کلیات
قرهباغ (ارمنی: Ղարաբաղ; ترکی آذربایجانی: Qarabağ) یک منطقه جغرافیایی در شرق ارمنستان و جنوب غربی آذربایجان است که از ارتفاعات قفقاز کوچک تا زمینهای پست بین رودخانههای کر و ارس کشیده شدهاست. همچنین قرهباغ یکی از تقسیمات سیاسی ایران از دوره صفویه به این سو بود که پس از عهدنامه گلستان به روسیه تزاری واگذار شد.
تا ۱۸۴۰ این منطقه همچنان با عنوان ایالت قرهباغ شناخته میشد، اما پس از آن به بخش شوشا تغییر نام یافت، در اتحاد جماهیر شوروی بخشهایی از آن به جمهوری سوسیالیستی آذربایجان شوروی پیوست، بخش زنگهزور به جمهوری سوسیالیستی ارمنستان شوروی واگذار شد و پس از اشغال این منطقه توسط واحدهایی از ارتش شوروی در معیت نیروهای ارمنستان بخش کوهستانیاش که قسمتی از ساکنان آن را ارامنه تشکیل میدادند با عنوان جمهوری آرتساخ اعلام استقلال کرد.

ریشهشناسی
نام قرهباغ از دو کلمه ترکی قره و فارسی باغ به معنی باغ سیاه یا باغ بزرگ به وجود آمدهاست. این نام اولین بار در منابع گرجی و ایرانی در قرن سیزده و چهارده میلادی آمدهاست. نام آرتساخ در سنگنبشتههای اورارتو دوران پادشاهی «آیرارات»، اوشاکان کنونی) به صورتهای «آرداخونی» یا «اوردخینی» و «اوردخه» قید شدهاست که نام آرتساخ از آن مأخوذ است و سرزمینی به این نام در هزاره اول (پیش از میلاد) جزو پادشاهی آیرارات و سپس یرواندیان (دودمان اروندی) قرار داشت. استرابون در (کتاب جغرافیای) خود قسمت سمت راست رود کورا (محل کنونی قره باغ) را با نام «ارخیستینا» (Orkhistene) به عنوان یک ایالت «هایک بزرگ» (ارمنستان بزرگ) - (ارمنستان = هایاستان) دانسته که به خاطر سوارکارانش شهرت داشتهاست.
تاریخچه
در دوره صفویه قرهباغ به مرکزیت گنجه یکی از بیگلربیگیهای ایران بود. مقام بیگلربیگی که در قرن دهم بهطور موروثی به سران ایلات چادرنشین قزلباش میرسید، در قرهباغ در اختیار یکی از شاخههای ایل قاجار بود. در این دوره محال خمسه ارامنه شامل دیزاق، ورنده، خاچین، چلهبرد و طالش و همچنین برکشاط و خانهای ایل جوانشیر و اتوزیکی تابع این بیگلربیگی بودند.
در ۱۱۵۶ هجری قمری، ملک یکن ضابط محال خمسه ارامنه از بیگلربیگیهای گنجه و تفلیس، به خاطر گرفتن چریک از ارامنه به نادرشاه افشار شکایت کرد، نادر نیز طی فرمانی مطالبه چریک از محال خمسه ارامنه را منع کرد بعدتر نیز به گفته عباسقلیآقا باکیاخانوف «حکام گنجه و قراباغ نیز به لقب زیاد اوغلی قاجار از پل خدا آفرین تا قریه شولاور گرجستان بالاتر از پل سنق حکمرانی مینمودهاند. چون در شورای کبرای مغان به سلطنت نادر شاه رضا نداده و در طلب استقرار دولت صفویه بودند، نادرشاه نیز بعد از تمکن بر سریر سلطنت ایران به مقام کسر حشمت و اقتدار ایشان برآمده بسیاری از اهالی قراباغ را به خراسان کوچانده ملکان برگشاط و خمسه را از تحت اختیار ایشان به در کرده و به سردار آذربایجان سپرد» در ۱۱۶۱ هجری شمسی، پناهخان جوانشیر مشهور به پناه علیبیگ ساروجلوی جوانشیر از عادلشاه افشار لقب خانی گرفت و به حکومت قرهباغ منصوب شد.
وی در زمان شاهعباس دوم از ترکستان به قرهباغ آمدهبود و در زمان نادرشاه جارچیباشی بود، اما بعدتر مورد خشم نادر قرار گرفته بود و از ترس وی به کوهستانهای قرهباغ گریختهبود. رسیدن به این مقام بدون همکاری ارامنه ممکن نمیشد، پناهخان در این راه با ملک شاه نظربیگ حاکم ورنده متحد شد و وی را به حکومت خاچین گمارد و به همراه وی حکام دنزاق، چلهبرد و طالش را کنار زد. همچنین پناهخان به درخواست ملکشاه نظربیگ قلعه پناهآباد را ساخت که بعدها به شوشی شهرت یافت.
