کلیات
بورس کالای ایران ( Iran Mercantile Exchange) به داد و ستد نقد، نسیه و سلف انواع محصولات صنعتی و کشاورزی در ایران میپردازد و راهاندازی معاملات ابزارهای مشتقه و به ویژه قراردادهای آتی را در برنامههای پیش روی خود دارد.
نیاز به ایجاد بازار شفاف جهت تسهیل معاملات و کشف نرخ قیمت کالاهای اساسی و مواد اولیه واسطهای بر اساس مکانیزم عرضه و تقاضا، ایجاد ابزارهای مدیریت ریسک قیمت و تأمین مالی بازار کالایی و تضمین تعهدات طرفین معامله به منظور دستیابی به اثرات مثبت این مهم در توسعه اقتصادی، دولت و مجلس شورای اسلامی را بر آن داشت تا بستر قانونی لازم جهت تأسیس و راه اندازی بورسهای کالایی را در ایران فراهم سازند. در پی این امر، سازمان کارگزاران بورس فلزات تهران در شهریور ماه سال ۱۳۸۲ به عنوان اولین بورس کالای کشور فعالیت خود را آغاز کرد و پس از آن نیز سازمان کارگزاران بورس کالای کشاورزی در شهریور ماه سال ۱۳۸۳ شروع به فعالیت نمود. با بازنگری و تصویب قانون بازار اوراق بهادار جمهوری اسلامی ایران در سال ۱۳۸۴ و تصمیم شورای عالی بورس، سرانجام بورسهای فلزات و کشاورزی در یکدیگر ادغام و بورس واحدی با عنوان بورس کالای ایران تشکیل شد و از ابتدای مهرماه سال ۱۳۸۶ فعالیت خود را آغاز کرد. طبق قانون بازار اوراق بهادار کلیه معاملات در بورس کالای ایران تحت نظارت سازمان بورس و اوراق بهادار انجام میشود. از بنیانگذاران بورس کالا میتوان به دکتر سید ابراهیم عنایت اشاره کرد که پیشکسوت بازار سرمایه محسوب میشوند.
روشها و ابزارهای معاملاتی بورس کالای ایران
· بازار فیزیکی
معاملات کالای فیزیکی در بورس کالای ایران به روش مزایده انجام میشود. مزایده یا حراج به نوعی از معامله گفته میشود که در ابتدا فروشنده حداقل قیمتی را که حاضر است کالای خود را بفروشد اعلام میکند. سپس خریداران در صورت تمایل، قیمتی بالاتر از قیمت نهایی را جهت خرید پیشنهاد میکنند. در نهایت کالا به پیشنهاد دهنده بالاترین قیمت فروخته میشود. در واقع حراج، سازوکاری برای دادوستد کالا بر پایه انطباق سفارشهای خرید و فروش مشتریان با در نظر گرفتن اولویت قیمت و زمان است.
انواع قراردادهای مورد معامله در بازار فیزیکی:
- قرارداد نقدی: قراردادی است که طی آن پرداخت بهای کالای مورد معامله و تحویل آن در هنگام معامله انجام میشود.
- قرارداد نسیه: قراردادی است که طی آن کالا در هنگام معامله تحویل و بهای آن در تاریخ سررسید پرداخت میگردد.
- قرارداد سلف: قراردادی است که طی آن کالا با قیمت معین در زمانی مشخص در آینده تحویل گردیده و بهای آن در هنگام معامله پرداخت میگردد.
معاملات در بازار فیزیکی در دو رینگ داخلی و صادراتی صورت می پذیرد.
- رینگ داخلی عبارت است از جلسه معاملاتی بورس برای معامله کالاهایی که مقصد آنها صرفاً بازار هدف داخل ایران است.
- رینگ صادراتی عبارت است از جلسه معاملاتی بورس برای معامله کالاهایی که مقصد آنها صرفاً بازار هدف بینالمللی است.
· بازار فرعی
در این بازار کالاهایی که به دلایلی نظیر عدم تداوم عرضه، نیاز به بازدید حضوری کالا جهت احراز کمیت و یا کیفیت توسط متقاضی خرید، قابل اتکا نبودن نرخ کشف شده در بورس به واسطه سهم پایین معامله در بورس نسبت به کل بازار محصول و درخواست تسویه خارج از پایاپای معامله توسط عرضهکننده امکانپذیرش و معامله در بازار فیزیکی را ندارند قابل پذیرش و معامله میباشد و همانند بازار فیزیکی امکان معامله انواع قراردادها در دو رینگ داخلی و صادراتی بر روی سه دسته محصولات صنعتی و معدنی، فراوردههای نفتی و پتروشیمی و محصولات کشاورزی وجود دارد.
