کلیات
ترانه علیدوستی متولد ۲۲ دی ۱۳۶۲ در تهران، هنرپیشه سینما و تئاتر، دوبلور و مترجم ایرانی است. او در فیلم‌های فیلم‌سازان برجسته‌ای، چون رسول صدرعاملی، واروژ کریم‌مسیحی و اصغر فرهادی بازی کرده؛ و عناوین فراوان سینمایی از جمله جایزه بهترین بازیگر زن، پنجاه‌وپنجمین جشنواره فیلم لوکارنو سوئیس، جایزه بهترین بازیگر زن جشنواره فیلم آسیایی و عربی اوسیان سینه فن و سیمرغ بهترین بازیگر زن در جشنواره فیلم فجر را گرفته‌است. او در جشنواره‌های فیلم وزول فرانسه ۲۰۱۴ و فیلم هانوی ویتنام ۲۰۱۲، یکی از اعضای هیئت داوران بود.
علیدوستی به زبان انگلیسی مسلط بوده و مترجم ادبی است. او جایزه ادبی پروین اعتصامی را در پنجمین دوره برگزاری آن در قسمت ادبیات داستانی با ترجمه رؤیای مادرم، نوشته آلیس مونرو بدست آورد. ترانه علیدوستی در ویژه‌نامه شماره ۱۰۰ ماهنامه صنعت سینما که نگاهی است به سینمای ایران در دهه هشتاد، به انتخاب ۱۳۰ نویسنده و منتقد سینمایی به عنوان بهترین بازیگر زن دهه انتخاب شد. همچنین در سال ۱۳۹۰، مجله فیلم او را بهترین بازیگر زن دهه ۸۰ انتخاب کرد.
زندگی شخصی
ترانه علیدوستی در ۲۲ دی ۱۳۶۲ در تهران زاده شد. پدر وی حمید علیدوستی بازیکن پیشین تیم ملی فوتبال ایران و از مربیان کنونی فوتبال، و مادرش نادره حکیم‌الهی سنگ‌تراش و تندیس‌ساز است. پویان علیدوستی تنها برادرش بود که در چهارشنبه‌سوری سال ۸۳ او را از دست داد. ترانه ازدواج کرده و صاحب یک فرزند دختر به نام «حنا» است. [نیازمند منبع]ترانه علیدوستی گفته که به بیماری «کلاستروفوبیا» یا «ترس از محیط بسته» مبتلا است و به همین خاطر نمی‌تواند از اتوبوس یا مترو استفاده کند. او از طرفداران جریان فمینیسم است.
فعالیت هنری
سینما و تئاتر
ترانه علیدوستی در دورهٔ دبیرستان مشغول تحصیل در رشتهٔ علوم تجربی بود که در کلاس‌های بازیگری امین تارخ ثبت نام کرد. سال ۱۳۷۹ از طریق همین کلاس‌ها برای بازی نقش «ترانه پرنیان» در فیلم من، ترانه ۱۵ سال دارم انتخاب شد. پس از این فیلم او تا سال ۱۳۸۲ در هیچ فیلمی حضور پیدا نکرد.
علیدوستی بازی در عرصه تئاتر را نیز با نمایش «فنز» تجربه کرد. سال ۱۳۸۰–۱۳۷۹ یک دورهٔ فیلمنامه‌نویسی در کلاس‌های حوزه هنری گذراند.
ترانه علیدوستی یکی از سرمایه‌گذاران فیلم اژد‌ها وارد می‌شود! ساخته مانی حقیقی بود.
صداپیشگی
ترانه علیدوستی در پویانمایی جمشید و خورشید صداپیشه نقش «خورشید» بود.
نمایشنامه خوانی
ترانه علیدوستی در نمایشنامه آنا کارنینا که به کارگردانی هما روستا، در ۱۵ آذر ۱۳۹۳ در کتابخانه ملی و در حمایت از هنرمندان مبتلا به سرطان نمایشنامه‌خوانی می‌شد، نقش «آنا کارنینا» را اجرا کرد.
همچنین این نمایشنامه‌خوانی بار دیگر به مناسبت چهلمین روز درگذشت هما روستا (۲۳ آبان ۱۳۹۴) در کتابخانه ملی برگزار شد که این بار هم در حمایت از هنرمندان مبتلا به سرطان مراسم اجرا شد.
نویسندگی
علیدوستی علاوه بر پیشینه بازیگری، برای نویسندگی در وبگاه شخصی‌اش نیز شناخته می‌شود. علاوه بر این‌ها، داستان‌های کوتاه و نقد‌های گوناگون او در مجله‌ها و روزنامه‌هایی مانند روزنامه شرق منتشر شده‌اند. در سال ۲۰۱۰ در پی انتشار مطلبی از او در وبلاگش در پشتیبانی از اصغر فرهادی که در دفاع از هنرمندان دگراندیش مطلبی منتشر کرده بود، وبلاگ این بازیگر سینما و تئاتر به دستور کمیته دولتی فیلترینگ، حذف شد و بدین ترتیب آرشیو این وبلاگ نیز از روی سایت بلاگفا حذف شده‌است.
ترجمه
ترانه علیدوستی با ترجمه داستان رؤیای مادرم اثر آلیس مونرو در نوزدهمین دوره کتاب فصل، در گروه ادبیات، شایسته تقدیر شناخته شد. در آذر ۱۳۹۵ ترانه علیدوستی با ترجمه رمان تاریخِ عشق به قلم نیکول کراوس توانست صدرنشینی پر فروش‌ترین کتاب نشر مرکز را به خود اختصاص دهد و با استقبال بی‌نظیر مردم و طرفدارانش رو به رو شد.
