کلیات
افغانستان کشوری با اقتصاد کشاورزی سنّتی و میزان پایینی از سطح آگاهی (سواد عمومی و تخصصی)، و فاصله ی روشن از زندگی نوین صنعتی شناخته می شود. این ویژگی‌ها یک کشور عقب نگاه داشته شده را در ابعاد گوناگون سیاسی، اجتماعی و فرهنگی نشان می دهند. بنابراین، افغانستان کشوری است که بافت کلی اجتماع آن از معیار‌های نوین جهانی فاصله دارد؛ از جمله آنکه میزان شهرنشینی و زندگی شهری در این کشور پایین است؛ زیرا شهرنشینی تنها ۳۰ درصد جمعیت این کشور را شامل میشود.
افغانستان دارای ۳۴ استان و حدود چهارصد شهرستان است. اقتصاد عمومی افغانستان کشاورزی سنّتی است. در این زمینه نیز امکانات و شیوه‌های صنعتی بسیار ضعیف و کمرنگ هستند. برای نمونه، درصد پایینی از تخصص و اصلاحات در بخش کشاورزی در ابعاد آبیاری، کشت و برداشت محصولات وجود دارد.
بسیاری از کارشناسان عقیده دارند: جامعه افغانستان یک جامعه قومی و قبیله‌ای است و ملّت سازی در این کشور، روند درستی را طی نکرده و یا اصلا شکل نگرفته است. بهترین دلیل آن این است که هویّت ملّی در این کشور شکل کاملی پیدا نکرده و افراد این کشور پیش از آنکه افغانی (هویّت ملّی) باشند، هزاره، ازبک، پشتون و تاجیک هستند. بسیاری از مشکلات سیاسی، اجتماعی، فرهنگی و اقتصادی افغانستان از بافت سنّتی و بسته آن کشور نشأت گرفته است. بر این اساس، تمامی ساختارهی اقتصادی، فرهنگی و سیاسی در ماهیت خود، از روند جدید و شیوه معمول دنیایی کنونی فاصله دارند.
نظام سیاسی افغانستان از حیث نهاد‌های سیاسی و اداری، وضعیت بدی را سپری می کند. از این لحاظ، ساختار به شدت ساده، کهنه و ناکارآمدی دارد. در این زمینه، بخشی از مشکلات به خاطر فقدان تخصص نیرو‌ها و بخشی دیگر نبود سازماندهی درست و عدم امکانات لازم است.
جامعه عقب نگاه داشته شده افغانستان در بعد اجتماعی، رفتاری و روانی نیز وضعیتی بسته دارد. میزان تنش های فردی و گروهی افراد بالاست، و مدارا و تساهل اجتماعی، فرهنگی و همگرایی بین اقوام بسیار ضعیف. در نتیجه، تاریخ سیاسی این کشور «تاریخ کشمکش اقوام بری خودمختاری و یا سیطره قومی» لقب یافته است، به نحوی که پیش از دوره کنونی هیچ نوع مشارکت فراگیر قومی در این کشور شناخته شده نیست.
تاریخ افغانستان دهه ۱۳۴۰ و سال ۱۳۴۳ را اوج موفقیت تلاش های دموکراسی خواهی معرفی میکند. در این دوره، پادشاهی مطلقه به مشروطه تبدیل شد، قانون اساسی نسبتاً دموکراتیکی تدوین گردید و برخی از آزادی‌های ناموفق سیاسی و اجتماعی نیز تجربه شد. اما این تلاش‌ها قدم های ابتدایی محسوب می شدند و نشانه کمتری از یک ایده عمیق فرهنگی، اجتماعی و سیاسی در خود داشتند. همانگونه که بستر اصلی آنها نیز از سطحی بودن باور‌ها و فعالیت‌های دموکراتیک در رنج بود.
پس از این تاریخ، هرچند همواره اصطلاح دموکراسی و آزادی رواج یافته و تداوم داشت، اما هیچگاه بعد سیاسی نیافته و به گفتمان مسلّط سیاسی و اجتماعی افغانستان تبدیل نشد.
