کلیات
بارها در خبرها واژه نقدینگی را شنیدهاید. برای مثال دولت بیان می کند که یکی از راهکارهای اصلی در سال جاری برای کنترل افزایش قیمتها و تورم، مهار نقدینگی است. اما مفهوم نقدینگی چیست؟ نقدینگی چه تاثیری بر بیکاری، تولید و تورم دارد و راهکارهای افزایش و کاهش آن در اقتصاد به چه صورت است؟مفهوم پول نقد که مشخص است. پولی که در حال حاضر برای مبادله در دسترس است و میتوان برای خرید کالا و خدمات از آن استفاده کرد، اما نقدینگی مفهومی عامتر نسبت به این واژه دارد. نقدینگی به درجه نقدشوندگی داراییهای مختلف در قیمت مشخص اطلاق میشود.
مثال
فرض کنید شما میخواهید منزلتان در سریعترین زمان ممکن به شخصی بفروشید. قیمت منزل شما ۲۵۰ میلیون تومان است. از فرد خریدار در مورد نحوه پرداخت میپرسید. او بیان میکند من ۵۰ میلیون تومان پول نقد دارم، ۱۶۰ میلیون پول منزلم است که میخواهم بفروشم و ۴۰ میلیون مابقی را نیز با فروش ماشینم به شما پرداخت میکنم. در این مثال شخص در ظاهر ۲۵۰ میلیون لازم برای این معامله را دارد، اما آیا همگی این داراییها در حال حاضر قابلتبدیل شدن به پول هستند؟ بدون شک فروش منزل و ماشین او نیاز به زمان دارد. از طرفی نمیتوان دقیقا گفت این داراییها به قیمت گفته شده بهفروش میرسد یا خیر. همه این عوامل موجب میشود شما به این فکر بیفتید که پرداخت مشتری برای مثال ممکن است ۴ یا ۵ ماه بهطول بینجامد. حال اگر شخصی همان لحظه برسد و بگوید که ۲۵۰ میلیون پول نقد در حساب جاری خود در بانک دارد و میتواند همین امروز منزل شما را بخرد بدون شک شما با او وارد معامله خواهید شد.
پول موجود در بانک نیز یک نوع دارایی است. بار دیگر به مثال نگاه کنید، همه این داراییها نهایتا برای داد و ستد باید به پول تبدیل شوند، اما سرعت آنها متفاوت است. هرچه یک دارایی سریعتر به پول تبدیل شود اصطلاحا درجه نقدشوندگی آن بالاتر است. همچنین ملاحظه شد پول نقد سرعت معاملات را بالا میبرد. حال با این مقدمه به تبیین نقدینگی میپردازیم. نقدینگی در اقتصاد شامل پول و شبه پول است. پول بالاترین درجه نقدشوندگی را دارد، شما با پول به سرعت میتوانید هر آنچه را که آماده فروش است تهیه کنید.بهعبارت خیلی ساده پول به اسکناس و سکههای (مسکوکات) در دست مردم، همچنین هر گونه حساب بانکی که در هر زمان امکان برداشت تا ریال آخر از آن وجود داشته باشد اطلاق میشود. به این ترتیب این گونه حسابها مثل پول نقد عمل کرده و سرعت انجام معامله با آنها مثل پول نقد است. مثلا حساب دسته چک، حساب جاری است. اگر کسی چک روز به شما بدهد و به بانک مراجعه کنید چک شما در همان روز تبدیل به پول نقد میشود یا حسابهای قرضالحسنه متصل به عابر بانک.
چیستی شبه پول
شبه پول گونهای از داراییهای پولی شماست که قدرت نقدشوندگی آنها به اندازه پول نیست. به بیان ساده هرگونه پولی که شما در بانک سپرده کردهاید، اما امکان برداشت از آن به زمان خاصی محدود شده شبهپول است. برای مثال وقتی شما ۱۰ میلیون پول نقد خود را تحت عنوان سپرده بلندمدت یکساله ذخیره میکنید، پول شما به مدت یک سال به شبه پول تبدیل میشود یا حتی حسابی که به شما میگوید حداقل ۵ میلیون از پولتان همواره باید در حساب باشد تا به آن سود پرداخت کنیم، اگر ۱۰ میلیون در آن داشته باشید ۵ میلیون آن پول، و ۵ میلیون آن شبه پول است.حال به تاثیر نقدینگی در اقتصاد بپردازیم، تا اینجا مشخص است که هر چه پول در دست مردم بیشتر باشد سرعت انجام مبادلات تجاری افزایش مییابد. از طرفی همواره در جامعه مقدار مشخصی کالا و خدمات وجود دارد که مقدار پول در دست مردم باید با آن متناسب باشد. اگر مقدار پول بیشتر از کالا و خدمات موجود باشد، مردم همان میزان محصول را باید با پول بیشتری خریداری کرده و قیمتها در جامعه بالا میرود و برعکس.