· بازار مشتقه
این بازار شامل معاملات قراردادهای آتی و اختیار معامله میباشد:
- قرارداد آتی: فروشنده متعهد میشود در سررسید معین، مقدار معینی از کالای مشخص را به قیمتی که الان تعیین میکنند بفروشد و در مقابل طرف دیگر قرارداد متعهد میشود، آن کالا را با آن مشخصات خریداری کند و برای جلوگیری از امتناع طرفین از انجام قرارداد، طرفین به صورت شرط ضمن عقد متعهد میشوند مبلغی را به عنوان وجه تضمین نزد اتاق پایاپای بورس بگذارند و متعهد میشوند متناسب با تغییرات قیمت آتی، وجه تضمین را تعدیل کنند و اتاق پایاپای از طرف آنان وکالت دارد متناسب با تغییرات، بخشی از وجه تضمین هر یک از طرفین را در اختیار دیگری قرار دهد و او حق استفاده از آن را خواهد داشت تا در سررسید با هم تسویه کنند. مشخصات این قرارداد بر روی یک دارایی مشخص، یکسان میباشد و توسط بورس پیشنهاد و به تصویب هیئت پذیرش میرسد.
- قرارداد اختیار معامله: تفاوت این اوراق با معاملات آتی در این است که در قرارداد آتی دو طرف متعهد به خرید و فروش دارایی در سررسید هستند اما در این اوراق یک نفر متعهد است (فروشنده اختیار که پول آن را گرفتهاست) و دیگری دارای اختیار (خریدار اختیار که پول آن را به فروشنده داده است). فروشنده اوراق متعهد میشود در صورت درخواست خریدار، تعداد مشخصی از دارایی پایه را به قیمت اعمال (قیمت معین معامله در آینده که الان تعیین شدهاست) معامله کند. برای جلوگیری از امتناع فروشنده اختیار از انجام تعهدش، فروشنده مبلغی را به عنوان وجه تضمین نزد اتاق پایاپای بورس قرار میدهد و متناسب با تغییرات قیمت اوراق اختیار معامله، آن را تعدیل کند. اوراق اختیار در بازار ثانویه قابل خرید و فروش میباشند. اوراق اختیار معامله میتواند به دو نوع اختیار فروش یا اختیارخرید تقسیم گردد. در اختیار خرید، خریدار حق خرید یک کالا را در آینده از فروشنده اختیار دارد و فروشنده اختیار متعهد است در صورت درخواست خریدار کالا را به قیمت توافق شده به او بفروشد. در اختیار فروش، خریدار حق فروش یک کالا را در آینده به فروشنده اختیار دارد و فروشنده اختیار متعهد است در صورت درخواست خریدار کالا را به قیمت توافق شده از او بخرد.
· بازار مالی
- قرارداد سلف موازی استاندارد: فروشنده کالا در قالب این اوراق، همانند قرارداد سلف بهای کالایی را که در آینده تحویل خواهد داد، به صورت نقد دریافت میکند. این اوراق برخلاف قرارداد سلف، بازار ثانویه دارد و دارنده اوراق میتواند قبل از سررسید این اوراق را در بورس به فروش رساند.
- گواهی سپرده کالایی: گواهی سپرده کالایی ورقه بهاداری است که موید مالکیت دارنده آن بر مقدار معینی کالای سپرده شده به انبار پذیرش شده در بورس کالا است و پشتوانه آن قبض انبار صادر شده توسط انباردار است. انباردار پس از ارزیابی کمی و کیفی کالای مشتری برای وی قبض انبار صادر مینماید. مشتری با سپرده کردن این قبض نزد اتاق پایاپای، میتواند این گواهی سپرده کالایی را که به پشتوانه قبض انبار صادر میشود در بازار ثانویه معامله نماید. مالک گواهی در طول مهلت نگهداری کالا، هر زمان که خواست میتواند به انبار مراجعه و کالا را از انبار تحویل گیرد.
