کلیات
افغانستان کشوری با اقتصاد کشاورزی سنّتی و میزان پایینی از سطح آگاهی (سواد عمومی و تخصصی)، و فاصله ی روشن از زندگی نوین صنعتی شناخته می شود. این ویژگی‌ها یک کشور عقب نگاه داشته شده را در ابعاد گوناگون سیاسی، اجتماعی و فرهنگی نشان می دهند. بنابراین، افغانستان کشوری است که بافت کلی اجتماع آن از معیار‌های نوین جهانی فاصله دارد؛ از جمله آنکه میزان شهرنشینی و زندگی شهری در این کشور پایین است؛ زیرا شهرنشینی تنها ۳۰ درصد جمعیت این کشور را شامل میشود.
افغانستان دارای ۳۴ استان و حدود چهارصد شهرستان است. اقتصاد عمومی افغانستان کشاورزی سنّتی است. در این زمینه نیز امکانات و شیوه‌های صنعتی بسیار ضعیف و کمرنگ هستند. برای نمونه، درصد پایینی از تخصص و اصلاحات در بخش کشاورزی در ابعاد آبیاری، کشت و برداشت محصولات وجود دارد.
بسیاری از کارشناسان عقیده دارند: جامعه افغانستان یک جامعه قومی و قبیله‌ای است و ملّت سازی در این کشور، روند درستی را طی نکرده و یا اصلا شکل نگرفته است. بهترین دلیل آن این است که هویّت ملّی در این کشور شکل کاملی پیدا نکرده و افراد این کشور پیش از آنکه افغانی (هویّت ملّی) باشند، هزاره، ازبک، پشتون و تاجیک هستند. بسیاری از مشکلات سیاسی، اجتماعی، فرهنگی و اقتصادی افغانستان از بافت سنّتی و بسته آن کشور نشأت گرفته است. بر این اساس، تمامی ساختارهی اقتصادی، فرهنگی و سیاسی در ماهیت خود، از روند جدید و شیوه معمول دنیایی کنونی فاصله دارند.
نظام سیاسی افغانستان از حیث نهاد‌های سیاسی و اداری، وضعیت بدی را سپری می کند. از این لحاظ، ساختار به شدت ساده، کهنه و ناکارآمدی دارد. در این زمینه، بخشی از مشکلات به خاطر فقدان تخصص نیرو‌ها و بخشی دیگر نبود سازماندهی درست و عدم امکانات لازم است.
جامعه عقب نگاه داشته شده افغانستان در بعد اجتماعی، رفتاری و روانی نیز وضعیتی بسته دارد. میزان تنش های فردی و گروهی افراد بالاست، و مدارا و تساهل اجتماعی، فرهنگی و همگرایی بین اقوام بسیار ضعیف. در نتیجه، تاریخ سیاسی این کشور «تاریخ کشمکش اقوام بری خودمختاری و یا سیطره قومی» لقب یافته است، به نحوی که پیش از دوره کنونی هیچ نوع مشارکت فراگیر قومی در این کشور شناخته شده نیست.
تاریخ افغانستان دهه ۱۳۴۰ و سال ۱۳۴۳ را اوج موفقیت تلاش های دموکراسی خواهی معرفی میکند. در این دوره، پادشاهی مطلقه به مشروطه تبدیل شد، قانون اساسی نسبتاً دموکراتیکی تدوین گردید و برخی از آزادی‌های ناموفق سیاسی و اجتماعی نیز تجربه شد. اما این تلاش‌ها قدم های ابتدایی محسوب می شدند و نشانه کمتری از یک ایده عمیق فرهنگی، اجتماعی و سیاسی در خود داشتند. همانگونه که بستر اصلی آنها نیز از سطحی بودن باور‌ها و فعالیت‌های دموکراتیک در رنج بود.
پس از این تاریخ، هرچند همواره اصطلاح دموکراسی و آزادی رواج یافته و تداوم داشت، اما هیچگاه بعد سیاسی نیافته و به گفتمان مسلّط سیاسی و اجتماعی افغانستان تبدیل نشد.
