کلیات
استان هُرمُزگان نام یکی از استان‌های جنوبی ایران است که در شمال تنگه هرمز قرار گرفته‌است. این استان در در حدفاصل بین مختصات جغرافیایی ۲۵ درجه و ۲۴ دقیقه تا ۲۸ درجه و ۵۷ دقیقه عرض شمالی و ۵۳ درجه و ۴۱ دقیقه تا ۵۹ درجه و ۱۵دقیقه طول شرقی از نصف‌النهار گرینویچ واقع شده‌است. این استان حدود ۶۸هزار کیلومتر مربع (کمابیش اندازه کشور گرجستان) مساحت دارد که از این نظر هشتمین استان کشور است.
جغرافیای استان
هرمزگان از جهت شمال و شمال شرقی با استان کرمان، غرب و شمال غربی با استان‌های فارس و بوشهر از شرق باسیستان و بلوچستان همسایه بوده و جنوب آن را آب‌های گرم خلیج‌فارس و دریای عمان در نواری به طول تقریبی ۹۰۰ کیلومتر دربرگرفته‌است.
شهرستان‌ها و تقسیمات کشوری
استان هرمزگان دارای ۱۳ شهرستان، ۲۳ شهر، ۳۳ بخش و ۷۱ دهستان و ۲۱۷۰ آبادی دارای سکنه است. بنا به سرشماری به‌عمل آمده در سال ۱۳۹۵ جمعیت استان هرمزگان ۱۷۷۶۴۱۵ نفر است.
فهرست شهرستان‌های استان هرمزگان عبارت‌اند از:
شهرستان ابوموسی
شهرستان بستک
شهرستان بندرعباس
شهرستان بندر لنگه
شهرستان جاسک
شهرستان حاجی‌آباد
شهرستان رودان
شهرستان قشم
شهرستان پارسیان
شهرستان میناب
شهرستان خمیر
شهرستان بشاگرد
شهرستان سیریک
جزایر
استان هرمزگان دارای ۱۴جزیره است که عبارت‌اند از:
جزیره قشم
جزیره ابوموسی
جزیره کیش
جزیره لاوان
جزیره هندرابی
جزیره شیدور (ماران)
جزیره لارک
جزیره هرمز
جزیره هنگام
جزیره تنب بزرگ
جزیره تنب کوچک
جزیره سیری
جزیره فرور بزرگ
جزیره فرور کوچک
مردم‌شناسی
بافت جمعیتی استان تنوع فراوانی دارد. از شرق با فرهنگ و سنن بلوچ‌ها شروع می‌شود و پوشش مردم به‌خصوص زنان بسیار شبیه بلوچ‌ها است و در مرکز و غرب استان بیشتر از فرهنگ بومی خود و لباس آن‌ها بیشتر فرنگی است و زنان پوشش مشهور بندری، لباسی با پارچه‌های رنگی شاد قرمز سبز زرد و آبی و اکثراً زری‌بافی شده. روایت‌ها فرهنگ مردم هرمزگان حکایت از رشد، تکامل، اختلاط و تنوع بسیار دارد.
آیین‌ها، افسانه‌ها و اعتقاداتی که از قلهٔ کوه‌ها تا حضور دریا و صیادان را دربر گرفته‌است، بر این چهارراه فرهنگی می‌توان از همهٔ اقوام، ملت‌ها و ادیان آمده و رفته چیز‌های بسیار بر جای مانده یافت. پس باید با ضرب دهل‌ها ونقش لباس همراه شد و به تماشای زار و عضوا نشست تا تاریخ دیرینهٔ فرهنگ و تمدن هرمزگان را که حکایت مردم دیرزی این دیار وهم نشینی آنان با مهاجران از دور آمده را دریافت. همچنین شماری از مردم این استان از ایرانیان آفریقایی‌تبار هستند.
زبان و نژاد
استان هرمزگان از دیرباز محل نخستین اجتماع‌ها و گاهواره فرهنگی کهن و مرکز آبادی بوده و نخستین حکومت‌های با فرهنگ، در کرانه‌های آن به وجود آمده‌است. در کرانه‌ها و جزیره‌های هرمزگان، فارس‌ها، بلوچ‌ها، عرب‌ها و سیاهان و تیره‌های آمیخته در کنار هم به سر می‌برند که گاهی در اثر ائتلاف‌های جمعیتی، هویت‌های جدید شهری همچون بندری و مینابی را به وجود آورده‌اند.
زبان مردم هرمزگان عموماً لهجه‌های گوناگون گویش بندری (از وارثین پارسی میانه و باستانی) است که از زیرشاخه‌های زبان فارسی محسوب می‌شود و دارای پیوند‌های بسیار نزدیکی با گویش مردم شهرستان‌های کهنوج و جیرفت در جنوب استان کرمان و لارستان در جنوب استان فارس است. همچنین در نواحی شرقی مانند جاسک زبان بلوچی رواج دارد. در نواحی غربی و جزایر ایرانی خلیج فارس زبان عربی رایج است، به‌طور مثال: مثلاً در روستای شناس و دهستان چیرویه در شهرستان بندرلنگه ساکنان این مناطق به زبان عربی سخن می‌گویند.
موقعیت اقتصادی
از جمله فعالیت‌های رایج مردم هرمزگان زمینه‌های کشاورزی، ماهی‌گیری و تجارت است. منطقه میناب و رودان منطقه فارغانات زراعت وباغ داری (نارنگی مرغوب، ذرت وگندم، نخل خرمای پیارم) به عنوان قطب‌های کشاورزی استان به‌شمار می‌آید. این استان همچنین دارای معادنی از قبیل: نفت، گاز، کرومیت، فولاد، آلومینیوم، خاک‌سرخ و … است. در ضمن هرمزگان در زمینه حمل و نقل دریایی و شیلات از موقعیت اقتصادی برجسته‌ای برخوردار است. جزایر کیش و قشم به عنوان مناطق آزاد تجاری از لحاظ اقتصادی برای این استان سود سرشاری را به دنبال دارند. همچنین بندر شهید رجایی بزرگترین بندر تجاری و گمرک ایران دروازه ورود کالا به ایران می‌باشد، با این اوصاف می‌توان بندرعباس را پایتخت اقتصادی ایران نامید که اقتصاد ایران به آن وابسته است.
شبکه راه‌آهن
ریل‌گذاری اولین شبکه راه‌آهن استان در زمستان ۱۳۷۳خورشیدی به پایان رسید. عملیات ریل‌گذاری این شبکه از بافق تا بندرعباس به طول۷۰۰ کیلومتر با اعتباری افزون بر ۱۶۴ میلیارد ریال اجرا شد. باند دوم مسیر بافق به بندرعباس در سال۱۳۹۱ توسط رئیس‌جمهور محمود احمدی‌نژاد افتتاح شد.
هم‌اکنون مسیر ریلی شیراز-جهرم-لار-بندرعباس در دست ساخت است.
فرودگاه‌ها
استان هرمزگان با توجه به موقعیت استراتژیک‌اش دارای چندین فرودگاه بین‌المللی و داخلی است که هر روز در آن‌ها پرواز‌های متعددی به نقاط مختلف ایران و منطقه انجام می‌شود.
فرودگاه بین‌المللی بندرعباس
فرودگاه بین‌المللی قشم (دِیْرستان)
فرودگاه بین‌المللی کیش
فرودگاه بندرلنگه
فرودگاه ابوموسی
فرودگاه هندورابی
در مورد هرمزگان در ویکی تابناک بیشتر بخوانید
