پنج بار وعده راه اندازی بازاری که قرار بود نرخ دلار را به وقت تهران تعیین کند/ کلید بازار متشکل در دست کیست؟

 

محمد لاهوتی، رئیس کنفدراسیون صادرات به خبرنگار تابناک اقتصادی گفت: گویا با ساماندهی که در بازار ارز اتفاق افتاده و این بازار به آرامش رسیده است، فعلا دولت این بازار را به حالت آماده باش نگه داشته و تمایلی به راه اندازی آن ندارد.

به گزارش «تابناک اقتصادی»، در یک سال اخیر، جهت ساماندهی بازار ارز همواره از بازاری به نام "بازار متشکل ارزی" نام برده شده است؛ هر چند موضوع راه اندازی بازار متشکل ارزی در سال‌های ۱۳۹۱ و ۱۳۹۴ نیز مطرح و در سال ۱۳۹۶ نیز اخباری در رابطه با این بازار منتشر شد، از سی ام آبان ماه سال گذشته و با مصاحبه عبدالناصر همتی، رئیس کل بانک مرکزی درباره این بازار، موضوع راه اندازی آن جدی‌تر شد. رئیس کل بانک مرکزی با بیان اینکه بازار متشکل ارزی باید شکل بگیرد، افزود: نمی‌توان در خیابان و کوچه و پس کوچه‌ها این بازار را شکل داد و نباید بازار غیرمتشکل داشته باشیم.

در هجدهم دی ماه ۱۳۹۷ بود که در یک هزار و دویست و شصت و چهارمین جلسه شورای پول و اعتبار، موضوع "بازار متشکل معاملات ارزی" مطرح و تصویب شد. در ۲۴ دی ماه ۱۳۹۷، جلسه مجمع مؤسس شرکت بازار متشکل معاملات ارزی به منظور بحث و بررسی راهکار‌های عملیاتی کردن این بازار در بانک مرکزی برگزار شد.

در ۲۹ فروردین ماه ۱۳۹۸ خبری منتشر شد، مبنی بر اینکه اولین جلسه هیأت مدیره بازار متشکل ارزی تشکیل و محمود شکسته بند به عنوان مدیرعامل و سخنگوی این بازار (شرکت) انتخاب شد. قربانی (کانون صرافان)، یوسف حسن پور، صمد کریمی (مدیر اداره صادرات بانک مرکزی) و امیر هامونی (مدیرعامل شرکت فرابورس) به عنوان دیگر اعضای هیأت مدیره این شرکت تعیین شدند.

عباس آرگون، عضو کمیسیون بازار پول و سرمایه اتاق بازرگانی تهران در گفت‌وگو با خبرنگار تابناک اقتصادی گفت: بازار متشکل ارزی بازاری است که می‌تواند منجر به ساماندهی بازار ارز شود. همچنین راه اندازی این بازار می‌تواند از طریق حذف نرخ‌های ارزی که در کوچه و خیابان‌ها تعیین می‌شود، به افزایش شفافیت در بازار ارز کمک کند. وی افزود: مکانیسم تعیین قیمت ارز در بازار متشکل ارزی بر اساس عرضه و تقاضاست. در واقع با راه اندازی این بازار، قیمت در معاملات توافقی شکل خواهد گرفت و نرخی که از این بازار بیرون خواهد آمد، معتبرتر از سایر نرخ‌هاست و می‌تواند جایگزین نرخ‌های فعلی شود. وی افزود: این بازار می‌تواند زمینه‌های لازم جهت کاهش تعداد نرخ‌های ارزی را که در کشور وجود دارد، فراهم کند. همچنین این بازار می‌تواند شوک‌های ارزی را کاهش دهد.

محمد لاهوتی، رئیس کنفدراسیون صادرات ایران در تشریح بازار متشکل ارزی به خبرنگار تابناک اقتصادی گفت: بازار متشکل ارزی، یک بازار ارز خرد و اسکناس است. این بازار می‌تواند به عنوان ابزاری برای ساماندهی تقاضا‌های خرد از جمله ارز مسافرتی، دانشجویی و ... استفاده شود.

 

دوم بهمن ماه ۱۳۹۷ بود که عبدالناصر همتی، رئیس کل بانک مرکزی با حضور در برنامه تیتر امشب به عنوان سومین گفت‌وگوی تلویزیونی خود، از راه اندازی بازار متشکل ارزی ظرف دو هفته آینده (یعنی هفدهم بهمن‌ماه ۹۷) خبر داد؛ اما این بازار در تاریخ مذکور راه اندازی نشد.

در سیزدهم اسفند ماه ۱۳۹۷ رئیس کل بانک مرکزی در یک گفت‌وگوی تلویزیونی دیگر، اعلام کرد که مقدمات راه اندازی این بازار فراهم شده، اما صلاح بر این است که راه اندازی آن در فروردین ماه سال ۹۸ صورت گیرد.

در هجدهم فروردین ماه ۱۳۹۸ عبدالناصر همتی در نشستی با اصحاب رسانه، با بیان اینکه یکی از دستورهای نخستین جلسه شورای پول و اعتبار، بحث بازار متشکل ارزی است، گفت: روز شنبه (هفدهم فروردین ماه ۱۳۹۸) اعضای هیأت مدیره بازار متشکل ارزی مشخص شدند و با توجه به اینکه کار‌های نرم افزاری و سخت افزاری آن زمان می‌برد، امیدواریم که تا پایان ماه جاری عملیاتی شود.

