن بر روی قیمت نفت در جهت کاهش تاثیر می‌گذاشت و چهارمین عامل هم افزایش تولید نفت سه کشور لیبی، ایران و ونزوئلا بود.

نشست چهار ساعته بر خلاف پیش بینی کارشناسان/ تولید اوپک پلاس در سه ماه افزایش خواهد یافت

هر چند کارشناسان تا قبل از این نشست پیش بینی می‌کردند به دلیل کاهش قیمت نفت و مقابله با آن احتمالا در این نشست کاهش میزان تولید رقم خواهد خورد، تصمیم افزایش تولید نفت توسط ۲۳ کشور عضو این نهاد، بازار را غافلگیر کرد.

اعضا تصمیم گرفتند که بین ماه مه تا ژوئیه ۲۰۲۱ حدود دو میلیون و ۱۰۰ هزار بشکه بیشتر از آنچه امروز به بازار عرضه می‌کنند، عرضه کنند. البته این تصمیم باید با احتیاط و تدریجی انجام گیرد تا قیمت‌ها بیش از این کاهش نیابد.

بنابراین، تصمیم بر آن شد که میزان افزایش اوپک پلاس برای ماه می، روزانه ۳۵۰ هزار بشکه، برای ماه ژوئن ۳۵۰ هزار بشکه و برای ماه ژوئیه ۴۵۰ هزار بشکه باشد.

همچنین عربستان نیز که در چند ماه گذشته، داوطلبانه یک میلیون بشکه در روز تولید خود را کاهش داده بود، اعلام کرد که این کاهش را تدریجی در سه ماه می، ژوئن و ژوئیه به ترتیب با ۲۵۰ هزار بشکه در روز، ۳۵۰ هزار بشکه در روز و ۴۰۰ هزار بشکه در روز باز خواهد گرداند.

البته برخی تحلیلگران معتقد بودند که عربستان سعودی از اول هم یک میلیون بشکه در روز را داوطلبانه کاهش نداده بود و شاید حداکثر کاهش تولید واقعی داوطلبانه این کشور حدود ٥٠٠ هزار بشکه بود؛ البته با توجه به عدم دسترسی، نمی‌توان در این باره اظهار نظر قطعی کرد.

به هر حال، هر چند همه تصورات بر این بود که این نشست با کاهش تولید همراه باشد، همان گونه که نقل شد، اعضا تصمیم به افزایش تولید طی سه ماه گرفتند و حتی در حالی که پیش بینی می‌شد بازار به این تصمیم واکنش منفی نشان دهد، اما قیمت‌ها در بازار نفت افزایشی شد، به طوری که پس از این نشست قیمت نفت اندکی بالا رفت و از بشکه‌ای ۶۲ دلار به بشکه‌ای ۶۵ دلار رسید.

نگرانی از افزایش صادرات نفت ایران به چین

قبل از این نشست رسانه‌ها اعلام کرده بودند که صادرات نفت ایران به چین افزایش یافته است و حتی این افزایش به بالاترین میزان خود از زمان اعمال تحریم‌های آمریکا تاکنون رسیده است. رویترز در این باره نوشت: در ماه مارس (اسفند ۹۹ و فروردین ۱۴۰۰) چین روزانه یک میلیون بشکه نفت از ایران وارد کرده است. در ادامه ذکر شده بود: بررسی رویترز نشان می‌دهد که صادرات نفت ایران، حدود ۲.۳ میلیون بشکه در روز باشد.

هر چند این آمار‌های رویترز درباره صادرات نفت ایران، تنها یک گمانه زنی بود و سند دقیقی بر تایید آن وجود نداشت، همین موجب شده بود تا بازگشت ایران به بازار نفت جهانی، موجبات نگرانی خبرنگاران را فراهم کند و این پرسش را داشته باشند که آیا ایران هم در کاهش تولید نفت سهیم خواهد بود که شاهزاده عبدالعزیز وزیر نفت عربستان سعودی در پاسخ به این سؤال گفت: ایران تا رسیدن به «سطح تولید ماه دسامبر ۲۰۱۶» معاف از توافق کاهش تولید است؛ یعنی رقمی فراتر از ۳ میلیون و ۷۲۰ هزار بشکه و در نزدیکی ۴ میلیون بشکه که توان تولید ایران است.

