کلیات
کسری بودجه Deficit هنگامی رخ میدهد که دولت (و یا هر نهاد دیگری) بیش از درآمد خود پول خرج کند. در برابر کسری بودجه، مازاد بودجه وجود دارد. به کسری بودجه انباشته شده طی چند سال بدهی دولت گفته میشود. تأمین کسری بودجه معمولاً از طریق استقراض داخلی یا خارجی انجام میشود.
دلایل رخ دادن کسری بودجه
عدم کنترل و ساماندهی صحیح هزینهها و درامدهای دولت منجر به ایجاد کسری بودجه میشود. برای محاسبه میزان کسری بودجه در اقتصاد ایران، اختلاف بین درآمدها و پرداختهای دولت اندازهگیری میشود. درآمد حاصل از صادرات نفت و گاز، مالیاتها، فروش ارز، انحصارها و مالکیت دولت، فروش کالاها و خدمات، بهره دریافتی بابت وامهای پرداختی دولت به خارج و ... جزء درامدهای دولت محسوب میشود.
راههای تأمین کسری بودجه
برای تأمین کسری بودجه راه های مختلفی وجود دارد که در ادامه به آنها اشاره می شود.
استقراض از نظام بانکی
تأمین کسری بودجه از طریق استقراض از نظام بانکی به معنای افزایش نقدینگی و به دنبال آن افزایش نرخ تورم خواهد بود. در ایران عمدهترین راه تأمین کسری بودجه، استقراض از نظام بانکی است. اما این راه تأمین کسری بودجه چند سالی است که توسط مجلس ممنوع شده است.
انتشار اوراق بهادار
روی آوردن دولت به چاپ و انتشار اوراق بهادار (استقراض داخلی) به معنای افزایش تقاضای دولت برای اعتبارات است که اولین تأثیر آن در بازار پولی، افزایش نرخ بهره و به دنبال آن کاهش سرمایهگذاری بخش خصوصی است. اما کاهش سرمایهگذاری در کشور ما بیشتر به دلیل استقراض دولت از بانکها و کاهش قدرت استقراض بانکها به بخش خصوصی جهت سرمایهگذاری میباشد. روند نرخ بهره در ایران بیشتر حالت دستوری است.
استقراض از خارج از کشور
تأمین کسری بودجه از طریق منابع خارجی میتواند منجر به کسری در حساب جاری شود..
کسری بودجه و تورم
آمار و ارقام نشان میدهد که ارتباط بین کسری بودجه و تورم برای همه کشورها یکسان نیست. برای مثال کشورهایی مانند فنلاند، فرانسه، ایتالیا یا انگلستان با وجودی که کسری بودجه بالایی دارند، دارای نرخ تورم بسیار پایین هستند. برعکس، در کشورهایی مثل شیلی و مکزیک در برخی سالها مازاد بودجه داشتهاند، ولی نرخ تورم دو رقمی را تجربه کردهاند. در کنار این کشورها باید به کشورهایی مانند رومانی و ترکیه اشاره کرد که با وجود کسری بودجه با تورمهای بالایی نیز مواجه بودهاند.
ایران در این دستهبندی در گروه سوم قرار گرفتهاست. در ایران با توجه به مشکل تحریم ایران و سخت بودن استقراض خارجی، دولت برای جبران کسری بودجه سادهترین راه، یعنی برداشت از صندوق ذخیره ارزی را انتخاب میکند. تبدیل این دلارها به ریال منجر به افزایش نقدینگی میشود که آن به نوبه خود با تأثیر بر روند عرضه و تقاضا منجر به تورم میشود. البته باید خاطر نشان شد، استفاده از منابع نفتی توسط دولت و همچنین انتشار پول بدون پشتوانه مالی توسط بانک مرکزی از عوامل دیگر تورم میباشد که ناشی از کسری بودجه دولت است.
مدرس اقتصاد دانشگاه تهران با برشمردن اتفاقاتی که عملیات بازار باز توانسته طی ماههای گذشته رقم زند، گفت: کارکرد اصلی این عملیات برای اقتصاد ایران در شرایط فعلی، کمک به تامین کسری بودجه است.
کد خبر: ۹۷۴۵۵۳ تاریخ انتشار : ۱۳۹۹/۰۲/۰۷
کسری بودجه دولت آمریکا در نیمه نخست سال بودجهای جاری، در مجموع ۷۴۳ میلیارد و ۶۰۰ میلیون دلار بود که افزایشی ۷.۶ درصدی را در مقایسه با سال قبل از آن نشان میدهد.
کد خبر: ۹۷۱۵۹۰ تاریخ انتشار : ۱۳۹۹/۰۱/۲۳
سخنگوی سازمان برنامه و بودجه کشور طی توئیتی اعلام کرد که در ۴ ماه پایانی سال بطور متوسط ماهانه۲۷۰۰ میلیارد تومان برای حمایت معیشتی پرداخت شده است. این آمار نشان می دهد که دولت در 4 ماه پایانی سال بیش از 10 هزار میلیارد تومان بابت یارانه معیشتی پرداخت کرده است.
کد خبر: ۹۶۶۸۶۱ تاریخ انتشار : ۱۳۹۸/۱۲/۲۹
کسری بودجه دو هزار میلیارد تومانی صندوق بیمه بیکاری
محمد شریعتمداری با بیان این مطلب که چرخ تولید باید بچرخد، ادامه داد: امروز باید به واحدهای تولیدی واقعی برای ادامه حرکت کمک کنیم. حتی با وجود مشکلات سازمان تأمین اجتماعی در پرداخت حقوق ماهانه بازنشستگان، نباید اجازه داد که واحد تولیدی از کار بیافتد.