مهمترین دلیل عدم موفقیت روند دموکراسی خواهی در افغانستان، سطحی بودن تفکر و اندیشه دموکراسی خواهان بوده است، در عین آنکه باور سطحی آنان به ارزش‌های دموکراسی نیز تابع مهمی از این شکست به حساب میآید. دلیل دیگر این شکست را میتوان غلبه تفکر و گرایش‌های قومی ـ. قبیله‌ای دانست. سومین عامل ناشی از سنّتی بودن بافت کلی جامعه افغانستان است، که این عامل تاکنون نیز چالش اصلی روند دموکراسیخواهی و عملیاتیشدن آن در حال و آینده این کشور به شمار می آید.
جغرافیا
افغانستان حدفاصل آسیای میانه و آسیای جنوب غربی به مرکزیت کابل است. همسایگان افغانستان، پاکستان در جنوب و شرق، ایران در غرب، تاجیکستان و ازبکستان و ترکمنستان در شمال و چین در شمال شرقی هستند. این کشور با ۶۵۲٬۸۶۴ کیلومتر مربع مساحت چهل و یکمین کشور وسیع دنیا است و جمعیت آن در سال ۲۰۱۳ بیش از ۳۱ میلیون نفر بود. فارسی دری و پشتو زبان‌های رسمی این کشور و اسلام دین رسمی آن است. این کشور در محل ژئواستراتژیکی مهمی قرارگرفته که خاور، جنوب، باختر و آسیای میانه را به هم وصل میکند.
افغانستان کشوری محصور در خشکی و کوهستانی است که بین جنوب آسیا و آسیای میانه در طول جغرافیایی ۶۰ تا ۷۵ درجه شرقی و عرض ۲۹ تا ۳۸ درجه شمالی قرار گرفته‌است. بلندترین نقطه کشور قله نوشاخ به ارتفاع ۷٬۴۸۵ متر از سطح دریا در شمال شرقی کشور در مرز تاجیکستان است.
این کشور از نظر جغرافیایی به سه منطقه متمایز از یکدیگر تقسیم میشود؛ دشت‌های شمالی کشور که ناحیه‌ای عمدتاً زراعی است. فلات جنوب غربی که بیشتر چشم‌اندازی بیابانی و نیمه‌خشک دارد و ارتفاعات مرکزی از جمله رشته‌کوه هندوکش که این دو را از هم جدا میکند.
افغانستان آب‌وهوایی خشک، تابستان گرم و زمستان سرد دارد. زمستان‌های ارتفاعات مرکزی و شمال شرقی افغانستان بسیار سرد و خشن است. به طوری‌که میانگین دما در دی ماه به زیر ۱۵- درجه سانتیگراد می‌رسد. از سوی دیگر مناطق کم ارتفاع جنوب غربی (حوضه سیستان)، منطقه جلال‌آباد در شرق و دشت‌های ترکستان در کنار رود آمودریا در شمال، تابستان‌هایی گرم دارند و میانگین دمای آنها در تیرماه به بیش از ۳۵ درجه می‌رسد.
بیشتر رودخانه‌های مهم افغانستان از ارتفاعات مرکزی کشور سرچشمه گرفته و به دریاچه‌های کوچک داخلی ریخته یا در شنزار‌های بیابانی فرو می‌روند. آمودریا، هلمند، کابل‌رود و هریرود مهمترین حوضه‌های آبی کشور را تشکیل می‌دهند.
آمودریا که ۲۵۴۰ کیلومتر طول دارد و از یخچال‌های پامیر سرچشمه می‌گیرد و حدود ۲۴۱ هزار کیلومتر مربع از خاک افغانستان را آبیاری میکند. حدود هزار کیلومتر از این رود مرز بین افغانستان و جمهوری‌های تاجیکستان و ازبکستان است. آمودریا از جایی که رود کوکچه در غرب شهر فیض‌آباد به آن می‌ریزد قابل کشتیرانی میشود.
