کلیات

تهام انتسابی در قانون اساسی به این معنی می باشد که شخصی به فرد دیگر جرمی را نسبت دهد. به طور مثال: به او توهین کنید یا افترا زند. که شامل تهمت زدن به جرمی و یا گناه می شود.

شیوه تفهیم اتهام انتسابی چگونه است؟

اتهام انتسابی وارد شده، بر اساس قانون مشخص شده در سال ۱۳۷۸ و با توجه به مواد ۱۲۹ قانون کشور و بر اساس قوانین جدید در سال ۱۳۹۲ و مواد ۱۹۳ مواد ۱۹۴ ثبت شده، قاضی پرونده قبل از هر اقدامی باید مشخصات مربوط به متهم و هویت آن فرد به همراه تمامی آدرس های دقیق با داشتن کد پستی و پلاک را از متهم دریافت کرده و در پرونده قید نماید و همینطور به متهم متذکر شود که چنانچه حقیقت را مخفی و آدرس جعلی ارائه داده باشد درخواست به همان مکان ارسال می گردد، به همین دلیل باید مراقب گفته ها و دلایل مطرح شده باشد.

خبر گرفتن از آدرس صحیح و مشخص متهم

لازم به ذکر است تحقیق و خبر گرفتن از آدرس صحیح و مشخص متهم سبب می گردد که نامه احضاریه در زمان مناسب و بسیار سریع ارسال گردد، این مورد موجب تسریع در کارهای تحقیقاتی می گردد و حتی مانع از به درازا کشیدن روند پرونده می شود. سپس قاضی ملزم است که اتهامات و شواهد و مدارک ذکر شده را به صورت کاملا واضح به متهم شرح دهید و او را در جریان اتهاماتش قرار دهد سپس روند بررسی و تحقیقات پرونده را به جریان بندازد.

گفتنی است که در تفهیم اتهام انتسابی بازگو کردن تمامی قوانین مجازات انتسابی درست نمی باشد و قاضی پرونده باید جرم های ادعا شده را به ترتیب شرح دهد. همینطور دلایل، مدارک، در صورت وجود شاهد، معرفی شاهد و یا وجود وسیله ای که بر علیه او ارائه شده است را به شخص خوانده شده معرفی نماید تا با در جریان قرار گرفتن از اتهاماتش قادر باشد از خود دفاع نماید.

در شرح دادن و تفهیم اتهام از متهم سوالات پرسیده شده باید واضح، کوتاه، مربوط به اتهام وارد شده و مفید باشد. مجبور کردن فرد به جواب دادن سوالات، اغفال کردن و ایجاد نفرت در متهم به شدت ممنوع می باشد. در صورتی که متهم قصد پاسخ ندادن به سوال ها را داشته باشد این امتناع او در پرونده ثبت می گردد، در قوانین موجود در آیین دادرسی به طور واضح مشخص نکرده است که پاسخ ندادن فرد خوانده شده را می توان دلیلی بر متهم بودن در نظر گرفت.

بند ۳ مواد ۶۱ قانون اساسی

با توجه به بند ۳ مواد ۶۱ قانون اساسی، در زمان معرفی پیش از جلسه دادگاه فرد باید یک کپی از اسناد و مدارکی که مربوط به اتهامات وارد شده بر او می باشد که قاضی با توجه به آن ها پرونده را بررسی و مجازات فرد را درخواست نموده است، دریافت نماید و همینطور از اسناد و مدارکی که مورد ارائه قاضی پرونده در جلسه دادگاه قرار می گیرد باخبر گردد.

در قوانین بین المللی، قاضی خواهد توانست پیش از تفهیم اتهام متهم به بررسی پرونده و تحقیقات مورد نظر در رابطه با اجرای حکم انجام دهد و حتی قادر خواهد بود اتهامات وارد شده را رد کند و یا آنها را اصلاح نماید، در صورتی که هر کدام از اقدامات ذکر شده انجام گردد متهم باید در رابطه با آنها و دلیل آن ها مطلع شود.

در گزارش قضایی مربوط به نیروهای مصلح موجود در قانون دادرسی کشور موردی از تصحیح و یا لغو اتهامات وارد شده موجود نمی باشد و شاید به خاطر خاصیت غیر تدافعی عملیات مورد تحقیق و بررسی مقدماتی می باشد.

در قوانین قضایی ایران شخص مورد اتهام قرار گرفته در روند تفهیم اتهام انتسابی فقط قادر خواهد بود که به سوالات مطرح شده جواب دهد و به ظاهر مشخص می باشد که شخص خوانده شده نمی تواند در روند تحقیقات و بررسی اولیه پرونده هیچ گونه دخالتی داشته باشد.

اما این موارد بدون مشکل نیست، به این دلیل که در این روند هم طریقه ی اطلاع رسانی به خوانده شده از مدارک و اسناد پرونده به صورت مبهم می باشد و هم اینکه متهم از داشتن وکیل بی بهره می باشد. که این موارد با اصول برابری صلاح ها هیچ گونه مغایرتی ندارد.

به چه دلایلی تفهیم اتهام ضرورت دارد؟

قاضی باید جهت بررسی اولیه به جمع آوری علل و دلیل بر علیه شخص مورد اتهام قرار گرفته بپردازد و مواردی را باید جهت ایجاد زمینه انجام عدالت و قانون بین طرفین دعوا ایجاد نماید، به همین دلیل شخص خوانده شده که به او اتهام انتسابی داده شده است بر اساس قانون بی گناهی و دفاع باید زمان کافی جهت بیان کردن و ارائه موارد دفاعی او اختصاص داده شود.

مطلع شدن از اتهام به آن دلیل بسیار مهم می باشد که از طرفی ممکن است شرایط رد کردن اتهام وارد شده یا اتهام نسبت داده شده به متهم را به وجود آورد و ضمانت ناظر به قوانین دفاعی شکلی عملی بگیرد و شروع گردد، از طرفی نیز قاضی پرونده را مجبور می نماید که کارهای لازم در خصوص روند اجرای قانون و صدور حکم تامینی متوسل گردد. ضرورت و ارزش تفهیم اتهام به قدری مهم است که چنانچه شخص مورد اتهام چندین بار در یک روز و یا اینکه در چندین روز متوالی بازجویی شود در تمام مراحل باید برای او تفهیم اتهام انجام گردد.