مهمترین دلیل عدم موفقیت روند دموکراسی خواهی در افغانستان، سطحی بودن تفکر و اندیشه دموکراسی خواهان بوده است، در عین آنکه باور سطحی آنان به ارزش‌های دموکراسی نیز تابع مهمی از این شکست به حساب میآید. دلیل دیگر این شکست را میتوان غلبه تفکر و گرایش‌های قومی ـ. قبیله‌ای دانست. سومین عامل ناشی از سنّتی بودن بافت کلی جامعه افغانستان است، که این عامل تاکنون نیز چالش اصلی روند دموکراسیخواهی و عملیاتیشدن آن در حال و آینده این کشور به شمار می آید.
جغرافیا
افغانستان حدفاصل آسیای میانه و آسیای جنوب غربی به مرکزیت کابل است. همسایگان افغانستان، پاکستان در جنوب و شرق، ایران در غرب، تاجیکستان و ازبکستان و ترکمنستان در شمال و چین در شمال شرقی هستند. این کشور با ۶۵۲٬۸۶۴ کیلومتر مربع مساحت چهل و یکمین کشور وسیع دنیا است و جمعیت آن در سال ۲۰۱۳ بیش از ۳۱ میلیون نفر بود. فارسی دری و پشتو زبان‌های رسمی این کشور و اسلام دین رسمی آن است. این کشور در محل ژئواستراتژیکی مهمی قرارگرفته که خاور، جنوب، باختر و آسیای میانه را به هم وصل میکند.
افغانستان کشوری محصور در خشکی و کوهستانی است که بین جنوب آسیا و آسیای میانه در طول جغرافیایی ۶۰ تا ۷۵ درجه شرقی و عرض ۲۹ تا ۳۸ درجه شمالی قرار گرفته‌است. بلندترین نقطه کشور قله نوشاخ به ارتفاع ۷٬۴۸۵ متر از سطح دریا در شمال شرقی کشور در مرز تاجیکستان است.
این کشور از نظر جغرافیایی به سه منطقه متمایز از یکدیگر تقسیم میشود؛ دشت‌های شمالی کشور که ناحیه‌ای عمدتاً زراعی است. فلات جنوب غربی که بیشتر چشم‌اندازی بیابانی و نیمه‌خشک دارد و ارتفاعات مرکزی از جمله رشته‌کوه هندوکش که این دو را از هم جدا میکند.
افغانستان آب‌وهوایی خشک، تابستان گرم و زمستان سرد دارد. زمستان‌های ارتفاعات مرکزی و شمال شرقی افغانستان بسیار سرد و خشن است. به طوری‌که میانگین دما در دی ماه به زیر ۱۵- درجه سانتیگراد می‌رسد. از سوی دیگر مناطق کم ارتفاع جنوب غربی (حوضه سیستان)، منطقه جلال‌آباد در شرق و دشت‌های ترکستان در کنار رود آمودریا در شمال، تابستان‌هایی گرم دارند و میانگین دمای آنها در تیرماه به بیش از ۳۵ درجه می‌رسد.
بیشتر رودخانه‌های مهم افغانستان از ارتفاعات مرکزی کشور سرچشمه گرفته و به دریاچه‌های کوچک داخلی ریخته یا در شنزار‌های بیابانی فرو می‌روند. آمودریا، هلمند، کابل‌رود و هریرود مهمترین حوضه‌های آبی کشور را تشکیل می‌دهند.
آمودریا که ۲۵۴۰ کیلومتر طول دارد و از یخچال‌های پامیر سرچشمه می‌گیرد و حدود ۲۴۱ هزار کیلومتر مربع از خاک افغانستان را آبیاری میکند. حدود هزار کیلومتر از این رود مرز بین افغانستان و جمهوری‌های تاجیکستان و ازبکستان است. آمودریا از جایی که رود کوکچه در غرب شهر فیض‌آباد به آن می‌ریزد قابل کشتیرانی میشود.
