کلیات
در هر جامعه برای برقراری نظم و ترتیب، نیاز به وجود قانون است. این موضوع را بشر از زمانی که اقدام به زندگی اجتماعی کرد، دریافت و تا امروز که قانون شکل بسیار پیچیده تری نسبت به آن زمان به خود گرفته است، آن را اعمال میکند. امروزه همه ما با قانون و حقوق سر و کار داریم. قانون در همه کشورها در موضوعات مختلف تقسیم بندی شده است تا مراجعه به آن راحت باشد. در کشور ما نیز قانون درباره مسائل گوناگون دسته بندی متفاوتی دارد. قانون مجازات اسلامی یکی از مهمترین قوانین در کشور ماست که برای همه آگاهی از آن ضروری لازم است. اما قبل از آشنایی با محتوی قانون باید با شکل ظاهری قانون آشنا باشیم. در این مقاله به بررسی تاریخچه قانون مجازات اسلامی، قانون مجازات اسلامی چیست و تقسیم بندی قانون مجازات اسلامی میپردازیم.
تاریخچه قانون مجازات اسلامی
قانون مجازات اسلامی در ۸ مرداد ۱۳۷۰ توسط کمیسیون امور قضایی مجلس شورای اسلامی تصویب شد. این قانون به طور آزمایشی به مدت ۵ سال اجرا شد تا در مرحله عمل نیز این قانون مورد بررسی قرار بگیرد. در سال ۷۵ مدت اجرای آزمایشی این قانون برای مدت ۱۰ سال دیگر هم تمدید شد. به این ترتیب قانون مجازات اسلامی تا سال ۱۳۹۰ به صورت آزمایشی اجرا شد. در این مدت که این قانون به صورت آزمایشی اجرا میشد، مجلس شورای اسلامی اقدام به طرح قانون مجازات اسلامی جدیدی کرد که در سال ۱۳۹۲ مورد اجرا گذاشته شد و در حال حاضر قانون حاکم و مادر در امور جزایی قانون مجازات اسلامی جدید است.
چیستی قانون مجازات اسلامی
به حقوق مربوط به جرم و مجازات، حقوق کیفری گفته میشود. قانون مجازات اسلامی، قانونی است که به جرم و مجازات میپردازد. این قانون مهمترین قانون کیفری ایران درباره جرم و مجازات در کشور ماست که ۷۲۱ ماده دارد و در سال ۱۳۹۲ تصویب شده است. در قانون مجازات اسلامی مشخص شده است که هر جرم چه مجازاتی دارد، چگونه میتوان یک جرم را ثابت کرد، چگونه مجازات یک جرم را میتوان کاهش یا افزایش داد و ... در ادامه با تقسیم بندی مطالب در قانون مجازات آشنا میشویم.
تقسیم بندی قانون مجازات اسلامی
قانون مجازات اسلامی به دو بخش عمومی و اختصاصی تقسیم شده است. بخش عمومی مربوط به مسائلی است برای همه جرایم کیفری قابل طرح است و بین همه جرایم مختلف مشترک است. این مسائل تحت عنوان بخش " کلیات " در قانون آمده است. بخش دوم قانون مجازات اسلامی، قسمت اختصاصی آن است که به هر یک از جرایم به طور جداگانه میپردازد و مشخصات هر جرم را بیان میکند.
قانون مجازات اسلامی به طور کلی به ۵ کتاب تقسیم شده است. هر کتاب به چند باب تقسیم شده است و هر باب هم چند فصل دارد. در تقسیم بندی کلی ۵ کتاب در قانون مجازات اسلامی به ترتیب زیر است:
کتاب اول:
کلیات) از ماده ۱ تا ماده ۲۱۶ که در آن موضوعات حقوق کیفری به طور کلی در آن بیان شده است.
کتاب دوم:
حدود) از ماده ۲۱۷ تا ۲۸۶ مربوط به جرایم با مجازات حد است.