- صندوق سرمایهگذاری کالایی: صندوق کالایی با جذب سرمایه از طریق فروش واحدهای سرمایهگذاری، منابع جذب شده را بر روی اوراقبهادار مبتنی بر کالا سرمایهگذاری میکند. صندوق کالایی به سرمایهگذاران این امکان را میدهد که به جای خرید و نگهداری کالای مورد نظر و تحمل هزینههای حمل و نقل، انبارداری و خسارتهای احتمالی آن، اوراق این صندوقها را خریداری نمایند. به عبارت دیگر، این صندوقها بخش قابل ملاحظهای از وجوه گردآوری شده خود را به سرمایهگذاری در کالایی خاص اختصاص میدهند و علاقهمندان به سرمایهگذاری در آن کالای خاص اقدام به خرید واحدهای این صندوقها میکنند.
تالار سیمان بورس کالا ی ایران امروز یکشنبه ۲ مرداد ماه میزبان عرضه یک میلیون و ۲۰۳ هزار و ۲۳۰ تن سیمان است.
کد خبر: ۱۱۳۱۳۹۴ تاریخ انتشار : ۱۴۰۱/۰۵/۰۲
کارشناس بازار سرمایه در گفتگو با بورس تابناک مطرح کرد:
احمد جانجان، کارشنانس بازار سرمایه، در گفتگو با خبرنگار بورس تابناک با بیان اینکه هم اکنون طرحی در مجلس شوراری اسلامی در حال بررسی است تا بورس کالا را از زیر نظر وزارت اقتصاد خارج و به وزارت صنعت و معدن و تجارت منتقل کنند اظهار کرد: طرح مجلس با عنوان «تنظیم بازار کالاهای مشمول الزام عرضه در بورسهای کالایی» فساد آشکار است.
کد خبر: ۱۱۳۱۳۷۹ تاریخ انتشار : ۱۴۰۱/۰۵/۰۲
مجمع سالانه ایران خودرو برگزار شد
مجمع عمومی عادی سالانه صاحبان سهام شرکت ایرانخودرو برای سال منتهی به ۲۹ اسفند ۱۴۰۰ با حضور بیش از ۷۴ درصد از سهامداران برگزار شد و پس از قرائت گزارش حسابرس و بازرس قانونی، صورتهای مالی این سال به تصویب رسید.
کد خبر: ۱۱۳۰۶۶۷ تاریخ انتشار : ۱۴۰۱/۰۴/۲۸
عضو کمیسیون اقتصادی مجلس در گفتگو با بورس تابناک:
مهدی طغیانی عضو کمیسیون اقتصادی مجلس گفت: قیمت گذاری در عرصه بورس محکوم به شکست است ما بارها این را تجربه کردیم؛ نمایندگان اجازه دهند بورس کالا کار خود را انجام دهد.
کد خبر: ۱۱۳۰۵۶۲ تاریخ انتشار : ۱۴۰۱/۰۴/۲۸
رئیس کمیسیون معادن و صنایع معدنی اتاق بازرگانی ایران پاسخ داد:
بهرام شکوری رئیس کمیسیون معادن و صنایع معدنی اتاق بازرگانی ایران گفت: بورس کالا یک مجموعه قانونی است که قوانین مشخصی برای معاملات دارد و مشخص نیست با چه ایدهای قرار است اختیارات این مجموعه به وزارت صمت واگذار شود.
کد خبر: ۱۱۳۰۲۶۱ تاریخ انتشار : ۱۴۰۱/۰۴/۲۶
عضو کمیسیون برنامه و بودجه پاسخ داد:
جبار کوچکی نژاد عضو کمیسیون برنامه و بودجه با اشاره به بحث جدا کردن بورس کالا از مجموعه وزارت اقتصاد و بازار سرمایه گفت: اینکه بخواهیم بورس کالا را زیر مجموعه وزارت صمت قرار دهیم اشتباه است و قطعا مجلس با چنین طرحی مخالفت میکند.
کد خبر: ۱۱۲۹۶۱۲ تاریخ انتشار : ۱۴۰۱/۰۴/۲۲
کارشناس بازار سرمایه در گفتگو با بورس تابناک پاسخ داد:
به تازگی طرحی با عنوان «تنظیم بازار کالاهای مشمول الزام عرضه در بورسهای کالایی» در دستور کار مجلس است که انتقاد تند فعالان بازار سرمایه و کارشناسان اقتصادی را در بر داشته است. در این باره احمدزاد اصل در بخشی از گفتگو خود با بورس تابناک گفت: اگر بورس کالا زیر مجموعه وزارت صمت شود، فشار بر صنایع به شدت افزایش مییابد و بورس کالا را از حالت بورسی بودن خارج میکند و بسیاری از مشکلات نا مطلوب را گریبان گیر کشور خواهد کرد.