ساختار حاکمیتی فعلی افغانستان
روند جدید سیاسی افغانستان پس از انهدام برج‌های تجارت جهانی نیویورک و حملات نظامی آمریکا به افغانستان به وجود آمد. در این زمان و با سرنگونی طالبان، با وساطت سازمان‌های بین المللی و کشورهای فعال در بحران افغانستان، اجلاس بزرگی از سوی طرف‌های سیاسی افغانستان در شهر بن آلمان شکل گرفت.
این اجلاس در نهایت، به معاهده بین المللی «بن» منجر شد که همانند اصل برگزاری اجلاس، از سوی سازمان‌های بین المللی، کشورهای قدرتمند جهانی و کشورهای همسایه، مورد حمایت و تأیید بود. در این معاهده، تمامی طرف‌های سیاسی مؤثر افغانستان متعهد شدند فرایند جدید نظام سیاسی این کشور را با نظارت سازمان ملل و تأمین مشارکت فراگیر همه اقوام و گروه‌های سیاسی به انجام رسد و هر کدام همکاری لازم را در این زمینه به عمل آورند. معاهده «بن» تمام مراحل شکل گیری نهاد‌ها و مراحل تأسیس نظام سیاسی جدید افغانستان را بر مبنی اصول دموکراسی، انتخابات عمومی و آزاد و مشارکت متناسب تمامی اقوام و گروه‌های سیاسی افغانستان قرار داد.
بسیاری از صاحبنظران افغانستان معتقدند: شرایط جدید افغانستان پس از معاهده «بن»، سرآغاز فصل جدید و متفاوتی در تاریخ این کشور است. از این رو، از نظر حاکمیت مردمی و روی آوری به ارزش‌های دموکراتیک، این دوره متفاوت از تمام دوره‌های تاریخی این کشور است. نقطه تمایز بعدی این دوره تعامل گسترده افغانستان با کشور‌ها و سازمان‌های منطقه‌ای و بین المللی است.
به طور کلی شرایط جدید یا افغانستان نوین با سرنگونی حکومت استبدادی و فرقهی طالبان، اولین مرحله از دموکراسیسازی خویش را آغاز کرد. در این مرحله، شرایطی به وجود آمد که حکومت طالبان در نتیجه قیامهی مردمی فروپاشید. در این زمینه، همکاری نیروهی بین المللی نیز کاملا مشهود بود.
در مرحله دوم، روند جدید دموکراسی سازی با شکل گیری نظام جدید تداوم یافت که برگزاری اولین لویه جرگه بری تأسیس نظام، سرآغاز این روند بود. در اولین لویه جرگه افغانستان، ریاست جمهوری حامد کرزی مورد تأیید قرار گرفت و تمامی وزری او به رأی گذاشته شد. همانگونه که فرایند‌های بعدی تشکیل نظام نیز مورد بحث قرار گرفت و درباره آنها تصمیمگیری شد.
برگزاری «لویه جرگه» یا مجلس بزرگان اقوام، در سنّت سیاسی و اجتماعی افغانستان، یک اقدام مردمی بری شکل گیری نظام سیاسی محسوب میشود. البته در ماهیت واقعی این مجلس اختلاف نظر وجود دارد؛ برخی آن را همانند «مجلس مؤسسان» و برخی دیگر متفاوت از آن، ارزیابی می کنند.
اقتصاد افغانستان
کشور افغانستان به دلیل محدودیت عای جغرافیایی از جمله محصور بودن در خشکی و عدم توان بهره برداری از منابع زیرزمینی و نیز درگیری با جنگ در طول سالیان متمادی دارای یک اقتصاد ضعیف و شکننده است. با این حال اقتصاد افغانستان به میزان قابل توجهی پس از سال ۲۰۰۲ با توجه به کمک‌های بین‌المللی بهبود یافت.
برای مثال در سال ۲۰۰۲ جامعه جهانی در شهر بن مبلغ ۹۷ میلیارد دلار به افغانستان کمک کرد که از آن جمله ۳۹ میلیارد دلار درعرصه‌های ساختمانی، راه ومیدان سازی، عمران کانالها، آبرسانی شهر و روستاها، کمک به کشاورزان و... به مصرف رسید.