کتاب سوم:
قصاص) از ماده ۲۷۸ تا ماده ۴۴۴ به موضوع قصاص و شرایط آن را پرداخته است.
کتاب چهارم:
دیات) از ماده ۴۴۵ تا ماده ۷۲۱ موضوع مجازات دیه و نحوه پرداخت و شرایط آن بیان شده است.
کتاب پنجم:
تعزیرات و مجازاتهای بازدارنده) وقتی قانون مجازات اسلامی در سال ۹۲ بازبینی و تصویب شد، مقررات قانون از ماده ۱ تا ماده ۴۹۷ (یعنی تا اول کتاب تعزیرات و مجازات بازدانده) عوض شد و از ماده ۴۹۸ به بعد که کتاب تعزیرات و مجازات بازدارنده است، تغییری نکرد. در واقع ماده ۱ تا ۴۹۷ قانون قدیم تبدیل به ۷۲۱ ماده شد که قانون مجازات اسلامی جدید را تشکیل داد؛ بنابراین برای مطالعه این قسمت از قانون به ماده ۴۹۸ به بعد قانون مجازات اسلامی ۱۳۷۰ مراجعه کنید و یا در اینترنت قانون تعزیرات و مجازاتهای اسلامی را سرچ کنید تا متن قانون را ببینید.
منبع: سایت دینا
دانستنی های حقوقی:
نظام نیمهآزادی از این نهادهای نوین حقوق کیفری است که در آن با آزادی نیمه وقت مجرم موافقت شده است، اما بر نظارت دایمی بر او تاکید میشود. این روش از یک سو، ثبات خانوادگی مجرم را حفظ کرده و اصل فردی بودن مجازاتها را تضمین میکند و از سوی دیگر اصلاح گام به گام مجرم را در دستور کار قرار میدهد.
کد خبر: ۹۳۱۷۳۰ تاریخ انتشار : ۱۳۹۸/۰۷/۳۰
دانستنی های حقوقی:
تهدید به معنای ترساندن دیگری از یک خطر جدی و قریبالوقوع بهقصد وادار کردن او به انجام دادن عملی معین (مانند ارتکاب جرم یا دادن مال) برخلاف میل آن شخص، بهگونهای است که فاعل از ترس عواقب ناشی از تخلف از اجرای خواسته تهدیدکننده، خود را ناگزیر از اطاعت از او بداند. اغلب قانونگذاران از جمله قانونگذار ایرانی عمل تهدید را جرم شناختهاند.
کد خبر: ۹۰۶۱۳۵ تاریخ انتشار : ۱۳۹۸/۰۳/۲۸
دانستنیهای حقوقی؛
یکی از معانی خیانت در امانت پیمانشکنی، نقض عهد و بیوفایی است و قانونگذار از بزه خیانت در امانت تعریفی نکرده اما به نظر برخی حقوقدانان، خیانت در امانت رفتاری مجرمانه و مخالف امانت است.
کد خبر: ۹۰۰۷۴۴ تاریخ انتشار : ۱۳۹۸/۰۳/۰۱
آیا تا به حال برایتان اتفاق افتاده که از وقوع جرمی متضرر شوید و بعد از مدتها بخواهید شکایت کنید، اما دادسرا به علت گذشت مدت طولانی از زمان واقعه، شکایت شما را نپذیرد؟ در حقوق جزا به این مورد شمول «مرور زمان» میگویند.