دیدگاه‌ها
فمینیسم
علیدوستی یکی از طرفداران جریان فمینیسم است. وی در صفحه شخصی خود در اینستاگرام، در دفاع از این دیدگاه خویش نوشت:
«اگر سوءتفاهم یا واهمه‌ای از این کلمه دارید به جای اتکا به روایت رسانه‌هایی که عمری است اخبارمان را تحریف و روند رسیدن اطلاعات به ما را مهندسی می‌کنند، از گوگل استفاده کنید. خودتان تحقیق کنید و اگر فمینیسم همان فرقهٔ عقده‌گشایانهٔ مردستیز و خانمان براندازی بود که در گوش ما خواندند، باز آن را پس بزنید.»
سریال‌های تلویزیونی
ترانه علیدوستی که تا کنون در هیچ سریال تلویزیونی حضور نداشته دربارهٔ حضور نیافتن خود در سریال‌های صدا و سیما این‌گونه سخن گفت:
من در تلویزیون بازی نمی‌کنم. ۱۲ سال هم هست که بازی نمی‌کنم. چون معتقدم یک خیانت فرهنگی است. قبلاً هم گفته‌ام. انتخاب کرده‌ام. حتی سریال‌های سطح بالاتر ما نهایتاً دستخوش یک جهت‌گیری بی‌موردی در پخش می‌شوند. من کسانی را که در تلویزیون کار می‌کنند قضاوت نمی‌کنم، ولی مردم حق دارند قضاوت کنند. ما در این جایگاه قرار داریم که قضاوت شویم.
تحریمِ اُسکار ۲۰۱۷
در پی دستور دونالد ترامپ مبنی بر لغو صدور روادید برای مهاجران ۷ کشور از جمله ایران، ترانه علیدوستی در اعتراض و واکنش به این تصمیم و با نژادپرستانه خواندن این اقدام در صفحهٔ توئیتر خود اعلام کرد که در مراسم اهدای جوایز اسکار در لس آنجلس شرکت نخواهد کرد.
بازتاب‌ها
خبر اعتراض ترانه علیدوستی ۷ بهمن ۱۳۹۵ خورشیدی در بسیاری از رسانه‌های معتبر جهان از نیویورک‌تایمز گرفته تا گاردیَن و هالیوود ریپورتر بازتاب یافت. آسوشیتدپرس خبر را با این تیتر منتشر کرد: «بازیگر زن ایرانی اسکار را در اعتراض به ترامپ تحریم کرد.»
به دنبال این اعلام، وی در گفتگویی ایمیلی با نیویورک تایمز شرکت کرد. وی در این گفتگو خاطرنشان کرد:
«تصمیم گرفتم حتی اگر بتوانم در این مراسم شرکت نکنم، چون این مرا عمیقاً متأثر می‌کند که می‌بینم مردم معمولی هموطنم از دیدن فرزندانشان یا ادامه تحصیل در آمریکا محروم می‌شوند در حالی که این حقِ قانونی‌شان است.»
وی افزود: مطمئنم آمریکا چندین برابر از حضور ایرانیان مهاجر و خدمات آن‌ها در آن کشور سود برده‌است؛ بنابراین برای من قابل قبول نیست به دولتی احترام بگذارم که برای مردم کشور من احترامی قائل نیست.
پیگرد قضایی
احضار به دادسرا
ترانه علیدوستی، به اتهام «فعالیت تبلیغی علیه نظام» به دادسرای فرهنگ و رسانه احضار شد و در ۲۸ دی ۱۳۹۸ وکیل او اعلام کرد که اتهام این بازیگر سینما «فعالیت تبلیغی علیه نظام» و مربوط به شکایت نیروی انتظامی از او در سال ۱۳۹۷ است.
کاوه راد، وکیل ترانه علیدوستی، افزود که شکایت از او در ارتباط با «توئیت‌هایی است که حاوی مضامین سیاسی و اجتماعی در موضوعاتی همچون حجاب، گشت ارشاد، رفع حصر، و وضعیت نگهداری از زندانیان بوده‌است».
به گفته وکیل ترانه علیدوستی، تاریخ ابلاغ احضاریه در مورد پرونده سال گذشته، ۲۵ دی ۱۳۹۸ بوده‌است.
ترانه علیدوستی در ۲۹ دی ۱۳۹۸ پس از بیان آخرین دفاعیات خود در دادگاه، با قرار کفالت آزاد شد.
او یک روز پیش از ابلاغ احضاریه دادگاه، در اینستاگرام خود همچنین با استفاده از هشتگ «تحریم جشنواره» نوشت که «خوشحالم که امروز ماهیت این پروپاگاندای غیرسینمایی و دولتی برای شمار زیادی از همکارانم روشن شده» است.
زندان
در ۲ تیر ۱۳۹۹ وکیل ترانه علیدوستی، از صدور حکم پنج ماه زندان تعلیقی برای موکلش خبر داد. به نوشتهٔ کاوه راد، ترانه علیدوستی با شکایت پلیس و همچنین ستاد امر به معروف و نهی از منکر اصفهان به ۳ اتهام «اقدام تبلیغی علیه نظام»، «نشر اکاذیب و افترا» و «توهین به مأموران در حین انجام وظیفه» به دادسرا احضار شد، اما از ۲ اتهام نخست تبرئه شد. بااینحال در ۱ تیر ۱۳۹۹ دادگاه کیفری ۲ تهران، ترانه علیدوستی را «به دلیل انتشار توئیت‌هایی علیه نیروی انتظامی و گشت ارشاد» به پنج ماه زندان تعزیری محکوم کرد که به مدت دو سال تعلیق شده است.
در مورد ترانه علیدوستی در ویکی تابناک بیشتر بخوانید