به طور کلی افغانستان از نظر صادرات و واردات در جایگاه مناسبی قرار ندارد و در سال ۲۰۱۰ صادرات این کشور قریب به ۵۴۷ میلیون دلار بود که با این مبلغ این کشور در رده ۱۶۴ مین کشور صادرکننده جهان قرار می‌گیرد. عمده صادرات کشور افغانستان تریاک و حشیش است که این کالا به کشور پاکستان ۲۵٫۹ ٪، هند (۲۵٫۵ ٪)، ایالات متحده ۱۴٫۹ درصد، تاجیکستان ۹٫۶ ٪، آلمان ۵ ٪ صادر میشود.
همچنین واردات افغانستان در سال ۲۰۱۰ بالغ بر ۸ میلیارد دلار بوده است که نشان از ضعف اقتصادی بالا در این کشور دارد. به طور کلی واردات افغانستان طور عبارت است از: منسوجات، محصولات نفتی، ماشین آلات و دیگر کالا‌ها نظیر مواد ساختمانی و مواد غذایی.
واردات محصول در این کشور بیشتر از طریق کشورهای روسیه، آمریکا، هند، چین، ژاپن، کره جنوبی، آلمان، کنیا و پاکستان صورت می‌گیرد.
سیاست خارجی افغانستان
حکومت کنونی افغانستان جز با اسرائیل با همهٔ کشورهای دنیا دارای روابط سیاسی است. دولت افغانستان اعلام داشته که در صورت تشکیل کشور کاملاً مستقل فلسطین روابط کامل خود را با اسرائیل برقرار خواهد کرد. در رابطه با ارتباطات افغانستان با ایران نیز نکته آن است که به سبب ارتباطات ریشه دار فرهنگی، ایران نقش مهمی در سیاست خارجی افغانستان دارد، علاوه بر این ایران یکی از بزرگ‌ترین طرف‌های تجاری افغانستان است. پس از سرنگونی طالبان و روی کار آمدن نظام سیاسی جدید در افغانستان روابط تجاری افغانستان و ایران افزایش چشمگیری داشته‌است. البته این روابط تاکنون بیشتر صادرات ایران به افغانستان بوده‌است. ایران و افغانستان در زمینه مبارزه با مواد مخدر و بازسازی شبکه حمل و نقل افغانستان همکاری دارند.
افغانستان و ایران اگرچه بر توافقنامهٔ امضا شده توسط امیر عباس هویدا و محمد موسی شفیق نخست وزیر‌های وقت هر دو کشور در مورد تقسیم حق آب هیرمند تاکید دارند ولی در سال‌های اخیر که مشکل کمبود باران وجود دارد بر سر تقسیم آب رودخانه هیرمند در منطقهٔ سیستان اختلاف نظر دارند.
در مورد افغانستان در ویکی تابناک بیشتر بخوانید
خبرگزاری باختر گزارش داده که شیخ محمد بن عبدالرحمان آل ثانی، نخست وزیر و وزیر امور خارجه قطر در سفیر اخیر خود به قندهار افغانستان ، با ملا هبت الله آخندزاده، رهبر گروه طالبان دیدار کرد کرده است.
کد خبر: ۱۱۷۷۴۳۰ تاریخ انتشار : ۱۴۰۲/۰۳/۱۰
وزارت مهاجرین و عودت کنندگان امروز سه‌شنبه اعلام کرد که ۳ هزار و ۱۸۶ نفر مهاجر افغان مقیم ایران به کشور بازگشتند.
کد خبر: ۱۱۷۷۳۸۱ تاریخ انتشار : ۱۴۰۲/۰۳/۱۰
در پی درگیری‌های اخیر میان نیروهای مرزبانی ایران و نیروهای طالبان، معاون سخنگوی وزارت امور خارجه دولت طالبان گفت که دولتش نمی‌خواهد روابطش با کشورهای همسایه، از جمله ایران خراب شود و خواستار حل‌وفصل دیپلماتیک مناقشات موجود شد.