اثرات نقدینگی در اقتصاد
از طرفی پول زیاد تقاضای مردم برای خرید کالاها و خدمات مختلف را افزایش میدهد و اگر محصولات تولیدکنندگان داخلی به اندازه کافی نباشد راه برای ورود کالاهای خارجی ارزان قیمت باز شده و رفته رفته مردم کالاهای خارجی را جایگزین کالای داخلی میکنند که پیامد آن کاهش تولید داخلی و افزایش بیکاری است؛ بنابراین حجم نقدینگی در جامعه باید کنترل شود. توجه داشته باشید این فقط پول نقد نیست که میتواند تورمزا باشد. پولهایی که بهصورت شبه پول در حسابهای بانکی ذخیره میشود نیز میتواند سریعا به پول نقد تبدیل شود. اما چگونه؟ بانکها منابع مالی جمع شده را میتوانند به مردم وام دهند. به این ترتیب حجم پول بیشتر از مقدار اولیه شروع به افزایش میکند. مثلا وقتی ۱۰ میلیون تومان در بانک جمع میشود و بانک آن را در قالب وام به شخص دیگری میدهد اگر نرخ بهره وام ۲۰ درصد باشد او در پایان سال باید ۱۲ میلیون به بانک بازگرداند.
راه کنترل نقدینگی جامعه
اما چطور میتوان نقدینگی یا حجم پول در گردش جامعه را کنترل کرد. هر کالایی در اقتصاد قیمتی دارد و قیمت پول نیز نرخ بهره آن است. برای مثال فرض کنید دولت میخواهد برای دو سال آینده حجم نقدینگی در کشور را کاهش دهد. اگر دولت نرخ بهره سپردههای بلندمدت ۲ ساله را ۲۵ درصد و نرخ بهره وام را ۳۰ درصد تعیین کند چه اتفاقی میافتد؟ از یک طرف مردم تمایل دارند پول خود را تا ۲ سال آینده در بانک سپرده کنند و این یعنی حجم پول نقد که سرعت مبادله بالایی دارد در جامعه کم میشود. از طرفی وام گرفتن برای مردم مشکل میشود و با این نرخ بالا تعداد افراد متقاضی وام نیز در جامعه کم میشود. به این ترتیب حجم پول کلی در جامعه کم شده و تقاضای مردم نسبت به قبل کاهش مییابد و قیمتها کنترل میشوند. عوامل متعددی در کنترل نقدینگی دخالت دارند، اما در این مقاله معمولترین روش آن ذکر شد.
*برگرفته از یادداشت مرتضی زارع در روزنامه دنیای اقتصاد
مدیر اداره ارزیابی سلامت نظام بانکی بانک مرکزی با بیان اینکه کاهش سرعت خلق پول موجب کاهش سرعت ماشین خلق نقدینگی در اقتصاد میشود، گفت: این خود میتواند موجب کاهش نرخ تورم و در نهایت مهار تورم و بهبود وضعیت معیشتی مردم و ثبات اقتصادی شود.
کد خبر: ۱۱۳۶۳۹۶ تاریخ انتشار : ۱۴۰۱/۰۵/۳۱
معاون وزیر اقتصاد در نشست خبری مطرح کرد
معاون بانک و بیمه وزیر اقتصاد گفت: در دو ماه اول امسال ۳۷۷ هزار میلیارد تومان تسهیلات بانکی پرداخت شد که در مدت مشابه سال قبل این رقم ۲۷۴ هزار میلیارد تومان بوده که امسال با ۳۸ درصد رشد همراه شده است.
