آیا دولت در بستر «یک اقتصاد پویا و گردن‌کلفت» ۸۴۰ هزار شغل جدید ایجاد کرده است؟

 

وحید شقاقی شهری، کارشناس مسائل اقتصادی در گفت‌وگو با خبرنگار تابناک اقتصادی گفت: برای ایجاد بیش از ۸۴۳ هزار شغل باید نرخ رشد اقتصاد ایران بیش از ۸ درصد بوده باشد، حال آنکه آمار‌های رسمی منتشر شده پیرامون نرخ رشد اقتصادی این موضوع را نشان نمی‌دهد؛ بنابراین، طبق آمار‌های رسمی منتشر شده هیچ گونه پشتیبانی برای این آمار ارائه شده پیرامون رشد اشتغال وجود ندارد.

به گزارش «تابناک اقتصادی»؛ در سیزدهم آبان ۱۳۹۸ اسحاق جهانگیری معاون اول رئیس جمهور در مورد میزان شغل‌های جدید ایجاد شده گفت: تابستان امسال نسبت به سال قبل ۸۴۰ هزار شغل جدید ایجاد شد، این در حالی است که فقط یک اقتصاد پویا و گردن‌کلفت می‌تواند چنین کاری را انجام دهد.

آمار ارائه شده پیرامون شغل‌های ایجاد شده در تابستان سال جاری توسط معاون اول رئیس جمهور تقریباً مطابق با آمار‌های رسمی است که مرکز آمار ایران به تازگی در این حوزه منتشر کرده است. در گزارش چکیده نتایج طرح آمارگیری نیروی کار در تابستان ۱۳۹۸ اعلام شد که تعداد جمعیت شاغلین در تابستان سال جاری ۲۴ میلیون و ۷۵۰ هزار و ۸۸۴ نفر بوده است که این تعداد در مقایسه با تابستان سال گذشته ۸۴۳ هزار و ۷۱۹ نفر افزایش یافته است. حالا پرسش این است که چقدر می‌توان به آمار‌های ایجاد شغل اطمینان داشت؟

 

وحید شقاقی شهری کارشناس مسائل اقتصادی و عضو هیأت علمی دانشگاه خوارزمی در پاسخ به این پرسش‌ها به خبرنگار تابناک اقتصادی گفت: همواره بین رشد اقتصادی و رشد سرمایه گذاری با رشد اشتغال یک رابطه مستقیم و مثبتی وجود داشته است، به گونه ای که هر یک درصد رشد اقتصادی باعث ایجاد صد هزار شغل خواهد شد. بررسی‌ها نشان می‌دهد که آخرین آمار رسمی ارائه شده پیرامون نرخ رشد اقتصادی با نفت معادل منفی ۴.۹ درصد و بدون نفت معادل منفی ۲.۴ درصد بوده است. همچنین نرخ رشد بخش صنعت منفی ۹.۶ درصد، نرخ رشد بخش کشاورزی منفی ۱.۵ درصد و نرخ رشد بخش خدمات نیز نزدیک به صفر و حدود ۰.۰۲ درصد بوده است.

 

وی افزود: اشاره به این نکته ضروری است که از سال ۹۰ تا ۹۶ (حتی در تحریم‌ها سال‌های ۹۰ و ۹۱) هیچگاه نرخ رشد بخش کشاورزی ایران منفی نبوده است، ولی در سال ۱۳۹۷ رشد این بخش منفی گزارش شده است. همچنین در سال ۹۱ در اوج تحریم‌های آن زمان، رشد بخش صنعت ایران منفی ۲.۳ درصد گزارش شده، ولی در سال ۱۳۹۷ رشد بخش صنعت منفی ۹.۶ درصد بوده است. رشد بخش خدمات نیز که در تمام این سال‌ها بین مثبت ۳ تا ۴ درصد بوده است، سال گذشته رشدی نزدیک به صفر داشته است.