پس از بینتجیهماندن درگیری پناهخان با فتحعلیخان افشار، فتحعلیخان که پیشنهاد صلح دادهبود با نیرنگ ابراهیمخلیلخان فرزند پناهخان را به اسارت به ارومیه برد. پناهخان نیز برای نجات پسرش با لشکر کریمخان زند که برای سرکوب فتحعلیخان آمدهبود همراه شد. پس از آن کریمخان پناهخان را با خود به شیراز برد و ابراهیمخلیلخان را به حکومت قرهباغ منصوب کرد. تا پیش از برآمدن آقامحمدخان، ابراهیمخلیلخان نه تنها بر قرهباغ که بر ایروان، نخجوان و گنجه نیز حکم راند.
آقامحمدخان قاجار پس از نشستن بر تخت، از ابراهیمخلیلخان خواست تا از دولت مرکزی اطاعت کند، وی نیز در ۱۲۰۷ پسرعمویش عبدالصمدبیگ را به رسم گروگان به تهران فرستاد و ابراز اطاعت کرد. اما در جریان یکی از درگیریهای آقامحمدخان و زندیان عبدالصمدبیگ فراری ناموفق انجام داد و به همین دلیل نیز به دست شاه قاجار کشتهشد. این مسئله و اینکه ابراهیمخلیلخان آقامحمدخان را همانند بسیاری از دیگر رقبایش میدید به تیرگی روابط این دو انجامید. در ۱۲۰۹ آقامحمدخان به قصد تسخیر قرهباغ از ارس گذشت، در محاصره قلعه شوشی جوادخان قاجار و ملیک مجنون چلهبردی و نیروهای ارمنی وی را همراهی میکردند. به علت نداشتن توپهای قلعهکوب، خان قاجار نتوانست قلعه را فتح کند و به پیشنهاد ملیک مجنون به تفلیس لشکرکشی کرد. با فتح تفلیس و متواری شدن اراکلیخان، دیگر خانهای قفقاز اظهار اطاعت کردند، آقامحمدخان که در پی تسلیم ابراهیم خلیلخان بود در نهم ذیحجه ۱۲۱۱ عازم شوشی شد، ابراهیم خلیلخان نیز از ترس به داغستان گریخت، در همان زمان آقامحمدخان در کنار قلعه شوشی به قتل رسید. با شنیدن این خبر ابراهیمخلیلخان به شوشی بازگشت و قدرتی بیش از پیش یافت.
ابراهیمخلیلخان جنازه آقامحمدخان را با احترام در شوشی دفن کرد و منتظر دستور از تهران ماند. با برتخت نشستن فتحعلیشاه خان سیاستی دوگانه را در پیش گرفت. از سویی اطاعت خود از دربار تهران را نشان میداد به گونهای که پسرش ابولفتحخان را به نزد شاه ایران فرستاد و دخترش آغابگم معروف به آغاباجی را نیز به عقد او درآورد دوباره به خانی قراباغ رسید، از سوی دیگر استقلال خویش و توافق بر قدرتهای همجوار را با رابطه حسنه با روسیه حفظ میکرد.
با ورود ژنرال پاول سیسیانوف به قفقاز، ابراهیمخلیلخان رسماً به اطاعت روسها درآمد و قرهباغ را به روسها واگذار کرد. در ۱۲۱۸ سیسیانوف پس از سه روز محاصره گنجه را گشود، در این درگیری جوادخان زیاد اوغلی قاجار، آخرین خان گنجه و ملیک مجنون چلهبردی کشتهشدند. ملیک مجنون پیشتر بر اثر فشارهای ابراهیمخلیلخان، به همراه هزار خانواده ارمنی به گنجه پناه بردهبود و جوادخان ایشان را در محله شامشاری اسکان دادهبود و ملیک را مسئول ارامنه کردهبود.
عباس میرزا ولیعهد ایران پس از آگاهی از پیمان روسها و ابراهیمخلیلخان برای سرکوب وی از آذربایجان به قرهباغ لشکر کشید و توانست در دو نبرد نیروهای خان را که روسها نیز همراهیاش میکردند شکست دهد. در ۱۲۲۰ خان سیسیانوف را به قلعه شوشی راهداد و فرمانده روس اختیار قلعه را به دست گرفت. خان که از این شرایط ناراضی بود به عباسمیرزا نامه نوشت و شفاعت خود را نزد شاه خواستار شد. اما در ۱۲۲۲ روسها که توسط نوه خان، جعفرقلیخان از ارتباط وی با ایران آگاه شدهبودند شبانه او و ۳۱ تن از بستگاناش از جمله دختر و همسرش را به قتل رساندند.
