کلیات
بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران در تاریخ ۱۸ مرداد ماه ۱۳۳۹ تأسیس شد. برخی از وظایف بانک مرکزی عبارتند از: حفظ ارزش داخلی و خارجی پول ملی کشور، انتشار اسکناس و ضرب سکههای فلزی رایج کشور، تنظیم مقررات مربوط به معاملات ارزی و ریالی، نظارت بر صدور و ورود ارز و پول رایج کشور، تنظیم کننده نظام پولی و اعتباری کشور، نظارت بر بانکها و مؤسسات اعتباری و...
رسالت اصلی
بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران بر آن است که با اجرای سیاستهای پولی و اعتباری شرایط مساعد برای پیشرفت اقتصادی کشور را فراهم سازد و در اجرای برنامههای مختلف اعم از برنامههای تثبیت و توسعه اقتصادی پشتیبان دولت باشد.
تاریخچه
نخستین بار اروپاییان در ۱۲۸۱/۱۸۶۴، تأسیس بانک را به وسیله ژان ساوالان فرانسوی، به میرزا محمودخان ناصرالملک پیشنهاد کردند. آنان در ۱۳۰۲/۱۸۸۵، برای یک کاسه شدن کلیه وجوهی که بین ایران و اروپا جریان داشت، تصمیم گرفتند با مشارکت سرمایهگذاران فرانسوی و بانک عثمانی، بانک ایران و افغانستان را تشکیل دهند، اما، چون فرانسویان به این سرمایهگذاری اطمینان نداشتند، این کار عملی نشد. سرانجام، انگلیسیها موفق شدند که در ایران اولین بانک را تأسیس کنند.
ارکان بانک
براساس فصل سوم قانون پولی و بانکی کشور مصوب سال ۱۳۵۱ و آخرین اصلاحات آن، ارکان
بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران بخش هایی، چون مجمع عمومی، شورای پول و اعتبار، هیئت عامل، هیئت نظارت اندوخته اسکناس و هیئت نظار را شامل میشود.
ریاست بانک
ریاست
بانک مرکزی ایران یکی از حساسترین سمتهای اقتصادی کشور است که در سالهای گذشته افراد مختلفی را در این مقام دیده ایم. ابراهیم شیبانی در ۱۳۸۲، طهماسب مظاهری در ۱۳۸۶، محمود بهمنی در سال ۱۳۸۷، ولی اله سیف در ساال ۱۳۹۲ و عبدالناصر همتی در سال ۱۳۹۷ به این سمت منصوب شدند. عبدالناصر همتی اکنون رئیس بانک مرکزی است.
وظایف
براساس فصل دوم قانون پولی و بانکی کشور مصوب ۱۳۵۱ (و آخرین اصلاحات آن به صورت پانویس)، وظایف و اختیارات بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران به شرح زیر است:
بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران به عنوان تنظیمکننده نظام پولی و اعتباری کشور، موظف به انجام وظایف زیر می باشد:
الف- انتشار اسکناس و سکههای فلزی رایج کشور، طبق مقررات این قانون.
ب- نظارت بر بانکها و مؤسسات اعتباری، طبق مقررات این قانون.
ج- تنظیم مقررات مربوط به معاملات ارزی و تعهد یا تضمین پرداختهای ارزی با تصویب شورای پول و اعتبار و همچنین نظارت بر معاملات ارزی.
د- نظارت بر معاملات طلا و تنظیم مقررات مربوط به این معاملات با تصویب هیئت وزیران.
ه- نظارت بر صدور و ورود پول رایج ایران و تنظیم مقررات مربوط به آن با تصویب شورای پول و اعتبار (۱).
همچنین بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران به عنوان بانکدار دولت، موظف به انجام وظایف زیر است:
الف- نگاهداری حسابهای وزارتخانهها و مؤسسات دولتی و وابسته به دولت و شرکتهای دولتی و شهرداریها و همچنین مؤسساتی که بیش از نصف سرمایه آنها متعلق به وزارتخانهها و مؤسسات دولتی و وابسته به دولت و شرکتهای دولتی و یا شهرداریها میباشند و انجام تمام عملیات بانکی آنها در داخل و خارج از کشور (۲) و (۳).