ساختار حاکمیتی فعلی افغانستان
روند جدید سیاسی افغانستان پس از انهدام برج‌های تجارت جهانی نیویورک و حملات نظامی آمریکا به افغانستان به وجود آمد. در این زمان و با سرنگونی طالبان، با وساطت سازمان‌های بین المللی و کشور‌های فعال در بحران افغانستان، اجلاس بزرگی از سوی طرف‌های سیاسی افغانستان در شهر بن آلمان شکل گرفت.
این اجلاس در نهایت، به معاهده بین المللی «بن» منجر شد که همانند اصل برگزاری اجلاس، از سوی سازمان‌های بین المللی، کشور‌های قدرتمند جهانی و کشور‌های همسایه، مورد حمایت و تأیید بود. در این معاهده، تمامی طرف‌های سیاسی مؤثر افغانستان متعهد شدند فرایند جدید نظام سیاسی این کشور را با نظارت سازمان ملل و تأمین مشارکت فراگیر همه اقوام و گروه‌های سیاسی به انجام رسد و هر کدام همکاری لازم را در این زمینه به عمل آورند. معاهده «بن» تمام مراحل شکل گیری نهاد‌ها و مراحل تأسیس نظام سیاسی جدید افغانستان را بر مبنی اصول دموکراسی، انتخابات عمومی و آزاد و مشارکت متناسب تمامی اقوام و گروه‌های سیاسی افغانستان قرار داد.
بسیاری از صاحبنظران افغانستان معتقدند: شرایط جدید افغانستان پس از معاهده «بن»، سرآغاز فصل جدید و متفاوتی در تاریخ این کشور است. از این رو، از نظر حاکمیت مردمی و روی آوری به ارزش‌های دموکراتیک، این دوره متفاوت از تمام دوره‌های تاریخی این کشور است. نقطه تمایز بعدی این دوره تعامل گسترده افغانستان با کشور‌ها و سازمان‌های منطقه‌ای و بین المللی است.
به طور کلی شرایط جدید یا افغانستان نوین با سرنگونی حکومت استبدادی و فرقهی طالبان، اولین مرحله از دموکراسیسازی خویش را آغاز کرد. در این مرحله، شرایطی به وجود آمد که حکومت طالبان در نتیجه قیامهی مردمی فروپاشید. در این زمینه، همکاری نیروهی بین المللی نیز کاملا مشهود بود.
در مرحله دوم، روند جدید دموکراسی سازی با شکل گیری نظام جدید تداوم یافت که برگزاری اولین لویه جرگه بری تأسیس نظام، سرآغاز این روند بود. در اولین لویه جرگه افغانستان، ریاست جمهوری حامد کرزی مورد تأیید قرار گرفت و تمامی وزری او به رأی گذاشته شد. همانگونه که فرایند‌های بعدی تشکیل نظام نیز مورد بحث قرار گرفت و درباره آنها تصمیمگیری شد.
برگزاری «لویه جرگه» یا مجلس بزرگان اقوام، در سنّت سیاسی و اجتماعی افغانستان، یک اقدام مردمی بری شکل گیری نظام سیاسی محسوب میشود. البته در ماهیت واقعی این مجلس اختلاف نظر وجود دارد؛ برخی آن را همانند «مجلس مؤسسان» و برخی دیگر متفاوت از آن، ارزیابی می کنند.
اقتصاد افغانستان
کشور افغانستان به دلیل محدودیت عای جغرافیایی از جمله محصور بودن در خشکی و عدم توان بهره برداری از منابع زیرزمینی و نیز درگیری با جنگ در طول سالیان متمادی دارای یک اقتصاد ضعیف و شکننده است. با این حال اقتصاد افغانستان به میزان قابل توجهی پس از سال ۲۰۰۲ با توجه به کمک‌های بین‌المللی بهبود یافت.
برای مثال در سال ۲۰۰۲ جامعه جهانی در شهر بن مبلغ ۹۷ میلیارد دلار به افغانستان کمک کرد که از آن جمله ۳۹ میلیارد دلار درعرصه‌های ساختمانی، راه ومیدان سازی، عمران کانالها، آبرسانی شهر و روستاها، کمک به کشاورزان و... به مصرف رسید.