کد خبر: ۱۱۷۷۲۰۹ تاریخ انتشار : ۱۴۰۲/۰۳/۰۹
نماینده ویژه رئیس‌جمهور روسیه در امور افغانستان در گفت‌وگویی به وقوع درگیری‌های اخیر میان نیروهای مرزی ایران و نیروهای طالبان واکنش نشان داد و گفت که روسیه خطر تشدید این درگیری‌ها را مشاهده نمی‌کند.
کد خبر: ۱۱۷۷۱۲۶ تاریخ انتشار : ۱۴۰۲/۰۳/۰۸
وزیر کشور درباره تنش مرزی ایران و افغانستان و ارزیابی های صورت گرفته، گفت: این درگیری،درگیری مختصری بود و در ادامه برطرف شد و مذاکرات هم با طرف طالبانی صورت گرفت. در حال حاضر ما مشکلی نداریم و نقطه مرزی برای تردد باز بوده و در آرامش قرار دارد.
کد خبر: ۱۱۷۷۰۹۴ تاریخ انتشار : ۱۴۰۲/۰۳/۰۸
وزیر اسبق ارشاد نوشت: پیشنهاد تصرف خاک افغانستان از سوی ایران، پیشنهاد موساد و سیا است.
کد خبر: ۱۱۷۷۰۴۲ تاریخ انتشار : ۱۴۰۲/۰۳/۰۷
عضو کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی مجلس شورای اسلامی گفت: تنشی که امروز ایجاد شد، عمدتا از سمت طالبان بوده است و نیروهای ما به رفتار متقابل پرداختند.
کد خبر: ۱۱۷۶۹۱۸ تاریخ انتشار : ۱۴۰۲/۰۳/۰۶
درگیری ماموران مرزبانی ایران با نیروهای طالبان در منطقه ماککی ولسوالی کنگ ولایت نیمروز به پایان رسیده و در حال حاضر مسئولان مرزبانی دو کشور با تشکیل جلسه‌ای در حال بررسی علت وقوع درگیری هستند.
کد خبر: ۱۱۷۶۸۷۲ تاریخ انتشار : ۱۴۰۲/۰۳/۰۶
یک کارشناس مسایل بین‌الملل گفت: موضوع آب، اولین و مهمترین موضوع ما با افغانستان نیست و اینکه این مساله در فضای هیجانی رسانه‌ای پیگیری شود هم به نفع کشور نیست.
کد خبر: ۱۱۷۶۷۹۵ تاریخ انتشار : ۱۴۰۲/۰۳/۰۶
رسانه‌های محلی افغان روز شنبه از انفجار در استان «بغلان» در شمال این کشور خبر دادند که در جریان آن ۱۶ تن زخمی شدند.
کد خبر: ۱۱۷۶۷۸۱ تاریخ انتشار : ۱۴۰۲/۰۳/۰۶
امیرعبداللهیان:
وزیر امور خارجه کشورمان گفت: هیأت حاکمه فعلی افغانستان را به رسمیت نمی‌شناسیم و بر لزوم تشکیل دولت فراگیر در افغانستان تاکید داریم، زیرا طالبان بخشی از واقعیت افغانستان است نه همه آن.
کد خبر: ۱۱۷۶۶۵۳ تاریخ انتشار : ۱۴۰۲/۰۳/۰۴
بسته خبری آموزشی مدرسه آنلاین؛
در بسته زیر اخبار و محتوا‌های آموزشی پیرامون «تولید مافیای جدید در نظام سنجش و پذیرش دانشجو؛ تاثیر قطعی معدل در کنکور به سود چه کسانی است؟»، «کودکان مراقب بیماری آبله مرغان باشند»، «تنها ۱۰ ثانیه فرصت داری تا حرف O را پیدا کنی؛ عجله کن»، «فیلمی از نظرات توهین آمیز مردم افغانستان در مورد حقابه ایران»، «استفاده از فناوری های به روز در آموزه های تربیتی اسلام اثر گذار است»، «هوازدگی و انواع آن در علوم هشتم»، «آزمون هوش؛ اگر چشمان تیزبین داری کلمه Bill را در ۲۰ ثانیه پیدا می کنی»، «با اماکن دیدنی و زیارتی شهر مکه بیشتر آشنا شوید»، «۱۰ هزار مدرسه به کمک دانش‌آموزان بهسازی می شود» را با کلیک بر تیتر آن بخوانید.
