تعریف کلی
منظور از بورس یا بهابازار بازاری است که وظیفه قیمت گذاری و خرید و فروش کالا و اوراق بهادار را بر عهده دارد.
بورس به دو نوع بورس کالا و بورس اوراق بهادار طبقهبندی میشود که در بورس کالا کالا و در بورس اوراق بهادار سهام و اوراق قرضه مورد معامله قرار میگیرد. هرچند کلمه بورس عموماً در معنی بورس اوراق بهادار به کار گرفته میشود.
واژه بورس برگرفته از نام خانوادگی شخصی به نام فندر بورس است که در اوایل قرن پانزدهم میلادی در شهر بروژ بلژیک زندگی میکرد و صرافان شهر در مقابل خانه او گرد هم میآمدند و به داد و ستد کالا، پول و اوراق بهادار میپرداختند. این رویه سبب شد تا این نام بعدها به کلیه اماکنی اطلاق شد که محل دادوستد پول، کالا و اسناد مالی و تجاری بوده است.
تاریخچه بورس
هر چند اولین بازار بورس جهان در سال ۱۴۶۰ میلادی در شهر «انورس» بلژیک تأسیس شد، اما رسمیت بورس اوراق بهادار با انتشار سهام کمپانی هند شرقی هلند در سال ۱۶۰۲ میلادی در بورس آمستردام شکل گرفت.
در همین چارچوب بورس اوراق بهادار تهران در سال ۱۳۴۶ و فرابورس ایران نیز در ۱۹ آبان ۱۳۸۷ افتتاح شد.
از آنجا که بورس اوراق بهادار یک بازار متشکل سرمایه است که در آن سهام شرکتهای خصوصی و دولتی طبق قانون خاصی خرید وفروش میشود و از سویی محلی برای جمعآوری پسانداز ونقدینگی بخش خصوصی به منظور انجام پروژههای سرمایهگذاری بلند مدت است، این بازار مرجعی است برای مردم که وجوه مازاد خود را برای سرمایه گذاری در شرکتها به کار انداخته و از سود آن برخوردار شوند.
بورس این وظیفه را بر عهده دارد که بین عرضهکنندگان و تقاضاکنندگان سرمایه ارتباط برقرار و معاملات بازار سرمایه را تنظیم کند. هم چنین با قیمتگذاری سهام و اوراق بهادار تا حدودی از نوسان شدید قیمتها جلوگیری می کند.
کارکردهای بورس
از جمله کارکردهای بورس میتوان به این مهم اشاره کرد که بورس مردم را به پسانداز تشویق و بدین وسیله باعث به کارگیری پسانداز مردم در فعالیتهای اقتصادی میشود. بورس همچنین سرمایه لازم برای اجرای پروژههای دولتی و خصوصی را فراهم میآورد.
طبق آمار شرکت سپرده گذاری مرکزی اوراق بهادار و تسویه وجوه (سمات) تعداد افرادی که در ایران کدسهامداری (کدمعاملاتی) دریافت کردهاند از ۹٫۶ میلیون نفر فراتر رفته است.
نحوه معامله در بورس
برای معامله در بازار بورس، هرشخصی حقیقی یا حقوقی نیاز به یک کارگزار رسمی و کد معاملاتی دارد. کارگزار در واقع واسط بین معاملهگر و بازار بورس میباشد. افراد عادی جامعه نیز میتوانند با دریافت کد معاملاتی از کارگزاریهای رسمی، خرید و فروش سهام و اوراقبهادار را در بورس انجام دهند.
باید توجه داشت که علاوه بر خرید مستقیم میتوان با روشهای غیر مستقیم نظیر صندوقهای مشترک سرمایه گذاری یا صندوقهای قابل معامله در بورس یا قراردادهای سبدگردانی نیز در بازار سرمایه ایران اقدام به خرید و فروش سهام نمود.
عدم قطعیت بازار، اصل مهمی است که می بایست در هر شرایطی مدنظر سهامداران قرار گیرد. دیده شده که افراد تنها به صرف بازدهی گذشته یک شرکت و یا شاخصهای بورس اوراق بهادار به این بازار روی آورده اند و با ذهنیت تداوم روند گذشته انتظار کسب سود داشته اند.