پس از قتل ابراهیمخلیلخان، روسها نه تنها قرهباغ را به جعفرقلیخان نسپردند بلکه قصد تبعید وی به سیبری را داشتند، خان نیز که از دست روسها گریخته بود به همراه ایل جبرائیللو به ایران آمد و عباسمیرزا وی را حاکم قراجهداغ کرد. پس از دوره دوم جنگهای ایران و روسیه در ربیعالاول ۱۲۴۲ مهدیقلیخان یکی از فرزندان ابراهیمخلیلخان به دستور حکومت ایران، ایلات قرهباغ را به سوی قراجهداغ کوچ داد.
ایالت قرهباغ
پس از انعقاد قرارداد گلستان و ترکمانچای روسها اقدام به کوچاندن ارامنه ایران به منطقه تحت تسلط خود شدند و ایالات مسلماننشین ایروان و قره باغ را برای اسکان ارامنه تازهوارد در نظر گرفتند. پس از جنگهای عثمانی و روسیه ارامنه مناطق شرقی امپراطوری عثمانی که همراه روسها علیه عثمانیها وارد جنگ شده و پیروزیهایی بدست آورده بودند پس از عقبنشینی روسها مجبور مهاجرت به داخل مرزهای روسیه شده و ترکیب جمعیتی خاننشین ایروان و قره باغ را به نفع ارامنه تغییر دادند.
یک عضو هیات رئیسه کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی مجلس گفت که این کمیسیون در جلسه ای تحولات قره باغ را مورد بررسی قرار خواهد داد.
کد خبر: ۱۰۰۷۱۳۵ تاریخ انتشار : ۱۳۹۹/۰۷/۱۴
" حکمت حاجی اف " مشاور رییس جمهوری آذربایجان از حمله موشکی نیروهای ارمنستان به منطقه " آبشرون " در حومه باکو و نیز شهرستان " خیزی " در ۱۰۴ کیلومتری شمال پایتخت این کشور ، گفت .
کد خبر: ۱۰۰۶۹۹۰ تاریخ انتشار : ۱۳۹۹/۰۷/۱۴
وزیر خارجه روسیه در تماس تلفنی با همتای ارمنی خود بر لزوم آتشبس در قرهباغ در اسرع وقت تاکید کرد.
کد خبر: ۱۰۰۶۹۷۲ تاریخ انتشار : ۱۳۹۹/۰۷/۱۴
با تاکید مجدد بر شروط پذیرش آتشبس؛
رئیس جمهوری آذربایجان اعلام کرد که کشورش تنها در صورتی که ارمنستان نیروهای خود را از شهرهای منطقه قره باغ خارج کند، آتشبس را میپذیرد.
کد خبر: ۱۰۰۶۹۶۷ تاریخ انتشار : ۱۳۹۹/۰۷/۱۳
" الهام علی اف " رییس جمهوری آذربایجان امروز ( یکشنبه ) آزادسازی شهرستان " جبرایل " این کشور که 27 سال تحت کنترل نیروهای ارمنستانی قرار گرفته بود، اعلام کرد .
کد خبر: ۱۰۰۶۹۱۶ تاریخ انتشار : ۱۳۹۹/۰۷/۱۳
سخنگوی کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی مجلس گفت: جمعی از اعضای کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی مجلس شورای اسلامی صبح امروز با حضور در مرز قرهباغ به بازدید از مناطق مرزی کشور و مباحث مرتبط با تحولات قرهباغ پرداختند.
کد خبر: ۱۰۰۶۸۸۶ تاریخ انتشار : ۱۳۹۹/۰۷/۱۳
معاون وزیر خارجه جمهوری آذربایجان در واکنش به گزارشهای خبری گفت که هیچگونه نیروی خارجی در عملیاتهای نظامی باکو مشارکت ندارند و این کشور نیازی به نیروهای خارجی ندارد.
کد خبر: ۱۰۰۶۸۶۱ تاریخ انتشار : ۱۳۹۹/۰۷/۱۳
وزارت دفاع آذربایجان اعلام کرد که نیروهای ارمنستان شهر گنجه را مورد حمله قرار دادهاند.
کد خبر: ۱۰۰۶۸۲۹ تاریخ انتشار : ۱۳۹۹/۰۷/۱۳
ارمنستان اعلام کرد، تمامی ابزارهای لازم را برای حفاظت از قومیت ارامنه در مقابل حملات جمهوری آذربایجان به کار میگیرد که نیروهایش یکسری روستا را در جریان درگیریها در ناگورنو- قره باغ تصرف کردهاند.
