کلیات

نشان فتح به نشانی در جمهوری اسلامی ایران گفته می‌شود که توسط رهبر معظم انقلاب به رزمندگان نبرد‌هایی با پیروزی چشم‌گیر داده می‌شود. مدال فتح در ۳ رده طلایی (فتح ۱)، نقره‌ای (فتح ۲) و برنزی (فتح ۳) اهدا می‌شود.
سردار محسن رضایی فرمانده کل پیشین سپاه پاسداران در جنگ ایران و عراق با دریافت ۳ نشان طلایی رکورددار دریافت بیشترین مدال طلایی فتح ۱ است. پس از او به ترتیب سردار سید یحیی رحیم‌صفوی (دو نشان طلایی و یک نقره‌ای)،  سردار حسین حسنی سعدی (دو طلایی و یک نقره‌ای)، سردار شهید علی صیاد شیرازی (دو طلایی) و سردار شهید قاسم سلیمانی (یک مدال طلایی و یک مدال نقره‌ای) بیشترین نشان فتح را دریافت کرده‌اند.  همچنین اکبر هاشمی رفسنجانی (یک مدال طلایی) و حسن روحانی (یک مدال نقره‌ای) از جمله معدود غیرنظامیان دریافت‌کننده این نشان هستند.

تاریخچه

پس از پایان جنگ ایران و عراق این نشان نخستین بار در ۵ مهر ۱۳۶۸ به ۵۴ نفر از فرماندهان ارتش، سپاه و جهاد سازندگی اهدا شد. در اولین مراسم اعطای نشان فتح (همزمان با سالروز شکست حصر آبادان)  محسن رضایی (فرمانده سپاه پاسداران انقلاب اسلامی) و علی صیاد شیرازی (فرمانده نیروی زمینی ارتش جمهوری اسلامی ایران) نشان فتح ۱ گرفتند. به ۲۱ نفر دیگر نشان فتح ۲ و ۲۹ نفر دیگر فتح ۳ داده شد.

طراحی

نشان فتح از سه برگ درخت نخل و گنبد مسجد جامع خرمشهر و نیز پرچم ایران تشکیل شده‌است. آنطور که سردار افشار معاون وقت نیروی انسانی ستاد کل نیرو‌های مسلح در سال ۱۳۶۸ اعلام کرده بود: نشان فتح به عنوان سمبل عملیات پیروزمندانه رزمندگان اسلام و نشانی برای فاتحان عملیات‌های پیروز رزمندگان اسلام انتخاب شده‌است.

دریافت‌کنندگان

نخستین بار در ۵ مهر ۱۳۶۸، سالروز شکست حصر آبادان، ۵۴ نفر از فرماندهان و سربازان ارتش، سپاه و جهاد سازندگی به دلیل فداکاری و خدمات ارزنده نشان فتح را از آیت الله خامنه‌ای (رهبر معظم انقلاب) دریافت کردند. در این بین محسن رضایی،  علی صیاد شیرازی (فرماندهان قرارگاه مرکزی کربلا در آزادسازی خرمشهر)  دریافت کردند.
به مناسبت دوازدهمین سالگرد پیروزی انقلاب اسلامی ایران در ۱۵ بهمن ۱۳۶۸، ۲۱۰ نفر از فرماندهان و نیرو‌های برجسته ارتش و سپاه نشان فتح را از رهبر ایران دریافت کردند. در این بین برای عملیات‌های عملیات فتح‌المبین و بیت‌المقدس، تنها به فرماندهان قرارگاه‌ها و تیپ‌ها این نشان اهدا شد، اما درخصوص عملیات کربلای ۵، علاوه بر فرماندهان قرارگاه‌ها و تیپ‌ها، فرماندهان گردان‌ها نیز نشان فتح دریافت کردند. در این مراسم ۱۰ نفر از فرماندهان رده بالای ارتش و سپاه نشان فتح ۱ را از دست فرمانده کل قوا گرفتند و سپس نشان‌های درجه ۲ و ۳ فتح را به ۲۰۰ تن از فرماندهان و نیرو‌ها و تعدادی از بستگان کشته‌شدگان این دو عملیات داده شد.
در هشتمین سالگرد آزادسازی خرمشهر رهبر ایران به ۷۶ نفر از رزمندگان، فرماندهان و کشته‌شدگان عملیات فتح‌المبین و بیت‌المقدس نشان‌های درجه ۱ و ۲ فتح را اهدا کرد. در همان مراسم رئیس ستاد فرماندهی کل قوا، به نمایندگی از رهبر، ۴۱۰ نشان درجه ۳ فتح را به سایر فرماندهان و رزمندگان برجسته این دو عملیات اهدا کرد.
در نخستین روز شهریور ۱۳۶۹ رهبری نشان درجه ۱ فتح را به اکبر هاشمی رفسنجانی (رئیس‌جمهور وقت)، به دلیل «حضور فداکارانه و مدبرانه» در میدان جنگ، اهدا کرد. هاشمی از بهمن ۱۳۶۲ تا پایان جنگ فرمانده قرارگاه مرکزی خاتم‌الانبیا بود.

دستگیری ملوانان آمریکایی

دی ماه ۱۳۹۴ دو فروند قایق جنگی آمریکایی حامل ۱۰ ملوان آمریکایی توسط نیرو‌های دریایی سپاه پاسداران در محدوده آب‌های سرزمینی ایران در دریای سرزمینی جزیره فارسی خلیج فارس به دلیل ورود غیرقانونی به آب‌های سرزمینی ایران دستگیر کرد. این ملوانان روز بعد آزاد شدند. رهبر انقلاب به سردار فدوی فرمانده نیروی دریایی سپاه پاسداران انقلاب اسلامی و چهار تن از فرماندهان این نیرو نشان فتح اهدا کرد.

سایر دریافت‌کنندگان

دی ماه ۱۳۹۲ سردار سرتیپ محمد پاکپور، فرمانده نیروی زمینی سپاه پاسداران، نشان درجه ۱ فتح را به دلیل «تلاش‌های شبانه‌روزی و دلسوزانه» در اجرای وظایفش دریافت کرد.
شهریور ماه ۱۳۹۷ امیر دریادار حبیب‌الله سیاری به دلیل «خدمات شایسته‌اش در صیانت از مرز‌های آبی کشور و دریای عمان و حفظ منافع ملی و اهتزاز پرچم جمهوری اسلامی ایران در آب‌های آزاد و اهتمام به نوسازی تجهیزات و آبادانی سواحل مکران در مدت تصدی فرماندهی نیروی دریایی ارتش جمهوری اسلامی ایران» نشان درجه ۱ فتح را از رهبر انقلاب دریافت کرد.