تالار شیشه ای
در حالی که بورس اوراق بهادار به «تالار شیشه ای» معروف است و با هر تلنگری فرو میریزد و ترک بر میدارد پس همواره باید در نظر داشت که وضعیت (مثبت و منفی) یک دوره بورس اوراق بهادار را نمیتوان به زمانهای آینده تعمیم داد. به عبارت دیگر، در این بازار اصل «یگانه عنصر» ثابت جهان تغییر است مصداق کاملی دارد.
بورس تهران
بورس اوراق بهادار بازاری متشکل و خودانتظام است که اوراق بهادار در آن توسط کارگزاران یا معاملهگران طبق قانون مورد دادوستد قرار میگیرد. بورس اوراق بهادار در قالب شرکت سهامی عام تأسیس و اداره میشود. فکر اصلی ایجاد بورس اوراق بهادار در ایران، به سال ۱۳۱۵ برمیگردد.
در این سال، یک کارشناس هلندی و یک کارشناس بلژیکی بهمنظور بررسی و اقدام در مورد تهیه و تنظیم مقررات قانونی به ایران آمدند؛ اما مطالعات آن دو، با آغاز جنگ جهانی دوم متوقف شد. در سال ۱۳۳۳، مأموریت تشکیل بورس اوراق بهادار به اتاق بازرگانی و صنایع و معادن، بانک مرکزی و وزارت بازرگانی محول شد. این گروه، پس از ۱۲ سال تحقیق و بررسی، در سال ۱۳۴۵ قانون و مقررات تشکیل بورس اوراق بهادار تهران را تهیه کردند. لایحه تشکیل بورس اوراق بهادار تهران در اردیبهشت ۱۳۴۵ در مجلس شورای ملی تصویب شد. در پانزدهم بهمن ۱۳۴۶، بورس تهران، با ورود سهام بانک صنعت و معدن و نفت پارس آغاز به کار کرد.
از سال ۱۳۴۶ تا ۱۳۵۷، تعداد شرکتها و موسسههای پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران از ۱۰ بنگاه اقتصادی با سرمایه ۶/۲ میلیارد ریال به ۱۴۲ شرکت با بیش از ۳۰۸ میلیارد ریال افزایش یافت.
بورس تهران پس از انقلاب اسلامی
در اوایل دوران پس از انقلاب سال ۱۳۵۷، نظام تازه ایران با هدف مبارزه با سرمایهداری تلاشهایی برای تعطیلی بورس تهران انجام داد که نافرجام ماند. با پیروزی انقلاب اسلامی، تعداد شرکتهای پذیرفتهشده از ۱۰۵ شرکت، به ۵۶ شرکت در پایان سال ۱۳۶۷ تقلیل یافت. علت این امر، تملک بسیاری از بنگاههای اقتصادی توسط دولت بودهاست. از سال ۱۳۶۸ و در چارچوب برنامه پنجساله اول توسعه اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی، تجدید فعالیت بورس بهعنوان پیشزمینه اجرای خصوصیسازی آغاز گردید. نخستین رویداد تأثیرگذار بر بورس نیز تصویب لایحه قانون ادره بانکها در تاریخ ۱۷ خرداد ۱۳۵۸ توسط شورای انقلاب بود.
یکشنبه سیاه
بیسابقهترین سقوط شاخص بورس در تاریخ ۴۷ ساله این بازار تا قبل از ۱۳۹۳/۱۲/۲۳ که با افت شدید ۲۳۸۸ واحدی دماسنج بازار سرمایه در روز یکشنبه ۱۳۹۲/۱۰/۲۲ به ثبت رسید موجب بازگشت بازار به محدوده ۸۵ هزار واحدی شد که به «یکشنبه سیاه» معروف گشت. گمانههای مختلفی در خصوص علل واکنش منفی بازار سرمایه وجود داشت. دلایلی همچون تصمیم دولت در خصوص مهار نقدینگی، افزایش نرخ سود بانکی، افزایش نرخ خوراک واحدهای پتروشیمی و دستور رئیسجمهور در خصوص مبارزه با مفاسد اقتصادی مهمترین این حدسیات بود.
رکورد بیشترین نزول شاخص
رکورد نزول شاخص در روز شنبه ۱۳۹۳/۱۲/۲۳ با افت شدید ۳۵۹۰ واحدی با بازگشایی چند نماد پالایشی شکسته شد که بیشترین اثر کاهشی مربوط به نماد شپنا پالایش نفت اصفهان با ۱۴۴۷ واحد کاهش بوده و پس از آن شبندر پالایش نفت بندرعباس که ۱۳۵۳ واحد در کاهش شاخص اثرگذار بود.