کد خبر: ۱۰۰۶۸۰۰ تاریخ انتشار : ۱۳۹۹/۰۷/۱۳
دو خبرنگار روزنامه «لوموند» که در حملات راکتی در جریان منازعه آذربایجان و ارمنستان به شدت آسیب دیده بودند، به فرانسه منتقل شدند.
کد خبر: ۱۰۰۶۷۰۸ تاریخ انتشار : ۱۳۹۹/۰۷/۱۲
رئیس جمهوری آذربایجان، ارمنستان را مسوول تشدید تنشها در منطقه قره باغ و تدوام درگیریها در این منطقه دانست.
کد خبر: ۱۰۰۶۶۷۵ تاریخ انتشار : ۱۳۹۹/۰۷/۱۲
روسیه، فرانسه و آمریکا در بیانیهای مشترک بار دیگر از طرفهای درگیر در قرهباغ خواستار توقف اقدامات نظامی و برقراری آتش بس در این منطقه شدند.
کد خبر: ۱۰۰۶۶۱۵ تاریخ انتشار : ۱۳۹۹/۰۷/۱۲
ادامه جنگ ارمنستان و آذربایجان بر سر منطقه قره باغ .
کد خبر: ۱۰۰۶۵۶۸ تاریخ انتشار : ۱۳۹۹/۰۷/۱۲
وزیر امور خارجه آمریکا در مورد اعزام جنگجویان سوری برای جنگ در کنار نیروهای جمهوری آذربایجان، به ترکیه هشدار داد.
کد خبر: ۱۰۰۶۵۳۵ تاریخ انتشار : ۱۳۹۹/۰۷/۱۲
اصابت بیش از ۲۰خمپاره به خاک ساحلی رود ارس و روستای قره قباق اصلاندوز موجب وحشت ساکنین این روستا شد.
کد خبر: ۱۰۰۶۵۲۶ تاریخ انتشار : ۱۳۹۹/۰۷/۱۲
وزیر امور خارجه کشورمان و همتای روسی وی بهصورت تلفنی درباره آخرین تحولات منطقه قرهباغ گفتگو کردند.
کد خبر: ۱۰۰۶۴۹۰ تاریخ انتشار : ۱۳۹۹/۰۷/۱۱
رئیس جمهور ترکیه گفت که حملات ارتش آذربایجان تا تسلط بر منطقه « قره باغ کوهستانی» ادامه دارد.
کد خبر: ۱۰۰۶۴۷۵ تاریخ انتشار : ۱۳۹۹/۰۷/۱۱
در حالی که بسیاری از مردم جهان در خصوص جنگ میان آذربایجان و ارمنستان دچار نگرانی و استرس شدهاند، امروز انتشار تصاویری از تماشاگران این جنگ در لب مرز اصلاندوز باعث تعجب رسانههای جهان شده است. منبع: خبر فوری
کد خبر: ۱۰۰۶۴۵۴ تاریخ انتشار : ۱۳۹۹/۰۷/۱۱
گزیده خبرهای «تابناک جوان» را اینجا بخوانید.
ما برای شما، در تابناک جوان هر روز گزیدهای از آخرین اخبار و مطالب جذاب پیرامون موضوعات کسب و کار، رسانه، فرهنگ و هنر، خانواده، نشاط و سرگرمی، جامعه و ... را تولید و/یا ارائه میکنیم. «تابناک جوان» برای انتشار مطالب ارسالی شما نیز آمادگی دارد! روی تیترها کلیک کنید تا گزارش کامل گزیده خبرهای «تابناک جوان» را بخوانید.
کد خبر: ۱۰۰۶۳۷۳ تاریخ انتشار : ۱۳۹۹/۰۷/۱۰
آخرین اخبار از درگیریهای بین دو کشور آذربایجان و ارمنستان از تداوم گلوله باران و ادعای برتری یک طرف بر طرف دیگر حکایت دارد. روز چهارشنبه نبرد میان نیروهای آذربایجان و نیروهای ارمنستان در قرهباغ وارد چهارمین روز خود شده است. این دور از درگیریها شدیدترین نبرد در این منطقه از زمان برقراری آتشبس در سال ۱۹۹۴ میلادی محسوب میشود. در ادامه درگیری مرکزی بین ارمنستان و جمهوری آذربایجان بر سر منطقه قره باغ تعداد تلفات نظامیها و غیر نظامیهای دو طرف روز به افزایش است./ فرارو
کد خبر: ۱۰۰۶۳۱۶ تاریخ انتشار : ۱۳۹۹/۰۷/۱۰