به طور کلی افغانستان از نظر صادرات و واردات در جایگاه مناسبی قرار ندارد و در سال ۲۰۱۰ صادرات این کشور قریب به ۵۴۷ میلیون دلار بود که با این مبلغ این کشور در رده ۱۶۴ مین کشور صادرکننده جهان قرار می‌گیرد. عمده صادرات کشور افغانستان تریاک و حشیش است که این کالا به کشور پاکستان ۲۵٫۹ ٪، هند (۲۵٫۵ ٪)، ایالات متحده ۱۴٫۹ درصد، تاجیکستان ۹٫۶ ٪، آلمان ۵ ٪ صادر میشود.
همچنین واردات افغانستان در سال ۲۰۱۰ بالغ بر ۸ میلیارد دلار بوده است که نشان از ضعف اقتصادی بالا در این کشور دارد. به طور کلی واردات افغانستان طور عبارت است از: منسوجات، محصولات نفتی، ماشین آلات و دیگر کالا‌ها نظیر مواد ساختمانی و مواد غذایی.
واردات محصول در این کشور بیشتر از طریق کشور‌های روسیه، آمریکا، هند، چین، ژاپن، کره جنوبی، آلمان، کنیا و پاکستان صورت می‌گیرد.
سیاست خارجی افغانستان
حکومت کنونی افغانستان جز با اسرائیل با همهٔ کشور‌های دنیا دارای روابط سیاسی است. دولت افغانستان اعلام داشته که در صورت تشکیل کشور کاملاً مستقل فلسطین روابط کامل خود را با اسرائیل برقرار خواهد کرد. در رابطه با ارتباطات افغانستان با ایران نیز نکته آن است که به سبب ارتباطات ریشه دار فرهنگی، ایران نقش مهمی در سیاست خارجی افغانستان دارد، علاوه بر این ایران یکی از بزرگ‌ترین طرف‌های تجاری افغانستان است. پس از سرنگونی طالبان و روی کار آمدن نظام سیاسی جدید در افغانستان روابط تجاری افغانستان و ایران افزایش چشمگیری داشته‌است. البته این روابط تاکنون بیشتر صادرات ایران به افغانستان بوده‌است. ایران و افغانستان در زمینه مبارزه با مواد مخدر و بازسازی شبکه حمل و نقل افغانستان همکاری دارند.
افغانستان و ایران اگرچه بر توافقنامهٔ امضا شده توسط امیر عباس هویدا و محمد موسی شفیق نخست وزیر‌های وقت هر دو کشور در مورد تقسیم حق آب هیرمند تاکید دارند ولی در سال‌های اخیر که مشکل کمبود باران وجود دارد بر سر تقسیم آب رودخانه هیرمند در منطقهٔ سیستان اختلاف نظر دارند.
در مورد افغانستان در ویکی تابناک بیشتر بخوانید
و ناتو خاک افغانستان را ترک کنند ...
و ناتو خاک افغانستان را ترک کنند به گزارش ایسنا... دریافت که اکثریت مردم افغانستان معادل 80 درصد آنها معتقدند... کشور از افغانستان خارج شوند اما 33 درصد از آنها... در مذاکرات صلح افغانستان شرکت داشته باشند در حالیکه 17...
کد خبر: ۹۵۴۴۳۳ تاریخ انتشار : ۱۳۹۸/۱۱/۰۵
آمریکا در گفتگو با « اشرف غنی» رئیس جمهوری افغانستان... تسهیل کرده و آینده افغانستان را رقم زد » ...
کد خبر: ۹۵۳۸۲۷ تاریخ انتشار : ۱۳۹۸/۱۱/۰۲
از یک خانواده تبعه افغانستانی و ساکن پیشوا بودند با...
کد خبر: ۹۵۱۹۸۰ تاریخ انتشار : ۱۳۹۸/۱۰/۲۵
یک منبع خبری در افغانستان به نقل از سخنگوی وزارت...