 

این آمار‌ها نشان می‌دهد که اوضاع اقتصاد ایران در سال گذشته اوضاع چندان مناسبی نبوده است. حتی رشد سرمایه گذاری نیز منفی بوده و بخش ساختمان نیز که یکی از بخش‌های مهم در ایجاد اشتغال است، در سال گذشته در رکود به سر می‌برد. همچنین وضعیت محیط کسب و کار ایران نیز طبق آمار بانک جهانی در یک سال گذشته وضعیت رو به بهبودی نبوده و رتبه ایران از ۱۲۸ به ۱۲۷ جهانی رسیده است. حتی در سهولت شروع یا راه اندازی یک کسب و کار وضعیت ایران بدتر هم شده و در بین ۱۹۰ کشور دنیا در رتبه ۱۷۸ م. قرار گرفته است.

 

 

شقاقی شهری ادامه داد: با توجه به اینکه اشتغال در بخش‌های صنعت، کشاورزی و خدمات ایجاد می‌شود و نرخ رشد اقتصادی این بخش‌ها هم صفر و یا منفی گزارش شده، حالا پرسش این است که با این اوضاع نامناسب رشد اقتصادی در بخش‌های مختلف این اشتغال چگونه ایجاد شده است؟ برای ایجاد بیش از ۸۴۳ هزار شغل باید نرخ رشد اقتصاد ایران بیش از ۸ درصد بوده باشد، حال آنکه آمار‌های رسمی منتشر شده پیرامون نرخ رشد اقتصادی این موضوع را نشان نمی‌دهد؛ بنابراین طبق آمار‌های رسمی منتشر شده هیچ گونه پشتیبانی برای این آمار ارائه شده پیرامون رشد اشتغال وجود ندارد.

 

این عضو هیأت علمی دانشگاه خوارزمی گفت: به نظر من دولت باید برای آمار اشتغالی که اعلام کرده است باید یک گزارش تحلیلی آماده و منتشر کند و جزئی بگوید، این ۸۴۰ هزار شغل در کدام بخش‌ها و به چه میزان ایجاد شده است و چرا این ایجاد اشتغال خود را در آمار‌های رشد اقتصادی نشان نمی‌دهد؛ برای نمونه، در بخش خدمات چقدر شغل ایجاد شده است و چرا این ایجاد شغل خود را در رشد این بخش نشان نمی‌دهد؟

شایان ذکر است که مرکز پژوهش‌های مجلس طی گزارشی اعلام کرد که در بهترین حالت رشد اقتصادی در سال ۹۸ به منفی ۴٫۵ درصد نزول خواهد کرد و این در حالی است که در سناریوی بدبینانه اقتصاد ایران با رشد اقتصادی منفی ۵٫۵ درصدی سال آتی را به پایان خواهد رساند. همچنین برآورد بانک جهانی نیز مبتنی بر کاهش نرخ رشد اقتصادی در ایران در سال ۹۸ بوده است. بانک جهانی عدد منفی ۳.۶ درصد را برای رشد تولید ناخالص داخلی کشورمان پیش‌بینی کرده است.

اشاره به این نکته ضروری است که برخی از فعالان اقتصادی اشتغال‌های ایجاد شده را با مهاجرت افغانستانی‌ها از ایران به کشور خود مرتبط دانسته و اعلام کرده اند که طبق گزارش سازمان بین المللی مهاجرت در سال ۲۰۱۸ حدود ۷۷۰ هزار مهاجر افغانستانی از ایران خارج شده اند که این رقم نزدیک به آمار ارائه شده پیرامون اشتغال‌های ایجاد شده است؛ هر چند از یک سو همه این افغانستانی‌هایی که از ایران به کشور خود مهاجرت کرده اند، نیروی کار محسوب نمی‌شده اند و از سوی دیگر نیز کار‌هایی که افغانستانی‌ها در ایران انجام می‌دادند، هر نیروی کار ایرانی حاضر به انجام آن نیست، اما به هر حال، نمی‌توان از کنار تاثیر هر چند کوچک این مهاجرت بر ایجاد اشتغال در کشور به سادگی عبور کرد.