رکورد بیشترین افزایش شاخص
رکورد افزایش شاخص در روز یکشنبه ۱۳۹۴/۰۱/۱۶ با صعود شدید ۲۴۳۵ واحدی شاخص بازار سرمایه با اعلام توافق اولیه برجام برنامه جامع اقدام مشترک بین ایران و ۱+۵ دارندگان حق وتو در شورای امنیت سازمان ملل به علاوه آلمان رقم خورد.
چشمانداز و مأموریت
فلسفه وجودی: ایجاد بازاری منصفانه، کارآ و شفاف با ابزارهای متنوع و دسترسی آسان بهمنظور ایجاد ارزش افزوده برای ذینفعان
چشم انداز سازمانی: بورس برتر منطقه و موتور محرک رشد اقتصادی کشور
اهداف کلان
برای بورس تهران اهداف کلانی در نظر گرفته شده است که در ادامه به آنها اشاره می شود.
ارتقای سهم بازار سرمایه در تأمین مالی فعالیتهای مولد اقتصادی
بهکارگیری مقررات و رویههای مؤثر برای حفظ سلامت بازار و رعایت حقوق سهامداران
تعمیق و گسترش بازار با بهرهگیری از فناوری و فرایندهای بهروز و کارآمد
توسعه دانش مالی و گسترش فرهنگ سرمایهگذاری و سهامداری در کشور
توسعه و تسهیل دسترسی به بازار از طریق کاربردهای فناوری اطلاعات
رعایت اصول پاسخگویی و شفافیت در همکاریها و تعاملات با ذینفعان
توسعه مستمر داراییهای فکری و سرمایه انسانی شرکت
ساعت انجام معامله
معاملات سهام در بورس تهران از شنبه تا چهارشنبه هر هفته به جز روزهای تعطیل عمومی، از ساعت ۹ تا ۱۲:۳۰ و در یک نشست معاملاتی و از طریق تالارهای معاملات انجام میشود. معاملات سهام فقط از طریق سامانه معاملات بورس که یک سیستم کاملاً مکانیزه است، قابل انجام است و دارندگان سهام نمیتوانند خارج از سامانه معاملاتی اقدام به خرید و فروش اوراق بهادار کنند و معاملات باید به لزوم از طریق کارگزاران و طی نشست معاملاتی انجام شود. در حال حاضر علاوه بر تالار حافظ که تالار اصلی معاملات است، تالارهای دیگری توسط بورس یا شرکتهای کارگزاری در شهرهای دیگر دایر شدهاند که سهامداران میتوانند با مراجعه به آنان از تسهیلات مستقر در این تالارها از جمله سیستمهای نمایشگر قیمت و سفارشها، بروشورهای اطلاعرسانی و دورههای آموزشی پیشبینی شدهاستفاده کنند. یاداوری میشود که خرید و فروش اوراق بهادار مستلزم حضور سهامداران در تالارها نیست و سهامداران میتوانند با دریافت مجوز معاملات آن لاین (برخط) از شرکتهای کارگزاری، بدون دخالت مستقیم کارگزار و از طریق اینترنت برای خرید و فروش اوراق بهادار اقدام کنند.
ساعت معاملات قراردادهای آتی از ساعت ۹ صبح تا ۱۲:۳۰ میباشد.
امروز مطالبی همچون قیمت امروز دلار و یورو در بازار تهران، دلار صعودی بهتر است یا نزولی؟، در بورس تهران چه گذشت؟، “بسویچ” به هر سهم چقدر سود اختصاص داد؟ و زمان پرداخت سود سهام عدالت اعلام شد؛ در سایت نبض بورس قرار گرفته است.
کد خبر: ۹۴۴۵۹۳ تاریخ انتشار : ۱۳۹۸/۰۹/۲۵
آغاز معاملات تالار حافظ در سومین روز هفته گرچه با قرمزپوشی شاخص کل بورس تهران رقم خورد لیکن در ادامه شاخص با رشد 372 واحدی توانست خود را به میانه کانال 344 هزار واحدی برساند.