کد خبر: ۱۱۷۶۵۴۴ تاریخ انتشار : ۱۴۰۲/۰۳/۰۴
تصاویر از ماهواره‌های بین‌المللی و ماهواره خیام از نقاط مختلف بالادست هیرمند اعم از سد کجکی و سد کمالخان، مقادیر قابل توجهی آب پشت این سدها را نشان می‌دهد و ادعای اخیر حاکمان افغانستان را رد میکند.
کد خبر: ۱۱۷۶۳۵۱ تاریخ انتشار : ۱۴۰۲/۰۳/۰۲
شیخ الحدیث مولوی صاحب نداء محمد ندیم وزیر آموزش عالی طالبان با انتشار توئیتی ایران را تهدید کرد.
کد خبر: ۱۱۷۶۱۰۴ تاریخ انتشار : ۱۴۰۲/۰۲/۳۱
وزارت دفاع افغانستان از سقوط یک فروند بالگرد ارتش این کشور و مرگ ۲ نفر در این حادثه خبر داد.
کد خبر: ۱۱۷۶۱۰۲ تاریخ انتشار : ۱۴۰۲/۰۲/۳۱
نقش قابل توجه هیرمند در تأمین آب آشامیدنی سالم مردم سیستان، توسعه اقتصادی- اجتماعی و تعدیل شرایط زیست محیطی منطقه، موجب شده تا هرگونه تغییر در مناطق بالادست، از جمله انسداد یا انحراف رودخانه، بر حقوق بنیادین ساکنان این منطقه از جمله حق بر دسترسی مردم به آب آشامیدنی کافی و سالم، حق بر محیط زیست سالم، حق بر سلامت و حق بر استانداردهای مناسب زندگی آنان آثار منفی برجای گذارد.
کد خبر: ۱۱۷۶۰۸۹ تاریخ انتشار : ۱۴۰۲/۰۲/۳۱
رئیس مجلس شورای اسلامی گفت: از مسئولین افغانستان می خواهم به اراده مثبت جمهوری اسلامی پاسخ سازنده داده و با توجه به ذخیره آب کافی که در خاک افغانستان وجود دارد از ایجاد یک مشکل جدی در روابط دوکشور پیشگیری کنند.
کد خبر: ۱۱۷۶۰۳۵ تاریخ انتشار : ۱۴۰۲/۰۲/۳۱
روابط عمومی معاونت امور زنان و خانواده ریاست جمهوری طی اطلاعیه‌ای، خبر بستن قرارداد با هیئت افغانستان ی توسط انسیه خزعلی را تکذیب کرد.
کد خبر: ۱۱۷۵۸۶۹ تاریخ انتشار : ۱۴۰۲/۰۲/۳۰
نماینده ویژه رییس جمهور در افغانستان گفت: اگر ثابت شود در سد آب هست و طالبان حقابه ایران را نمی‌دهند، آنها باید پاسخگوی کار خود باشد. برای ایران هم حجت تمام میشود و دولت می‌داند که چطور باید عمل کند.
کد خبر: ۱۱۷۵۸۶۳ تاریخ انتشار : ۱۴۰۲/۰۲/۳۰
درحالیکه فعالیت کمیسیون ویژه تماس با شخصیت‌ها ادامه دارد، شماری از مقامات حکومت سابق افغانستان برای بازگشت به این کشور خواستار ایجاد هیئتی ویژه هستند.
کد خبر: ۱۱۷۵۸۳۸ تاریخ انتشار : ۱۴۰۲/۰۲/۲۹