کد خبر: ۱۱۳۶۳۰۰ تاریخ انتشار : ۱۴۰۱/۰۵/۳۰
در طرح اختیارات و وظایف قابل توجهی برای رئیس کل، معاون نظارتی و هیات عالی بانک مرکزی و هیات انتظامی بانکها برای برخورد با بانکهای ناسالم در نظر گرفته شده بهطوری که هیات عالی بانک مرکزی این اختیار را دارد که بانک ناسالم را منحل کند.
کد خبر: ۱۱۳۵۶۳۰ تاریخ انتشار : ۱۴۰۱/۰۵/۲۶
مشاور رئیس سازمان غذا و دارو با اشاره به اجرای طرح دارویار، گفت: نگرانی اصلی داروخانهها اعتبارات بود که ۲۰۰۰ میلیارد تومان به آنها پرداخت شد.
کد خبر: ۱۱۳۴۰۷۰ تاریخ انتشار : ۱۴۰۱/۰۵/۱۸
رشد دوازدهماهه نقدینگی منتهی به پایان خرداد ماه ۱۴۰۱ (با پایه همگن) نسبت به رشد دوره مشابه سال قبل (۳۹.۴ درصد)، معادل ۴.۱ واحد درصد کاهش نشان میدهد.
کد خبر: ۱۱۳۱۵۰۵ تاریخ انتشار : ۱۴۰۱/۰۵/۰۳
حجم نقدینگی در پایان اردیبهشتماه ۱۴۰۱ نسبت به پایان سال ۱۴۰۰ معادل ۲.۳ درصد افزایش یافته که در مقایسه با رشد متغیر مذکور در دوره مشابه سال قبل به میزان ۱.۳ واحد درصد کاهش نشان میدهد.
کد خبر: ۱۱۲۸۳۹۰ تاریخ انتشار : ۱۴۰۱/۰۴/۱۵
درحالی که در فروردین ماه رشد نقدینگی منفی بوده، به نظر میرسد سیاستهای پولی برای کنترل کوتاه مدت تورم نباید منجر به کاهش سرمایه در گردش بخش تولید شود.
کد خبر: ۱۱۲۸۱۶۰ تاریخ انتشار : ۱۴۰۱/۰۴/۱۳
طبق اعلام رئیس کل بانک مرکزی، کنترل رشد نقدینگی وارد فاز جدیدی شده است که بر اساس آن سقف رشد ترازنامه بانکهای با کفایت سرمایه ضعیف ۱.۵ و بانکهای با کفایت سرمایه مطلوب ۲.۵ درصد در ماه تعیین شد؛ با این سیاست ضمن کاهش شتاب رشد نقدینگی ، انضباط بیشتری بر شبکه بانکی حاکم میشود.
کد خبر: ۱۱۲۸۰۴۱ تاریخ انتشار : ۱۴۰۱/۰۴/۱۳
این تورم از کجا آمده؟ از آسمان که نیامده، تیر غیب هم که نیست. تورم محصول کاهش ارزش پول با تزریق بیحساب نقدینگی از سوی دولت است. اگر تورم ۵۰ درصد است، یعنی به همین نسبت دولت آب داخل دوغ نقدینگی کرده
کد خبر: ۱۱۲۵۶۲۶ تاریخ انتشار : ۱۴۰۱/۰۳/۳۱
تابناک اقتصادی بررسی کرد
دولت سیزدهم با شروع سال به عهد خود مبنی بر عدم استقراض از بانک مرکزی پایبند بوده و از سوی دیگر، دولت از تنخواه استفاده نکرده است. این در حالی است که دولت قبل در سال ۱۴۰۰ تنها در ماه فروردین بیش از ۲۳ هزار میلیارد تومان از تنخواه بانک مرکزی استفاده کرده بود.
کد خبر: ۱۱۲۲۱۲۱ تاریخ انتشار : ۱۴۰۱/۰۳/۱۱
نقدینگی در آستانه ۵ هزار هزار میلیاردی شدن
اگر همچنان شاهد روند افسارگسیخته رشد نقدینگی باشیم، عملاً اثرگذاری یارانههای جدید، در مدت کوتاهی از بین خواهد رفت و فشار اقتصادی مضاعفی بر قدرت خرید مردم وارد خواهد شد؛ بنابراین پیش از هرگونه آزادسازی یارانهها و حذف ارز ترجیحی، باید فکری به حال تنور افزایش خلق نقدینگی کرد.