کد خبر: ۹۴۴۵۹۲ تاریخ انتشار : ۱۳۹۸/۰۹/۲۵
کد خبر: ۹۴۴۵۲۱ تاریخ انتشار : ۱۳۹۸/۰۹/۲۵
گزارش «تابناک اقتصادی» از نبض تالار شیشهای حافظ؛
شاخص کل قیمت و بازده نقدی بورس اوراق بهادار تهران در پایان معاملات امروز (یکشنبه بیست و چهارم آذرماه 98)، با افزایش 823 واحدی معادل 0.24 درصد به رقم 344 هزار و 115 واحد رسید. این در حالی است که در فرابورس شاخص کل با رشد 22 واحدی به رقم 4 هزار و 471 واحد رسید.
کد خبر: ۹۴۴۳۲۰ تاریخ انتشار : ۱۳۹۸/۰۹/۲۴
امروز مطالبی همچون رکورد زنی شاخص بورس در ارتفاع ۳۴۳ هزار واحدی، جدیدترین قیمت دلار در بازار تهران، فروشِ از دم قسطِ اموال مازاد بانکها در بورس طی ۱ ماه آینده، توافق چین و آمریکا وال استریت را مثبت کرد، عملکرد سازمان خصوصی سازی در مجلس بررسی میشود؛ در سایت نبض بورس قرار گرفته است.
کد خبر: ۹۴۴۰۹۰ تاریخ انتشار : ۱۳۹۸/۰۹/۲۳
در معاملات نخستین روز هفته شاخص با عجله در رالی صعودی مجدد خود با جهش 3905 واحدی موفق شد بار دیگر رکورد جدیدی را ثبت کند و ارزش معاملات امروز بورس تهران نیز از 2577.6 میلیارد تومان فراتر رفت.
کد خبر: ۹۴۴۰۶۷ تاریخ انتشار : ۱۳۹۸/۰۹/۲۳
کد خبر: ۹۴۳۹۹۱ تاریخ انتشار : ۱۳۹۸/۰۹/۲۳
در گفتگو با «بورس تابناک» مطرح شد:
کارشناس بازار سرمایه گفت: الزام شرکتهای سیمانی به استفاده از سوخت مازوت در روند تولید تاثیری بر هزینههای آنها ندارد، ولی با توجه به ریزش قیمت مازوت در بازارهای جهانی و به صرفه نبودن صادرات آن خبر خوبی برای صنعت پالایشگاهی محسوب میشود.
کد خبر: ۹۴۳۷۸۳ تاریخ انتشار : ۱۳۹۸/۰۹/۲۲
پیمانه اقتصادی؛
این پیمانه تیترهایی همچون افت اندک نماگر بورس تهران در آخرین روز هفته، آغاز خرید و فروش سهام آرامکو در بورس عربستان، قیمت اوراق تسهیلات مسکن ۴۰ هزار تومان شد، نگاه طلا به نشست بانک مرکزی آمریکا، ۴۵۵۰۰ تومان امشب واریز میشود و وعده بوریس جانسون در حمایت از نیسان را در بر دارد.
کد خبر: ۹۴۳۳۸۱ تاریخ انتشار : ۱۳۹۸/۰۹/۲۰
گزارش «تابناک اقتصادی» از نبض تالار شیشهای حافظ؛
دماسنج بازار سرمایه برای نخستین بار در تاریخ ۵۰ ساله خود امروز دوشنبه هجدهم آذر ماه سال یکهزار و سیصد و نود و هشت با تقویت ۳۲۲۴ واحدی در ارتفاع ۳۳۵ هزار و ۷۹۱ ایستاد.
کد خبر: ۹۴۲۷۹۲ تاریخ انتشار : ۱۳۹۸/۰۹/۱۸
گزارش «تابناک اقتصادی» از نبض تالار شیشهای حافظ؛
همه نماگرهای اصلی بورس تهران در معاملات امروز در حالی سبزپوش بودند که افزایش تقاضا در برخی گروه ها مشهود بود و بیشترین گردش نقدینگی و ارزش معاملاتی را در نمادهای خودرویی و فلزات اساسی شاهد بودیم.
کد خبر: ۹۴۱۶۹۶ تاریخ انتشار : ۱۳۹۸/۰۹/۱۳
در معاملات امروز سه شنبه دوازدهم آذر سال یکهزار و سیصد و نود و هشت ، شاخص کل بورس تهران گرچه در ساعت ابتدایی بازار اندکی عقب نشینی کرد لیکن با غلبه تقاضا بر عرضه، در نهایت با رشد 619 واحدی تا ارتفاع 320 هزار و 814 واحدی پیشروی کرد.