کد خبر: ۹۰۰۲۶۵ تاریخ انتشار : ۱۳۹۸/۰۲/۳۰
دانستنیهای حقوقی؛
در روزهای اخیر در فضای مجازی خبری با عنوان شهادت طلبه همدانی توسط یک شرور منتشر شد. بررسیها در مورد این فرد نشان میداد، شخص شرور سابقهدار بوده و در صفحه شخصی خود در فضای مجازی، تصاویری از خود به همراه سلاحهای گرمی که غیرقانونی تهیه و نگهداری میکرد، به نمایش گذاشته بود
کد خبر: ۸۹۷۱۲۵ تاریخ انتشار : ۱۳۹۸/۰۲/۱۷
کد خبر: ۸۷۷۶۱۶ تاریخ انتشار : ۱۳۹۷/۱۱/۲۴
دانستنی های حقوقی؛
انتقال یک شخص بدون رضایت او، از محلی به محل دیگر با استفاده از زور، تهدید یا فریفتن را آدمربایی میگویند. عموم مردم تصورشان این است که آدمربایی جرمی است که تحت شرایط سخت اتفاق میافتد و به این راحتی قابل تحقق نیست؛ درصورتیکه آدمربایی جرمی است که بهراحتی اتفاق میافتد.
کد خبر: ۸۷۴۷۱۴ تاریخ انتشار : ۱۳۹۷/۱۱/۱۲
کد خبر: ۸۷۱۲۰۱ تاریخ انتشار : ۱۳۹۷/۱۰/۲۹
دانستنیهای حقوقی؛
اعدام در لغت از ماده عدم به معنای نیست و نابود کردن است و در اصطلاح مجازاتی است که به موجب آن حیات مردم به طور کلی سلب شده و از ادامه زندگی بازمانده میشود. مجازات اعدام، شدیدترین نوع مجازاتی است که از قدیم الایام در تمامی جوامع بشری و تمدنها وجود داشته است. در حقوق ایران نیز برخی اقسام کیفر اعدام بر مبنای متون و نصوص فقهی تشریع شده است.
کد خبر: ۸۵۱۷۳۹ تاریخ انتشار : ۱۳۹۷/۰۸/۲۵
دانستنیهای حقوقی؛
منازعه از آن دسته رفتارهایی است كه به شدت امنیت و احساس امنیت افراد جامعه را دستخوش نگرانی میكند و به همین دلیل، قانونگذار جمهوری اسلامی ایران نیز برای جلوگیری از بروز چنین پدیده نابهنجاری، برای آن ضمانت اجرای كیفری در نظر گرفته است.
کد خبر: ۸۲۹۹۸۱ تاریخ انتشار : ۱۳۹۷/۰۶/۱۱
کد خبر: ۸۰۷۱۷۸ تاریخ انتشار : ۱۳۹۷/۰۳/۲۱
بر اساس چه مستندی حضور بدون حجاب در انظار عمومی و نهایتاً تاب دادن پارچه را مصداق تشویق مردم به رابطه جنسی نامشروع با یکدیگر دانسته اند؟ فرآیند قضایی این احراز معنا چگونه بوده است؟ آیا نوعاً و عرفاً چنین معنایی از عمل یاد شده برداشت میشود؟ البته ممکن است جناب دادستان معتقد باشند ایستادن در مکان بلند و انجام این عمل فراتر رفتن از بیحجابی و دعوت دیگران به بیحجابی است، سلمنا، لو فُرِض که چنین است، بیتردید باید متوجه بود که دعوت به بیحجابی، عنوان مجرمانه مشخصی ندارد و تابع قواعد عمومی معاونت در جرم است.
کد خبر: ۷۸۲۳۹۲ تاریخ انتشار : ۱۳۹۶/۱۲/۲۲
کد خبر: ۷۸۱۴۷۶ تاریخ انتشار : ۱۳۹۶/۱۲/۱۹
دانستنی های حقوقی؛
مجازات قتل عمدی اصالتا قصاص است اما همیشه این طور نیست، یعنی صرف ارتکاب قتل عمد موجب قصاص نیست، بلکه شرایط دیگری هم لازم است، که اگر این شرایط نباشد قصاص ممکن نیست. مواردی از قتل عمدی که قاتل قصاص نمیشود را میتوان در قالب قتلهایی ...