ب- فروش و بازپرداخت اصل و بهره انواع اوراق قرضه دولتی و اسناد خزانه به عنوان عامل دولت و واگذاری این عاملیت به افراد و یا مؤسسات دیگر.
ج- نگاهداری تمام ذخائر ارزی و طلای کشور.
د- نگاهداری وجوه ریالی صندوق بینالمللی پول و بانک بینالمللی ترمیم و توسعه و شرکت مالی بینالمللی و مؤسسه بینالمللی توسعه و مؤسسات مشابه یا وابسته به این مؤسسات.
ه- انعقاد موافقتنامه پرداخت در اجرای قراردادهای پولی و مالی و بازرگانی و ترانزیتی بین دولت و سایر کشورها.
اختیارات
بر اساس ماده ۱۳
بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران دارای اختیارات زیر است.
۱ -دادن وام و اعتبار به وزارتخانهها و مؤسسات دولتی با مجوز قانونی.
۲ - تضمین تعهدات دولت و وزارتخانهها و مؤسسات دولتی با مجوز قانونی.
۳ - دادن وام و اعتبار و تضمین وام و اعتبارات اعطایی به شرکتهای دولتی (۵) و شهرداریها و همچنین به مؤسسات وابسته به دولت و شهرداریها با تأمین کافی.
۴ - تنزیل مجدد براتها و اسناد بازرگانی کوتاه مدت بانکها (۶) و دادن اعتبار به بانکها با تأمین کافی.
۵ - خرید و فروش اسناد خزانه و اوراق قرضه دولتی و اوراق قرضه صادر شده از طرف دولتهای خارجی یا مؤسسات مالی بینالمللی معتبر.
۶ - خرید و فروش طلا و نقره.
۷ - افتتاح و نگاهداری حساب جاری نزد بانکهای خارج و یا نگاهداری حساب بانکهای داخل و خارج نزد خود و انجام تمام عملیات مجاز بانکی دیگر و تحصیل اعتبارات در داخل و خارج به حساب خود و یا به حساب بانکهای داخل.
رسالت اصلی بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران بر آن است که با اجرای سیاستهای پولی و اعتباری شرایط مساعد برای پیشرفت اقتصادی کشور را فراهم سازد و در اجرای برنامههای مختلف اعم از برنامههای تثبیت و توسعه اقتصادی پشتیبان دولت باشد.
در این راه حفظ ثبات ارزش پول و تعادل موازنه پرداختها به همراه رشد مدوام اقتصادی از طریق اجرای سیاستهای پولی از اهداف مهم آن به شمار میرود.
سیاست پولی بعد از انقلاب
مهمترین ابزارهای سیاست پولی که در دوره بعد از انقلاب اسلامی مورد استفاده قرار گرفتهاند عبارت اند از:
نرخهای ذخیره قانونی که ابزار مؤثری بوده، اما انعطافپذیری بالایی ندارد.
عملیات بازار باز که از سال ۱۳۷۹ از طریق اوراق مشارکت بانک مرکزی مورد استفاده قرار گرفتهاست.
تعیین نرخ سود سپرد هها و وام دهی توسط دولت و مجلس که تأکید بیشتر بر نرخ وام دهی بانکها بودهاست.
سیاست تعیین سقف اعتباری؛ هرچند که این سیاست در طول برنامه سوم کنار گذاشته شد، اما در برنامه چهارم به شدت مورد توجه دولت بودهاست.
سپرده ویژه بانکها نزد بانک مرکزی که به دلیل نامناسب بودن نرخ بازدهی آن مؤثر نبودهاست.
تعیین نرخ ارز توسط بانک مرکزی.
نشان بانک مرکزی
نشان یا آرم، هویت یک سازمان را نشان مى دهد و براى اینکه مخاطبان بتوانند سازمان و جایگاه آن را به راحتى تشخیص دهند از نشان استفاده مى شود. نشان هر سازمانى براى اینکه با دیگر سازمانها متفاوت باشد داراى ویژگى هاى منحصر به فرد است و از قواعد و روش هاى خاصى تبعیت مى کند. کتابچه نشان بانک مرکزى با هدف رعایت ویژگى هاى مختلف نشان این بانک منتشر مى شود تا با استفاده از قواعد این کتاب، استفاده سلیقه اى از عناصر نشان به حداقل رسد و یک شکلى آن رعایت شود.