اسپوتنیک سخنگوی وزارت دفاع افغانستان با انتشار بیانیه ای اعلام... افغانستان کشته شده است در بیانیه وزارت دفاع افغانستان آمده... است « رهبر طالبان در شمال شرق افغانستان » محب... میانه تشدید تنش ها در افغانستان و شروع مجدد گفتگو...
کد خبر: ۹۵۱۲۶۶ تاریخ انتشار : ۱۳۹۸/۱۰/۲۳
وزارت دفاع افغانستان امروز یکشنبه از کشته شدن "محب الله"...
دفاع افغانستان افزود محب الله که تابعیت پاکستانی داشت در... قندوز هدف قرار گرفت و کشته شد وزارت دفاع افغانستان...
کد خبر: ۹۵۱۱۴۸ تاریخ انتشار : ۱۳۹۸/۱۰/۲۲
سفیر آمریکا در افغانستان با پایان دوره دو ساله اش...
جان باس» سفیر آمریکا در افغانستان امروز - دوشنبه- با... واشنگتن کاردار خود در افغانستان را مسئول رسیدگی به امور... های آینده به عنوان جانشین راس معرفی و راهی افغانستان... به توافق سیاسی در افغانستان را دنبال کرد تا واشنگتن...
کد خبر: ۹۴۹۵۵۸ تاریخ انتشار : ۱۳۹۸/۱۰/۱۶
ریاست اجرایی افغانستان شهادت سردار سپهبد سلیمانی را به خانواده... که ایران در دهه های گذشته همواره از افغانستان حمایت...
به گزارش تابناک عبدالله عبدالله رئیس اجرایی دولت افغانستان... افغانستان در دهه های اخیر گفت « جمهوری اسلامی ایران... که از میلیون ها مهاجر افغانستان میزبانی می کند »... وی افزود که آمریکا نیز از متحدان استراتژیک افغانستان است...
کد خبر: ۹۴۸۹۱۹ تاریخ انتشار : ۱۳۹۸/۱۰/۱۴
در واکنش به شهادت سردار سلیمانی
رئیس جمهور افغانستان در پی شهادت سردار سپهبد سلیمانی خواهان...
رئیس جمهور افغانستان در گفتگو با مایک پمپئو وزیر خارجه... و از آمریکا که شریک استراتژیک و بنیادین افغانستان است...
کد خبر: ۹۴۸۷۶۳ تاریخ انتشار : ۱۳۹۸/۱۰/۱۳
وزیر امور خارجه آمریکا بصورت تلفنی با رئیس جمهور افغانستان...
گفتگوی تلفنی خود با رئیس جمهور افغانستان خبر داد و... نوشت با اشرف غنی رئیس جمهور افغانستان درباره تصمیم دونالد...
کد خبر: ۹۴۸۷۵۶ تاریخ انتشار : ۱۳۹۸/۱۰/۱۳
با رئیس جمهور افغانستان و رئیس ارتش پاکستان در خصوص...
جمهور افغانستان در خصوص تصمیم ترامپ مبنی بر کشتن قاسم...
کد خبر: ۹۴۸۷۳۸ تاریخ انتشار : ۱۳۹۸/۱۰/۱۳
در افغانستان کشته شد ...
در افغانستان کشته شد به گزارش « تابناک» به نقل... بیرونی اردوگاه « گولون» در استان خوست در شرق افغانستان... امتداد مرز افغانستان- پاکستان مستقر هستند ...
کد خبر: ۹۴۷۵۹۸ تاریخ انتشار : ۱۳۹۸/۱۰/۰۹
به زودی انجام میشود
های کشور از اتصال خطوط راه آهن ایران به افغانستان...
کشور را به افغانستان متصل می کند تا پایان سال...
کد خبر: ۹۴۷۳۱۹ تاریخ انتشار : ۱۳۹۸/۱۰/۰۷
اخیر افغانستان در جایگاه دوم قرار گرفته است در نشستی...