کد خبر: ۷۵۸۸۵۲ تاریخ انتشار : ۱۳۹۶/۱۰/۰۶
سیر تطور بررسی یک طرح خاص در مجلس شورای اسلامی به همراه مستندات
تصمیمی شبیه به پاک کردن صورت مسألهای که بیش از شانزده ماه پیش، جمعی از نمایندگان برای پاسخ به آن طرحی را تدارک دیدند که شاید حذف چاقو، به ویژه نوع ضامندار آن، یکی از اهداف کلانش بود؛ اما پس از چند بار رفت و برگشت و اشکال شورای نگهبان به مشمول دانستن ساتور در زمره سلاح های سرد، به حذف همزمان این وسیله آشپزخانه و چاقوی ضامندار از مصوبه منجر شد!
کد خبر: ۷۵۵۱۱۰ تاریخ انتشار : ۱۳۹۶/۰۹/۲۲
دانستنی های حقوقی؛
تعلیق اجرای مجازات عبارت از این است که اجرای تمام یا قسمتی از مجازات در مورد محکومعلیه با شرایط خاصی معلق شود و بنابراین، دادگاه صادرکننده حکم، اجرای مجازات مذکور در دادنامه را با توجه به شرایطی و برای مدتی معین، به منظور اصلاح و تربیت مجرم به تأخیر میاندازد. در قانون مجازات اسلامی مصوب سال 1392، قانونگذار مواد 46 تا 54 را به موضوع تعلیق اجرای مجازات اختصاص داده است.
کد خبر: ۷۵۱۰۲۷ تاریخ انتشار : ۱۳۹۶/۰۹/۰۸
دانستنی های حقوقی؛
امکان دارد در ارتکاب جرایم عمدی، علاوه بر مجرم عوامل دیگری نیز حضور داشته باشند؛ حضوری که در روند بروز جرم تأثیرگذار است. معاون جرم کسی است که بدون آنکه خودش در عملیات اجرایی جرم منتسب به مباشر، دخالت داشته باشد، با رفتار خود عمدا وقوع جرم را تسهیل کرده یا مباشر را به ارتکاب آن برانگیخته است. معاونت در جرم در صورتی قابل مجازات است که شخصی به غیر از مرتکب اصلی، جرمی را که در قانون برای آن مجازات تعیین شده است، یاری و مساعدت کند.
کد خبر: ۷۵۰۷۶۲ تاریخ انتشار : ۱۳۹۶/۰۹/۰۷
دانستنی های حقوقی؛
تعریف سرقت در قانون مجازات اسلامی مصوب سال 1370 به این شرح آمده است: سرقت عبارت است از ربودن مال دیگری به طور پنهانی (ماده 197)، اما بعدها در قانون مجازات اسلامی جدید در ماده 267 با حذف قید (به طور پنهانی) به این صورت تبدیل شد که سرقت عبارت از ربودن مال متعلق به غیر است.
کد خبر: ۷۴۱۷۰۰ تاریخ انتشار : ۱۳۹۶/۰۸/۰۴
دانستنی های حقوقی؛
زمانی جرم فریب در ازدواج محقق میشود که هر یک از زوجین پیش از عقد ازدواج، طرف خود را به امور واهی فریب دهد؛ بنابراین هرگاه زوج «بعد از ازدواج» و به قصد فریب زوجه بیان کند که دارای مدرک دکتراست، مشمول ماده 647 بخش تعزیرات قانون مجازات اسلامی مصوب سال 1375 نخواهد بود.
کد خبر: ۷۴۰۴۸۱ تاریخ انتشار : ۱۳۹۶/۰۷/۳۰
دانستنی های حقوقی؛
یکی از علل مهم اطاله دادرسی در دستگاه قضایی، ناآشنایی مردم با قوانین کشور و رویه های قضایی است که این امر از یک سو، منجر به طرح دعاوی واهی و شکایت های بی اساس و از سوی دیگر منجر به افزایش بی رویه پرونده های دادگستری و نارضایتی مردم از قوه قضائیه می شود
کد خبر: ۷۳۹۸۱۲ تاریخ انتشار : ۱۳۹۶/۰۷/۲۷