وی افزود: فقط خبرنگاران می‌گویند که تولید و صادرات نفت ایران افزایش پیدا کرده است، نه چین می‌گوید و نه ایران؛ لذا نمی‌دانیم حقیقت چیست و اوپک نمی‌تواند بر اساس نظر خبرنگاران و بدون تأیید هیچ مرجع رسمی، تصمیم بگیرد. اما اگر هم نفت ایران برگردد، مشکلی نیست. لیبی برگشت و ایران هم مثل لیبی.

همچنین بیژن زنگنه، وزیر نفت نیز پس از پانزدهمین نشست اوپک پلاس بیان کرد: ایران، لیبی و ونزوئلا همچنان از توافق کاهش تولید به دلیل اینکه کمتر از توان سنتی و حق تاریخی خود با توجه به فشار‌های امریکا تولید می‌کنند، معاف هستند.

چرا اعضای اوپک پلاس تصمیم به افزایش تدریجی عرضه نفت گرفتند؟

بیژن زنگنه وزیر نفت کشورمان با بیان اینکه برآورد‌ها از وضع توسعه اقتصادی دنیا حاکی از رشد پنج درصدی است، تصریح کرد: بر مبنای این برآورد، تقاضا برای نفت خام با توجه به احیای کسب و کار‌ها حدود ۵.۶ میلیون بشکه افزایش می‌یابد؛ هرچند با توجه به اینکه ۹.۶ میلیون بشکه از تقاضای نفت جهان در سال ۲۰۲۰ نسبت به سال ۲۰۱۹ کم شده بود، هنوز هم سطح تقاضای نفت به سال ۲۰۱۹ نرسیده است، احتمال دارد تقاضای نفت دنیا در سال ۲۰۲۲ به سطح سال ۲۰۱۹ برسد.

وی ادامه داد: اعضای اوپک پلاس در نشست روز پنجشنبه با توجه به موفق بودن واکسیناسیون از یک ‌سو و اختصاص ۱۹۰۰ میلیارد دلار از طرف دولت امریکا به‌عنوان محرک اقتصاد از سوی دیگر، ضمن نگرانی در زمینه شکنندگی وضع بازار نفت تصمیم گرفتند.

آینده نفت ایران چه خواهد شد؟ آیا ایران با قدرت می‌تواند به بازار جهانی بازگردد؟

زانا احمدی کارشناس انرژی در این باره گفت: موضوع مهم تقاضای جهانی نفت و البته خصوصیات نفت سنگین ایران است که بسیاری از پالایشگران به آن نیاز دارند. واقعیت امر این است که پالایشگران آسیایی تشنه نفت کشور‌هایی همچون ایران هستند. برای فهمیدن این موضوع کافی است به برنامه‌های بلندمدت اقتصادی، استراتژیک و ظرفیت پالایشگاهی در سال‌های آینده آن‌ها توجه کنیم، چون همه آن‌ها نیازمند تنوع در واردات انرژی از کشور‌های مختلف به خصوص کشور‌های نزدیک هستند. موضوع بعد سهمیه ایران در اوپک است که با بازگشت ایران می‌تواند با تولید بیشتر نفت و احیای صادرات نفت، آن را با سیاست‌های مناسب در اوپک پس بگیرد و در خصوص صادرات نفت کشور‌های عراق، عربستان، امارات و کویت با توجه به موضوع حضور ایران در اوپک راهبرد مناسب کشور و همکاری اعضا تا حد زیادی می‌تواند، به بازگشت نفت ایران به بازار‌های جهانی کمک کند.

وی در ارزیابی نقش روسیه و عربستان در بازیگری انرژی جهان و همچنین ایجاد مانع بر سر راه ایران گفت: دو کشور روسیه و عربستان به دلیل اینکه بیشترین تولید نفت جهان را دارند در خصوص رگولاتوری و تنظیم بازار نفت نقش بسزایی داشته و دارند چراکه در بازه یک سال گذشته، نقش موثر آن‌ها در اوپک‌پلاس و موضوع کاهش تولید در حمایت از افزایش قیمت نفت مشخص شده است. روسیه نیز ثابت کرده، در صورت وجود منفعت بیشتر در کنار ایران خواهد بود، چون سرمایه‌گذاری نیمه‌کاره روس‌ها در بخش انرژی، به خصوص در قرارداد‌های جدید نفتی گویای موضوع است.