کد خبر: ۱۱۲۸۳۹۹ تاریخ انتشار : ۱۴۰۱/۰۴/۱۵
عضو کمیسیون اقتصادی مجلس گفت: وزارت صمت نمی توانسته به صورت یک طرفه عرضه خودرو در بورس کالا را متوقف کند و باید دلیل منطقی درباره این موضوع ارائه کند.
کد خبر: ۱۱۲۷۶۹۰ تاریخ انتشار : ۱۴۰۱/۰۴/۱۱
کد خبر: ۱۱۲۴۶۰۱ تاریخ انتشار : ۱۴۰۱/۰۳/۲۵
کارشناس خودرو در گفتگو با بورس تابناک مطرح کرد:
امیرحسن کاکایی کارشناس خودرو با اشاره به اینکه عرضه خودرو به روش قرعهکشی یک لاتاری محسوب میشد و باعث افزایش قیمت آن خواهد شد، گفت: عرضه خودرو در بورس کالا روشی منسجمتر نسبت به فروش متمرکز است، اما برخی روشها اشتباه است و باعث افزایش زیان انباشته خودروسازهای کشور میشوند.
کد خبر: ۱۱۲۴۴۷۶ تاریخ انتشار : ۱۴۰۱/۰۳/۲۴
کد خبر: ۱۱۲۴۳۸۴ تاریخ انتشار : ۱۴۰۱/۰۳/۲۴
چهارشنبه ۱۸ خرداد ۱۴۰۱ در حالی که قرار بود ۴۳۰ دستگاه فیدلیتی و دیگنیتی در بورس کالا معامله شود، وزارت صمت این عرضه را یکباره ملغی کرد. این تعلیق، آن هم در شرایطی که انتظار میرفت با ورود خودرو به بورس کالا ، از آشفتگی بازار خودرو کاسته و قیمتها شفافتر شود، موجب انتقادات بسیاری شد. نمایندگان مجلس نسبت به این موضوع چه واکنشی نشان دادند؟
کد خبر: ۱۱۲۴۲۰۷ تاریخ انتشار : ۱۴۰۱/۰۳/۲۳
کد خبر: ۱۱۲۴۰۵۷ تاریخ انتشار : ۱۴۰۱/۰۳/۲۲
وزارت صمت، کدام سمت است؟ شفاف سازی یا فضای رانتی خودرو!
وجود قرعه کشی در فروش خودرو به قیمت کارخانه یعنی حداقل نصف قیمت بازار، طنز تلخی است که فقط فرهنگ دلال پروری در آن دیده می شود.
کد خبر: ۱۱۲۳۸۰۵ تاریخ انتشار : ۱۴۰۱/۰۳/۲۱
کد خبر: ۱۱۲۳۷۷۲ تاریخ انتشار : ۱۴۰۱/۰۳/۲۱
تداوم تصمیمات جنجالی در وزارت صمت
این روزها مجموعه وزارت صمت در حوزه خودرو، مدام دست به اقدامات عجیب، خلق الساعه و غیرکارشناسی میزنند که دود این بی تدبیری در چشم مردم میرود.
کد خبر: ۱۱۲۳۳۱۰ تاریخ انتشار : ۱۴۰۱/۰۳/۱۸
کد خبر: ۱۱۲۳۲۶۹ تاریخ انتشار : ۱۴۰۱/۰۳/۱۸
گروه بهمن از یازدهم خرداد ماه مرحله دوم عرضه محصولاتش در بورس کالا را آغاز کرده است.
کد خبر: ۱۱۲۲۸۶۷ تاریخ انتشار : ۱۴۰۱/۰۳/۱۶
عضو کمیسیون صنایع و معادن مجلس گفت: عرضه خودرو در بورس کالا منجر به ایجاد رقابت بین عرضه کنندگان و همچنین شفافیت اطلاعات معاملات میشود.
کد خبر: ۱۱۲۱۸۳۹ تاریخ انتشار : ۱۴۰۱/۰۳/۱۰
دو محصول فیدلیتی پرایم و دیگنیتی پرایم گروه بهمن به زودی در بورس کالا عرضه می شوند.
کد خبر: ۱۱۲۱۶۶۵ تاریخ انتشار : ۱۴۰۱/۰۳/۰۹