کد خبر: ۹۴۱۴۳۵ تاریخ انتشار : ۱۳۹۸/۰۹/۱۲
شاخص کل بورس تهران در معاملات امروز یازدهم آذر ماه با تقویت 1524 واحدی در ارتفاع 320 هزار و 194 واحدی ایستاد.
کد خبر: ۹۴۱۱۷۱ تاریخ انتشار : ۱۳۹۸/۰۹/۱۱
در معاملات امروز یکشنبه دهم آذر ماه یکهزار و سیصد و نود هشت، شاخص کل بورس تهران با افزایش ۴۰۸۳ واحدی در ارتفاع ۳۱۸ هزار و ۶۷۰ واحدی قرار گرفت که بیشترین گردش نقدینگی را در فلزات اساسی، خودرو، مواد دارویی و نمادهای شیمایی شاهد بودیم.
کد خبر: ۹۴۰۹۴۸ تاریخ انتشار : ۱۳۹۸/۰۹/۱۰
ارزش معاملات امروز بورس از ۱۶۱۴.۲ میلیارد تومان فراتر رفت، حجم معاملات نیز در حالی بیش از ۳.۲ میلیارد تومان گزارش شده که برسیها حکایت از افزایش مشارکت سهامداران خرد در معاملات بورس داشته و ارزش بازار بورس تهران نیز امروز به بیش از یک میلیون و ۱۴۷ هزار میلیارد تومان رسید.
کد خبر: ۹۴۰۷۰۲ تاریخ انتشار : ۱۳۹۸/۰۹/۰۹
کارشناس بازار سرمایه در گفتوگو با بورس تابناک مطرح کرد؛
بازار تا یکی دو هفته دیگر در وضعیت استراحت به سر خواهد برد و پس از آن موج جدید حرکت شاخص را شاهد خواهیم بود و پیش بینی من این است که شاخص تا اواسط سال ۹۹، به محدوده ۴۰۰ هزار واحدی خواهد رسید و بازار سرمایه همچنان در مقایسه با دیگر بازارهای رقیب پتانسیل بهتر و بیشتری برای سرمایه گذاری را داراست.
کد خبر: ۹۴۰۵۵۵ تاریخ انتشار : ۱۳۹۸/۰۹/۰۸
شاخص کل بورس تهران امروز در حالی با رشد بیش از هزار واحدی در آستانه فتح کانال 310 هزار واحدی قرار گرفت که همچون روز گذشته شاهد اقبال فعالان به دو گروه بانکی با لیدری بانک ملت و فلزات اساسی با نماد فملی بودیم و بیشترین نقدینگی معاملات بورس تهران در نمادهای این دو گروه گردش داشت.
کد خبر: ۹۳۹۹۸۳ تاریخ انتشار : ۱۳۹۸/۰۹/۰۵
در معاملات امروز دوشنبه چهارم آذر ماه سال یکهزار و سیصد و نود و هشت شاخص کل بورس تهران با رشد 2703 واحدی در ارتفاع 308 هزار و 477 واحدی قرار گرفت.
کد خبر: ۹۳۹۶۹۸ تاریخ انتشار : ۱۳۹۸/۰۹/۰۴
پیمانه اقتصادی؛
این پیمانه تیترهایی همچون واقعیتر شدن قیمتها، سینگال خوبی برای بازار سرمایه است، رشد دوباره معاملات مسکن در پاییز، شکایت آمازون به خاطر اعمال نفوذ ترامپ در مناقصه ۱۰ میلیارد دلاری، دلار ۱۲ هزار تومانی در بازار آزاد ارز، نرخ سکه ۸۰ هزار تومان افزایش یافت، بیشترین سهم واریز یارانهها به کدام استانها تعلق دارد؟ قاچاق عامل افزایش قیمت گوشت و ادامه دردسرهای کیسه هوای تاکاتا را در بر دارد.
کد خبر: ۹۳۹۵۴۹ تاریخ انتشار : ۱۳۹۸/۰۹/۰۴
شاخص کل بورس تهران در معاملات امروز یکشنبه سوم آذر ماه با رشد 151 واحدی در ارتفاع 305 هزار و 774 واحدی قرار گرفت.
کد خبر: ۹۳۹۴۲۵ تاریخ انتشار : ۱۳۹۸/۰۹/۰۳