کد خبر: ۱۱۱۷۳۲۵ تاریخ انتشار : ۱۴۰۱/۰۲/۱۶
در حالی که پورابراهیمی معتقد است بهترین حمایت از کارگر، افزایش قدرت خرید است و هرگونه افزایش حقوقی که تورم را اضافه میکند عملا یعنی از بین بردن همان مازاد حقوقی که به کارگر میدهیم؛ عبدالملکی میگوید: اثبات نشده که در اقتصاد ایران افزایش دستمزد باعث افزایش تورم میشود.
کد خبر: ۱۱۱۶۷۱۶ تاریخ انتشار : ۱۴۰۱/۰۲/۱۱
در هفتهای که گذشته شاخص کل بورس حدود ۰.۶ درصد رشد را تجربه کرد و از تراز یک میلیون و ۵۱۳ هزار واحد به تراز یک میلیون و ۵۲۱ هزار واحد رسید.
کد خبر: ۱۱۱۵۹۹۶ تاریخ انتشار : ۱۴۰۱/۰۲/۰۷
بورس امروز هم سبزپوش شد و شاخص ها افزایش ارتفاع دادند. بورس فردا در حالی آغاز خواهد شد که این ده خبر می توانند بر روی آن تاثیرگذار باشند. در بین این ده خبر یک خبر مهم برای جاماندگان سهام عدالت وجود دارد.
کد خبر: ۱۱۱۴۶۹۶ تاریخ انتشار : ۱۴۰۱/۰۱/۳۰
سخنگوی دولت گفت: برای چهار ماه متوالی، نرخ رشد نقدینگی کاهش یافته و ۹۶ هزار میلیارد تومان از اوراق فروختهشده در دولت قبل تسویه شده است.
کد خبر: ۱۱۱۲۲۱۷ تاریخ انتشار : ۱۴۰۱/۰۱/۱۶
تابناک اقتصادی بررسی کرد
جدیدترین گزارش بانک مرکزی از گزیده آمارهای اقتصادی دی ماه بیانگر کاهش رشد نقدینگی و پایه پولی است. این در شرایطی است که دولت نیز در چند ماهه اخیر بر کنترل رشد حجم نقدینگی تاکید کرد، هرچند بدهی دولت به بانک مرکزی همچنان تعریفی ندارد و بیشتر شده است.
کد خبر: ۱۱۰۹۶۳۵ تاریخ انتشار : ۱۴۰۰/۱۲/۲۳
کد خبر: ۱۱۰۸۶۵۳ تاریخ انتشار : ۱۴۰۰/۱۲/۱۷
رئیس کل سابق بانک مرکزی نسبت به مصوبه مجلس درباره حذف ارز ترجیحی واکنش نشان داد و گفت: با توجه به تورم ۴۰ درصدی و انتظار منفی تورمی، باید حذف ارز ترجیحی با تدبیر و برنامهریزی صورت بگیرد.
کد خبر: ۱۱۰۸۵۹۷ تاریخ انتشار : ۱۴۰۰/۱۲/۱۸
تابناک اقتصادی بررسی کرد؛
با مکلف شدن دولت برای اعطای یارانه ارزی به انتهای زنجیره، اگر دولت بتواند با تجمیع همه یارانههای موجود، بتواند معادل ۲۰ دلار یارانه نقدی تحت عنوان درآمد پایه همگانی به مردم اعطا کند؛ بزرگترین کار را برای رفع فقر مطلف و تحقق حداقل رفاه خانوارهای ایرانی انجام داده است.
کد خبر: ۱۱۰۸۵۴۸ تاریخ انتشار : ۱۴۰۰/۱۲/۱۷
معاون اول رییسجمهور با تأکید بر لزوم برنامهریزی دقیق برای احیای واحدهای اقتصادی در ۱۴۰۱ گفت: بازار سرمایه باید یکی از امنترین بخشها برای سرمایهگذاری در کشور باشد.
کد خبر: ۱۱۰۷۰۰۶ تاریخ انتشار : ۱۴۰۰/۱۲/۰۸