فروردین ماه هم به پایان رسید و باز هم خبری از راه اندازی بازار متشکل معاملات ارزی نشد. در پانزدهم اردیبهشت ماه ۱۳۹۸ بود که یک مقام آگاه در گفت‌وگو با فارس اعلام کرد: اگر مشکلی به وجود نیاید، بستر‌های سخت افزاری و نرم افزاری بازار متشکل ارزی تا چند روز آینده تکمیل می‌شود و هفته آینده این بازار آغاز به کار خواهد کرد.

این وعده راه اندازی بازار متشکل ارزی باز هم محقق نشد تا اینکه در ۵ مرداد ماه سال جاری بود که جلسه‌ای بین محمود شکسته بند، رئیس هیأت مدیره و مدیرعامل بازار متشکل ارزی با دکترهمتی رئیس کل بانک مرکزی برگزار و در این جلسه اعلام شد که این بازار در آستانه عید قربان فعالیت خود را آغاز خواهد کرد.

در حالی که همگان منتظر راه اندازی این بازار بودند، در چهاردهم مرداد ماه ۱۳۹۸ اعلام شد که آغاز فعالیت بازار متشکل ارزی باز هم به تعویق افتاده است و این بار اعلام شد که زمان راه اندازی این بازار معلوم نیست!

محمود شکسته بند مدیرعامل بازار متشکل ارزی، روز گذشته طی مصاحبه‌ای در واکنش به برخی ادعا‌ها مبنی بر کنار گذاشتن طرح راه‌اندازی بازار متشکل ارز افزود: راه‌اندازی این بازار همچنان در دستور کار دولت و بانک مرکزی است؛ اما زمان راه‌اندازی این بازار بستگی به تصمیم سیاستگذار دارد. وی درباره آخرین وضعیت راه‌اندازی بازار  متشکل ارز اظهار داشت: زمان راه‌اندازی بازار متشکل ارزی به سیاست‌های بانک مرکزی بستگی دارد، ولی شرایط را برای راه‌اندازی این بازار فراهم کرده ایم.

وحید شقاقی شهری، عضو هیأت علمی دانشگاه خوارزمی و کارشناس مسائل اقتصادی در پاسخ به این پرسش به خبرنگار تابناک اقتصادی گفت: در نیمه نخست سال به دلیل اینکه روند قیمت در بازار ارز نزولی بود بانک مرکزی نخواست با بازگشایی بازار متشکل ارزی این روند کاهشی را متوقف کند، چون این امکان وجود داشت که در بازار متشکل ارزی قیمت دلار بالاتر از وضعیت موجود تعیین شود و یک تکانه منفی را به بازار ارز وارد کند. بازار متشکل ارزی یک بازار بین صرافی‌ها بود و قیمت ارز لحظه‌ای مشخص می‌شود و ممکن بود بالاتر از قیمت فعلی بازار تعیین شود، لذا بانک مرکزی تا زمانی که روند ارز کاهشی است بازار متشکل ارزی را راه اندازی نخواهد کرد. شقاقی شهری در انتها دوباره تأکید کرد: بانک مرکزی آگاهانه به سمت تشکیل بازار متشکل ارزی نمی‌رود، چون ممکن است راه اندازی این بازار تکانه منفی برای بازار ارز به همراه داشته باشد.

عباس آرگون عضو کمیسیون بازار پول و سرمایه اتاق بازرگانی تهران نیز با اشاره به اینکه چند باری وعده راه اندازی رسمی این بازار داده شد، اما این وعده‌ها در موعد مقرر عملی نشده است، گفت: من علت دقیق تعلل سیاستگذار برای دستور راه اندازی این بازار را نمی‌دانم، اما شاید یکی از دلایل تعلل این باشد که چون بازار ارز چند ماهی است به یک ثبات نسبی رسیده است و نرخ ارز در بازار آزاد کاهشی بوده سیاستگذار در حال حاضر تمایلی به راه اندازی این بازار نشان نمی‌دهد.

لاهوتی رئیس کنفدارسیون صادرات نیز در گفت‌وگو با خبرنگار تابناک اقتصادی گفت: به نظر می‌رسد، با ساماندهی که در بازار ارز اتفاق افتاده و این بازار به آرامش رسیده است فعلا دولت این بازار را به حالت آماده باش نگه داشته و تمایلی به راه اندازی آن ندارد.

آرگون عضو کمیسیون بازار پول و سرمایه اتاق بازرگانی تهران ضمن بیان این که با راه اندازی این بازار نرخ دیگری به نرخ‌های ارز اضافه خواهد شد و این موضوع می‌تواند به چند نرخی بودن ارز دامن بزند، گفت: قطعا باید بانک مرکزی تلاش کند تا برای رهایی از فساد و رانت‌های چند نرخی بودن ارز به سمت تک نرخی بودن آن گام بردارد. اگر نرخی که این بازار تعیین خواهد کرد دستوری نباشد و به صورت واقعی کشف شود می‌تواند جایگزین سایر نرخ‌های ارز شود و اقتصاد از چند نرخی بودن ارز رهایی یابد.