اخیر افغانستان در جایگاه دوم قرار گرفته است در نشستی... عبدالله رئیس اجرایی فعلی دولت افغانستان و رقیب اصلی اشرف...
کد خبر: ۹۴۵۹۲۹ تاریخ انتشار : ۱۳۹۸/۱۰/۰۱
رئیس جمهور فعلی افغانستان در پی مشخص شدن نتایج مقدماتی...
رئیس جمهور فعلی افغانستان در پی مشخص شدن نتایج مقدماتی... گزارش ایسنا اشرف غنی رئیس جمهور افغانستان که بر اساس... اضافه کرد همکاری افغانستان با جامعه جهانی مبتنی بر منافع... امنیتی افغانستان تشکر و تاکید کرد اگر انتخاباتی در افغانستان...
کد خبر: ۹۴۵۹۲۲ تاریخ انتشار : ۱۳۹۸/۱۰/۰۱
محمداشرف غنی رئیس جمهوری افغانستان شامگاه یکشنبه پس از اعلام...
نتایج انتخابات را به مردم افغانستان تبریک گفت و تأکید... همه قانونمند رفتار کنند اشرف غنی خطاب به مردم افغانستان... افغانستان بوجود آورده تأکید کرد که دیگر کسی نمی تواند... کمیسیون انتخابات افغانستان از اعتماد تیم وی استفاده نادرست کرد...
کد خبر: ۹۴۵۹۱۱ تاریخ انتشار : ۱۳۹۸/۱۰/۰۱
یک کارشناس مسائل افغانستان گفت اگر غنی حضور طالبان در... قدرت را بپذیرد نظام حکومتی در افغانستان به سمت پارلمانی... مسائل افغانستان و پاکستان در گفتگو با باشگاه خبرنگاران جوان... در خصوص نتایج انتخابات افغانستان و کسب اکثریت آرا توسط...
کد خبر: ۹۴۵۸۳۲ تاریخ انتشار : ۱۳۹۸/۱۰/۰۱
انتخابات ریاست جمهوری افغانستان پیروز شود به گزارش تابناک به... نوشته اسکای نیوز کمیسیون انتخابات افغانستان اعلام کرد محمد اشرف... انتخابات ریاست جمهوری افغانستان که ششم مهر امسال برگزار شد... کمیسیون انتخابات افغانستان محمد اشرف غنی با گرفتن بیشتر از...
کد خبر: ۹۴۵۷۸۴ تاریخ انتشار : ۱۳۹۸/۱۰/۰۱
اعلام کرد درگیری های ۴۰ ساله در افغانستان تأثیر مخربی... در گزارشی تحت عنوان "حفظ امید در افغانستان محافظت از... نظر گرفتن استاندارد های وخیم افغانستان سال ۲۰۱۹ میلادی را... میلادی در افغانستان نزدیک به ۶۵۰۰ کودک کشته و حدود...
کد خبر: ۹۴۵۰۱۶ تاریخ انتشار : ۱۳۹۸/۰۹/۲۷
مقامات عالی امنیت ملی روسیه افغانستان و هند برای شرکت...
اسلامی افغانستان و « راجیندر خانا» معاون مشاور امنیت ملی... هند افغانستان تاجیکستان و ازبکستان صبح فردا چهارشنبه با سخنرانی... کشور های ایران روسیه چین هند و افغانستان با موضوع... ازبکستان نیز که همسایه افغانستان هستند حضور دارند ...
کد خبر: ۹۴۴۸۱۸ تاریخ انتشار : ۱۳۹۸/۰۹/۲۶
آتی عقب نشینی نیروهای آمریکایی از افغانستان را اعلام خواهد...
آتی عقب نشینی نیروهای آمریکایی از افغانستان را اعلام خواهد... لیندسی گراهام که به افغانستان سفر کرده گفت ترامپ می... از افغانستان از ایده ترامپ حمایت کرده است چون به... کنند که افغانستان دیگر پایگاهی برای حمله مجدد به خاک...
کد خبر: ۹۴۴۶۳۹ تاریخ انتشار : ۱۳۹۸/۰۹/۲۶