معاون اول رئیسجمهور، مصوبه دولت درباره حداقل سرمایه لازم برای اخذ مجوز تأسیس مراکز فعالیت پولی و بانکی را ابلاغ کرد.
کد خبر: ۱۲۲۷۴۹۹ تاریخ انتشار : ۱۴۰۲/۱۲/۲۷
در گفتوگو با تابناک اقتصادی بررسی شد؛
ساخت مسکن نقش مهمی در توسعه اقتصادی، به ویژه در دورههای رکود دارد. با ورود بانک مرکزی به عدم تمکین به قانون در زمینه اعطای تسهیلات ساخت مسکن توسط بانکهای خصوصی، میتوان علاوه بر هدایت اعتبارات و جریمه بانکهای متخلف در زمینه اعطای حداکثری تسهیلات ساخت مسکن قدم برداریم.
کد خبر: ۱۲۲۷۴۵۷ تاریخ انتشار : ۱۴۰۲/۱۲/۲۷
بانک مرکزی از رشد ۴.۵ درصدی اقتصاد کشور و همچنین رشد ۴.۹ درصدی تشکیل سرمایه ثابت ناخالص در ۹ ماه نخست سال جاری خبر داد.
کد خبر: ۱۲۲۷۲۹۷ تاریخ انتشار : ۱۴۰۲/۱۲/۲۶
بیش از یک سال از تصمیم سیاست گذار برای افزایش نرخ سود بانکی میگذرد و حالا خبرها حاکی است که برخی بانک ها، چراغ خاموش به دنبال افزایش سقف ۲۲.۵ درصدی هستند تا منابع ریالی مردم را جذب کنند.
کد خبر: ۱۲۲۶۵۵۵ تاریخ انتشار : ۱۴۰۲/۱۲/۲۱
رئیس شورای فقهی بانک مرکزی گفت: نرخی که شورای پول و اعتبار برای بحث سپرده بانکها تعیین و به بانکها اعلام کرده است باید در نظر گرفته شود و بانکها ملزم به رعایت آن هستند.
کد خبر: ۱۲۲۶۴۱۶ تاریخ انتشار : ۱۴۰۲/۱۲/۲۰
در معاملات امروز سامانه نیما از مجموع ۲۸۰.۴ میلیون دلار حواله عرضه شده ۱۵۵.۵ میلیون دلار آن معامله شد.
کد خبر: ۱۲۲۶۴۰۵ تاریخ انتشار : ۱۴۰۲/۱۲/۲۰
یک کارشناس اقتصادی با اشاره به اینکه عرضه اوراق سپرده ۳۰ درصدی به صورت مقطعی در کنترل نرخ ارز اثرگذار بود، گفت: با این حال باید بانکهای سالم و شفاف بتوانند نرخ بهره را خودشان مشخص کنند؛ در این صورت بخشی از سرمایهگذاریها به سمت سپردههای بانکی حرکت میکند.
کد خبر: ۱۲۲۶۴۰۰ تاریخ انتشار : ۱۴۰۲/۱۲/۲۰
رئیس پلیس اقتصادی گفته است که ۵۰ عملیات علیه دلالان ارزی انجام داده اند.
کد خبر: ۱۲۲۶۳۳۶ تاریخ انتشار : ۱۴۰۲/۱۲/۲۰
روزهای پایانی سال؛
قرار است تا دقایقی دیگر، مرحله بعدی حراج سکه در مرکز مبادله آغاز شود. این در حالی است که در سه مرحله اخیر، متقاضیان خرید سکههای حراجی برای خرید بیش از ۲۶ هزار ربع سکه، بیش از ۳۳۱ میلیارد تومان از جیب خود خارج و به حساب مرکز مبادله واریز کردند تا در روزهای آتی، ربع سکههای خود را دریافت کنند.
کد خبر: ۱۲۲۶۲۹۷ تاریخ انتشار : ۱۴۰۲/۱۲/۲۰
مرور روزنامههای یکشنبه ۲۰ اسفند
استعفا یا برکناری آقای معاون؟ از نتیجه «دبش» چه خبر؟ تکرار دوگانه بایدن ـ ترامپ در سال ۲۰۲۴ نشانه چیست؟ انهدام شبکه اخلالگر مالی و قمار مرتبط با انگلستان، سرکیسه کردن مشتریان میز آرایش، سیلی سرخابی روی گونه بازنشستگان، سکوت مطلق در برابر حواشی ماورایی فوتبال و شگفتی ناتمام جوانان واترپلوی ایران، از مواردی است که موضوع گزارشهای خبری و تحلیلی روزنامههای امروز شده است.
