کلیات

در سه سال اخیر بازار ارز و مسائل پیرامون آن به یکی از اصلی‌ترین ارکان رسانه‌ها تبدیل شده است. تا قبل از آغاز تحریم‌ها علیه کشورمان، کشور امارات و شهر دوبی به عنوان یک هاب ارزی برای ایران مطرح بود، اما با خروج آمریکا از برجام و آغاز تحریم‌ها و همراه شدن امارات با این تحریم ها، عملاً این کشور موقعیت ارزی خود را از دست داد.

امارات و هاب ارزی ایران

آمریکا در اواسط اردیبهشت ماه سال ۱۳۹۷از برجام خارج شد و رئیس جمهور این کشور وعده بازگشت تحریم‌ها علیه ایران در مدت ۹۰ روزه و ۱۸۰ روزه را داد. این سرآغاز یک جنگ اقتصادی تمام عیار علیه ایران بود. در این جنگ اقتصادی آمریکا تنها نبود و برخی از کشور‌های دنیا از جمله کشور‌های منطقه مانند امارات و عربستان در کنار آمریکا و مقابل ایران صف آرایی کردند. در این بین ایستادن امارات در کنار آمریکا از اهمیت دو چندانی برخوردار بود چرا که سالیان سال بود که این کشور اولاً به مکانی برای سرمایه گذاری بسیاری از ایرانیان تبدیل شده بود و ثانیاً امارات به عنوان یکی از ۵ شریک تجاری ایران خود را مطرح کرده بود که بسیاری از صادرات و واردات ایران از این کشور انجام می‌شد.
حجم مبادلات تجاری بالای ایران با امارات موجب شده بود تا شهر دوبی این کشور، به محلی برای تبادلات ارزی ایرانیان تبدیل شود. به اصطلاح بسیاری از کارشناسان امر در برهه قبل از آغاز تحریم‌ها علیه ایران، این کشور امارات و به طور ویژه شهر دوبی بود که به هاب ارزی برای ایران تبدیل شده بود. شهری که مبادلات ارزی در آن می‌توانست حتی قیمت دلار در ایران را نیز تعیین کند.

انتقال هاب ارزی ایران به قطر

بعد از آغاز تحریم‌ها و قرار گرفتن امارات در سمت آمریکا، دیگر این کشور حاضر نبود از یک سو به راحتی به مانند گذشته با ایران تجارت داشته باشد و حتی صرافی‌هایی که انتقال دهنده پول ایران در امارات بودند، در این کشور تحت فشار‌های شدیدی قرار گرفتند و از سوی دیگر برای ایران نیز به صلاح نبود که تعیین قیمت دلار را به دست کشوری بسپارد که در جنگ اقتصادی در مقابل او قرار گرفته است. از این رو زمزمه‌هایی برای تغییر هاب ارزی ایران مطرح شد و در اردیبهشت ماه سال ۱۳۹۷ یکی از کارشناسان بانک مرکزی اعلام کرد که قرار است هاب ارزی از امارات به قطر منتقل شود و حتی چند بانک ایرانی نزد بانک ملی قطر حساب باز کرده‌اند و مبادلات حواله‌های ارزی از این مسیر انجام می‌شود.

انتقال هاب ارزی ایران از قطر به عراق

به هر صورت، قطر نیز بنا به دلایلی نتوانست به هاب ارزی ایران تبدیل شود تا اینکه بانک مرکزی ایران ترجیح داد کشوری مانند عراق و به ویژه شهر سلیمانیه را که روابط سیاسی و اقتصادی مناسب تری با ایران داشته و حجم تجارت آن با ایران نیز رو به افزایش بود، به هاب ارزی ایران تبدیل کند. این تغییر نقشه ارزی ایران از دوبی به سلیمانیه عراق موجب شد تا بانک مرکزی تا حدودی بتواند در سال گذشته بر بازار ارز و قیمت دلار مسلط شود و دلاری را که به ۱۹ هزار تومان رسیده بود را به کانال ۱۱ هزار تومان باز گرداند.

مسائل و مشکلات

البته تبدیل عراق به هاب ارزی نیز با خود مشکلاتی را به همراه داشته است از جمله اینکه ناامنی‌های اخیر در این کشور موجب شده است تا قیمت دلار در ایران تحت تاثیر قرار بگیرد و هم اکنون بخشی از افزایش قیمت دلار و قرار گرفتن آن در کانال ۱۵ هزار تومان بر دوش ناامنی‌های این کشور باشد.