کد خبر: ۹۵۹۵۱۷ تاریخ انتشار : ۱۳۹۸/۱۱/۲۷
کد خبر: ۹۵۸۹۵۰ تاریخ انتشار : ۱۳۹۸/۱۱/۲۵
مطابق اعلام وزارت خزانه داری آمریکا دولت دونالد ترامپ در ماه ژانویه کسری بودجه ۳۳ میلیارد دلاری را به ثبت رسانده است.
کد خبر: ۹۵۸۷۴۷ تاریخ انتشار : ۱۳۹۸/۱۱/۲۴
کسری بودجه ترکیه تا پایان سال ۲۰۱۹ به حدود ۲۲ میلیارد دلار رسیده است.
کد خبر: ۹۵۲۲۰۰ تاریخ انتشار : ۱۳۹۸/۱۰/۲۶
رئیس کمیسیون تلفیق مجلس با تاکید بر اینکه اگر دولت مولدسازی داراییها را خوب کار کند، شاید کسری لایحه بودجه ۹۹ کمتر از ۱۱۰ هزار میلیارد تومان بیاید، گفت: تصمیم جدیدی درباره قیمت حاملهای انرژی گرفته نمیشود.
کد خبر: ۹۵۱۸۰۹ تاریخ انتشار : ۱۳۹۸/۱۰/۲۴
کد خبر: ۹۴۹۵۲۸ تاریخ انتشار : ۱۳۹۸/۱۰/۱۶
از لایحه کاهش مالیاتی دولت ترامپ که سال ۲۰۱۷ به تصویب رسید به عنوان یکی از اصلیترین دلایل افزایش بدهی دولت این کشور یاد میشود. طبق پیشبینیها، لایحه کاهش مالیاتی در طول ۱۰ سال باعث افزایش ۱.۵ تریلیون دلاری بدهی این کشور خواهد شد.
کد خبر: ۹۴۸۵۵۷ تاریخ انتشار : ۱۳۹۸/۱۰/۱۳
رئیس کل اسبق بانک مرکزی کسری بودجه دولت را عامل اصلی افزایش نقدینگی خواند و گفت: به نظر می رسد سازمان برنامه و بودجه و دولت در هزینه های عمومی و بودجه دقت لازم را برای افزایش درآمد و تعادل هزینه ها در نظر نگرفته اند.
کد خبر: ۹۴۸۳۰۸ تاریخ انتشار : ۱۳۹۸/۱۰/۱۱
مرکز پژوهشهای مجلس با اشاره به جزئیات کسری ۱۳۱ هزار میلیارد تومانی لایحه بودجه در سال آینده اعلام کرد: در سال جاری به دلیل کاهش درآمدهای نفتی، اختصاص ارز به کالاهای اساسی احتمالا از محل ایجاد بدهی به بانک مرکزی یا استفاده از ذخایر ارزی بانک مرکزی در حال تامین است.
کد خبر: ۹۴۷۵۱۳ تاریخ انتشار : ۱۳۹۸/۱۰/۰۸
کد خبر: ۹۴۷۴۷۹ تاریخ انتشار : ۱۳۹۸/۱۰/۰۸
کد خبر: ۹۴۶۵۵۴ تاریخ انتشار : ۱۳۹۸/۱۰/۰۴
یک عضو کمیسیون برنامه و بودجه مجلس در گفتوگو با «تابناک»؛
دولت ادعا دارد که میتواند قیمت ارز را کاهش دهد و تلاش خود را نیز در این خصوص آغاز کرده است؛ اما برخی از جمله نمایندگان مجلس بر این باورند که دولت در حال بازی قدیمی خود است و افزایش قیمت ارز نیز در راستای جبران کسری بودجه بوده است.
کد خبر: ۹۴۵۸۸۶ تاریخ انتشار : ۱۳۹۸/۱۰/۰۱
عضو کمیسیون برنامه مجلس گفت: برای افزایش درآدمدهای مالیاتی باید مالیات بر عایدی سرمایه، مالیات بر خانه های خالی، جلوگیری از فرارهای مالیاتی و لغو برخی معافیت ها در دستور کار دولت قرار بگیرد.
کد خبر: ۹۴۴۲۹۹ تاریخ انتشار : ۱۳۹۸/۰۹/۲۴
یک کارشناس اقتصادی گفت: با توجه به پیش بینی درآمدهای غیرواقع بینانه در لایحه بودجه ۹۹، احتمالا با کسری بودجه قابل توجهی در سال آتی روبه رو خواهیم شد.
کد خبر: ۹۴۴۰۸۴ تاریخ انتشار : ۱۳۹۸/۰۹/۲۳
دفتر بودجه کنگره آمریکا پیش بینی کرد کسری بودجه این کشور به طور متوسط به سالی ۱.۲ تریلیون دلار افزایش یابد.
کد خبر: ۹۴۳۵۸۳ تاریخ انتشار : ۱۳۹۸/۰۹/۲۰
کد خبر: ۹۳۹۶۳۹ تاریخ انتشار : ۱۳۹۸/۰۹/۰۴
یک پژوهشگر اقتصادی در گفتگو با تابناک اقتصادی:
یکی از منابعی که دولت میتوانست برای خودش درآمد قابل ملاحظهای کسب کند پایههای مالیاتی از جمله مالیات بر ثروت بود. ما محاسبه کردیم که اگر دولت به اندازه دولت چین مالیات از املاک و مستغلات دریافت کند آنگاه به اندازه نصف بودجه کنونی دولت (۲۰۰ هزار میلیارد تومان) درآمد خواهد داشت. حالا باید از دولت پرسید که چرا از کسی که ویلای لوکس دارد مالیات نمیگیرید؟
کد خبر: ۹۳۹۶۲۵ تاریخ انتشار : ۱۳۹۸/۰۹/۰۴