کد خبر: ۱۲۲۶۲۵۶ تاریخ انتشار : ۱۴۰۲/۱۲/۲۰
سید حمید حسینی توضیح داد؛
این اقدام بیشتر فشاری بود که از سوی آمریکاییها جهت کمرنگ کردن حضور ایران در بازار عراق انجام شد و با اعتراض بانک ملی در عراق و پیگیری سفارت در ابتدا به نتیجه نرسید.
کد خبر: ۱۲۲۶۱۸۲ تاریخ انتشار : ۱۴۰۲/۱۲/۱۹
بر اساس آمار منتشر شده از سوی بانک مرکزی ، نرخ بهره بین بانکی در هفته منتهی به چهارشنبه ۱۶ اسفند به ۲۳.۵۷ درصد رسید.
کد خبر: ۱۲۲۶۱۲۳ تاریخ انتشار : ۱۴۰۲/۱۲/۱۹
معاون رئیس جمهور نامه زد؛ معاون وزیر صمت پاسخ داد
واردات خودرو همواره با موانع بسیاری همچون استاندارد و تخصیص ارز مواجه است. این در حالی است که در خصوص واردات خودرو توسط جانبازان نیز معاون وزیر صمت تاکید دارد تخصیص ارز مورد نیاز برای ثبت سفارش خودروهای وارداتی نیاز به جلسه با رئیس کل بانک مرکزی دارد.
کد خبر: ۱۲۲۵۸۱۳ تاریخ انتشار : ۱۴۰۲/۱۲/۱۷
روز پرکار سامانه نیما؛
در معاملات امروز سامانه نیما از مجموع ۳۳۳.۶ میلیون دلار حواله عرضه شده ۲۳۶.۳ میلیون دلار آن معامله شد.
کد خبر: ۱۲۲۵۷۱۸ تاریخ انتشار : ۱۴۰۲/۱۲/۱۶
سخنگوی مرکز مبادله ارز و طلای ایران، روزهای جدید حراج سکه را اعلام کرد.
کد خبر: ۱۲۲۵۶۹۴ تاریخ انتشار : ۱۴۰۲/۱۲/۱۶
تخصیص ارز مسافرتی هوایی کامل در چهارچوب نیاز ارزی احصا شده در بخش سوم مقررات ارزی بانک مرکزی و برای مسافرتهای هوایی با اهداف مختلفی نظیر زیارتی، گردشگری، آموزشی و اداری انجام میگیرد.
کد خبر: ۱۲۲۵۴۴۷ تاریخ انتشار : ۱۴۰۲/۱۲/۱۵
آگهی دومین جلسه حراج سکه طلا در سامانه مرکز مبادله ایران منتشر شد که براساس آن این حراج در روز چهارشنبه ۱۶ اسفند ۱۴۰۲، برگزار خواهد شد.
کد خبر: ۱۲۲۵۴۳۱ تاریخ انتشار : ۱۴۰۲/۱۲/۱۵
رئیس مجلس در پاسخ به تذکر یک عضو کمیسیون برنامه و بودجه و محاسبات مجلس درباره موضوع ارز مبادلهای، از کمیسیون اقتصادی خواست تا در این زمینه با رئیس بانک مرکزی جلسهای برگزار کند.
کد خبر: ۱۲۲۵۴۱۱ تاریخ انتشار : ۱۴۰۲/۱۲/۱۵
متقاضی خرید سکه طلا برای شرکت در حراج، ابتدا باید از طریق سامانه اینترنتی نام نویسی کرده و اطلاعات هویتی برای احراز هویت را ثبت کند. متقاضی خرید همچنین باید یکی از شعب منتخب بانک ملی را جهت دریافت فیزیکی سکه طلا در استان مورد نظر انتخاب کند.
کد خبر: ۱۲۲۵۱۲۱ تاریخ انتشار : ۱۴۰۲/۱۲/۱۳
کد خبر: ۱۲۲۵۰۸۹ تاریخ انتشار : ۱۴۰۲/۱۲/۱۳