استمرار جنبش هنرمندان در مقابل آلودگی هوا با «سهم من از/در دود»

آلودگی هوای پایتخت مدت‌هاست که فریاد اعتراض هنرمندان را بالا برده و به طور خاص سینماگران و اهالی تئاتر‌ انفرادی و جمعی نسبت به وضعیت آب و هوای شهرهای بزرگ کشور به ویژه پایتخت انتقاد کرده و خواستار رفع این وضعیت شده‌اند؛ اما حقیقت آن است که این معضل پیچیده‌تر از این است که به سادگی بتوان برطرفش کرد. در همین راستا‌، حرکتی متفاوت در انتقاد به این وضعیت در پایتخت رخ داد که متأسفانه دیده نشد.

به گزارش «تابناک»، نخستین بار داریوش مهرجویی بود که انتقادات شدیدی‌ به آلودگی هوا در پایتخت ‌کرد؛ آن هم پس از فوت خواهرش، مرحوم ژیلا مهرجویی طراح مطرح صحنه و لباس بود و در مراسم یادبودش در خانه هنرمندان ایران سخن می‌گفت. او در حالی که اشک می‌ریخت و به سختی خود را کنترل می‌کرد، گفت: «من خیلی غمگینم. ژیلا با استعداد بود و تصاویری در اینجا نشان داده شد که من از او ندیده بودم؛ اما از یک چیز کفری می‌شوم و آن هم این است که چه چیزی ژیلا را کشت!».

مهرجویی با اشاره به آلودگی هوای تهران ادامه داد: «این آلودگی هوا، همه را دارد‌ می‌کشد. همه دوستان من سرطان گرفته‌اند! عزت‌الله انتظامی در بیمارستان خوابیده است. این رئیس محیط زیست ما کجاست، چه کار می‌کند؟ مردم ما از این آلودگی دارند‌ می‌میرند. من بسیار خشمگین هستم. اهواز بد‌ترین شهر جهان شده است، همه شما کامیونی را تجربه کرده‌اید که از کنار شما رد شده و کلی دود خارج کرده است... رئیس محیط زیست این مملکت باید به من جواب بدهد، نه اینکه فقط حرف بزند. شهردار عزیز کاری بکن همه دارند‌ می‌میرند‌».

گوهر خیراندیش بازیگر سینما که در‌‌ همان مراسم حاضر بود، با صدای بلند خطاب به داریوش مهرجویی گفت: «آقای مهرجویی دختر من «آناهیتا» هم در بیمارستان است و فقط ۲۰ درصد ریه دارد، او هم دارد می‌میرد...» و از همین جا انتقادات سینماگران و دیگر هنرمندان نسبت به آلودگی هوا شدت گرفت و به یک موج بدل شد و اتفاقاتی که درباره بسیاری از بزرگان سینما از جمله عزت الله انتظامی به واسطه هوای تهران رخ داده، باعث شد تا پیگیری این ماجرا توسط هنرمندان به عنوان یک تکلیف متوقف نشود.

کار به جایی رسید که رضا کیانیان، بازیگر توانمند و محبوب سینمای ایران در نشست بررسی آلودگی هوای تهران حاضر شد و گفت: «... چندی قبل اعلام شد، روزی ۵۰۰ تن به علت آلودگی هوا به مراکز درمانی منتقل می‌شوند که ۲۴۹ تن از آن‌ها جانشان را از دست می‌دهند... در نامه‌ام به دکتر روحانی نوشتم، وقتی گفتیم بیجه جانی پاکدشت ۱۲۰ کودک را به قتل رسانده، او دستگیر و محاکمه شد، اینجا روزی ۲۴۰ تن به علت آلودگی هوا کشته می‌شوند، آیا نباید مسئول آلودگی را پیدا کرد؟ هیچ کسی مسئولیت آن را بر عهده نمی‌گیرد... ریه من ۸ سال قبل به علت آلودگی هوا دچار آسیب شد، من با دوندگان دو و میدانی مسابقه تنفس می‌دادم اما در حال حاضر وقتی ۴ پله را بالا می‌روم نفسم می‌گیرد...».

در همین فضا بود که علی مرادخانی، فرهاد توحیدی، منیژه حکمت، علی سرتیپی، احمدرضا درویش، بیژن میرباقری، علیرضا رئیسیان، مازیار می‌ری، مسعود رایگان، پگاه آهنگرانی، همایون شجریان، رضا عطاران، محمدمهدی عسگرپور، خشایاردیهیمی، پوریا عالمی، داود رشیدی، لیلی رشیدی، سیدمحمد بهشتی، کیومرث پوراحمد، تهمینه میلانی، خشایار دیهیمی، مصطفی رحماندوست، داریوش پیرنیاکان، مسعود رایگان، علیرضا رئیسیان، فرشته طائرپور، هوشنگ ظریف، لیلی گلستان، محمدرضا گوهری، محمدحسین لطیفی، سهیل محمودی، عبدالحسین مختاباد، نازنین مفخم، نیما دهقانی و صد‌ها چهره فرهنگی دیگر در نامه‌ای خواستار شکل‌گیری حرکتی مردمی برای بهبود این وضعیت شد و پیشنهاد شکل گیری جنبشی در این زمینه را مطرح کردند.

در همین راستا، ظهر ‌سه شنبه در تقاطع خیابان‌های میرداماد و شریعتی تهران به عنوان یکی از رفت‌وآمدترین معابر پایتخت شاهد یک حرکت هنری در اعتراض به آلودگی هوا بودیم؛ اتفاقی که متأسفانه چندان بازتاب نداشت و بی‌گمان اگر در هر نقطه جز کشورمان رخ داده بود، انعکاس وسیعی داشت. ساعت ۱۳.‌۳۰ سه‌شنبه ۱۳ اسفندماه، گروهی از جوانان هنرمند با حضور در تقاطع به محض قرمز شدن چراغ راهنمای خیابان میرداماد، مقابل خودرو‌ها به صف می‌ایستادند و در قالب یک «پرفرمنس» به نقادی متفاوتی نسبت به آلودگی سنگین و مستمر هوای تهران می‌‎‌پرداختند؛ مدیومی تازه که در دنیای امروز بیش از پیش مورد توجه قرار می‌گیرد.

در این پرفورمنس که به نام «سهم من از/در دود» با مدیریت میلاد شجره و علیرضا کی منش برگزار شد، گروه جوان حاضر در ‌آغاز با ماسک‌های معمولی برای ایام آلودگی هوا مقابل صف خودرو‌ها، صف می‌کشیدند، سپس ماسک‌هایشان را بر می‌داشتند و به شکلی متفاوت نفس می‌کشیدند. این اتفاق که با نگاه‌های متحیر ناظران و به طور خاص سرنشینان خودرو‌ها همراه شده بود، احتمالاً نخستین حرکت اعتراضیِ هنری در کشورمان نسبت به وضعیت آلودگی هوا و در راستای توجه بیشتر مردم نسبت به این مسأله است. باید دید این جنبش فرهنگی کاهش آلودگی هوا دوام خواهد آورد و خواهد توانست در کاهش این آلودگی نقش کارسازی داشته باشد؟