کلیات
بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران در تاریخ ۱۸ مرداد ماه ۱۳۳۹ تأسیس شد. برخی از وظایف بانک مرکزی عبارتند از: حفظ ارزش داخلی و خارجی پول ملی کشور، انتشار اسکناس و ضرب سکه‌های فلزی رایج کشور، تنظیم مقررات مربوط به معاملات ارزی و ریالی، نظارت بر صدور و ورود ارز و پول رایج کشور، تنظیم کننده نظام پولی و اعتباری کشور، نظارت بر بانکها و مؤسسات اعتباری و...
رسالت اصلی بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران بر آن است که با اجرای سیاست‌های پولی و اعتباری شرایط مساعد برای پیشرفت اقتصادی کشور را فراهم سازد و در اجرای برنامه‌های مختلف اعم از برنامه‌های تثبیت و توسعه اقتصادی پشتیبان دولت باشد.
تاریخچه
نخستین بار اروپاییان در ۱۲۸۱/۱۸۶۴، تأسیس بانک را به وسیله ژان ساوالان فرانسوی، به میرزا محمودخان ناصرالملک پیشنهاد کردند. آنان در ۱۳۰۲/۱۸۸۵، برای یک کاسه شدن کلیه وجوهی که بین ایران و اروپا جریان داشت، تصمیم گرفتند با مشارکت سرمایه‌گذاران فرانسوی و بانک عثمانی، بانک ایران و افغانستان را تشکیل دهند، اما، چون فرانسویان به این سرمایه‌گذاری اطمینان نداشتند، این کار عملی نشد. سرانجام، انگلیسی‌ها موفق شدند که در ایران اولین بانک را تأسیس کنند.
ارکان بانک
براساس فصل سوم قانون پولی و بانکی کشور مصوب سال ۱۳۵۱ و آخرین اصلاحات آن، ارکان بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران بخش هایی، چون مجمع عمومی، شورای پول و اعتبار، هیئت عامل، هیئت نظارت اندوخته اسکناس و هیئت نظار را شامل می‌شود.
ریاست بانک
ریاست بانک مرکزی ایران یکی از حساس‌ترین سمت‌های اقتصادی کشور است که در سالهای گذشته افراد مختلفی را در این مقام دیده ایم. ابراهیم شیبانی در ۱۳۸۲، طهماسب مظاهری در ۱۳۸۶، محمود بهمنی در سال ۱۳۸۷، ولی اله سیف در ساال ۱۳۹۲ و عبدالناصر همتی در سال ۱۳۹۷ به این سمت منصوب شدند. عبدالناصر همتی اکنون رئیس بانک مرکزی است.
وظایف
براساس فصل دوم قانون پولی و بانکی کشور مصوب ۱۳۵۱ (و آخرین اصلاحات آن به صورت پانویس)، وظایف و اختیارات بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران به شرح زیر است:
بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران به عنوان تنظیمکننده نظام پولی و اعتباری کشور، موظف به انجام وظایف زیر می باشد:
الف- انتشار اسکناس و سکه‌های فلزی رایج کشور، طبق مقررات این قانون.
ب- نظارت بر بانکها و مؤسسات اعتباری، طبق مقررات این قانون.
ج- تنظیم مقررات مربوط به معاملات ارزی و تعهد یا تضمین پرداخت‌های ارزی با تصویب شورای پول و اعتبار و همچنین نظارت بر معاملات ارزی.
د- نظارت بر معاملات طلا و تنظیم مقررات مربوط به این معاملات با تصویب هیئت وزیران.
ه- نظارت بر صدور و ورود پول رایج ایران و تنظیم مقررات مربوط به آن با تصویب شورای پول و اعتبار (۱).
همچنین بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران به عنوان بانکدار دولت، موظف به انجام وظایف زیر است:
الف- نگاهداری حساب‌های وزارتخانه‌ها و مؤسسات دولتی و وابسته به دولت و شرکت‌های دولتی و شهرداری‌ها و همچنین مؤسساتی که بیش از نصف سرمایه آن‌ها متعلق به وزارتخانه‌ها و مؤسسات دولتی و وابسته به دولت و شرکت‌های دولتی و یا شهرداری‌ها میباشند و انجام تمام عملیات بانکی آن‌ها در داخل و خارج از کشور (۲) و (۳).
ب- فروش و بازپرداخت اصل و بهره انواع اوراق قرضه دولتی و اسناد خزانه به عنوان عامل دولت و واگذاری این عاملیت به افراد و یا مؤسسات دیگر.
ج- نگاهداری تمام ذخائر ارزی و طلای کشور.
د- نگاهداری وجوه ریالی صندوق بینالمللی پول و بانک بینالمللی ترمیم و توسعه و شرکت مالی بینالمللی و مؤسسه بینالمللی توسعه و مؤسسات مشابه یا وابسته به این مؤسسات.
ه- انعقاد موافقتنامه پرداخت در اجرای قرارداد‌های پولی و مالی و بازرگانی و ترانزیتی بین دولت و سایر کشورها.
اختیارات
بر اساس ماده ۱۳ بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران دارای اختیارات زیر است.
۱ -دادن وام و اعتبار به وزارتخانه‌ها و مؤسسات دولتی با مجوز قانونی.
۲ - تضمین تعهدات دولت و وزارتخانه‌ها و مؤسسات دولتی با مجوز قانونی.
۳ - دادن وام و اعتبار و تضمین وام و اعتبارات اعطایی به شرکت‌های دولتی (۵) و شهرداری‌ها و همچنین به مؤسسات وابسته به دولت و شهرداری‌ها با تأمین کافی.
۴ - تنزیل مجدد برات‌ها و اسناد بازرگانی کوتاه مدت بانکها (۶) و دادن اعتبار به بانکها با تأمین کافی.
۵ - خرید و فروش اسناد خزانه و اوراق قرضه دولتی و اوراق قرضه صادر شده از طرف دولت‌های خارجی یا مؤسسات مالی بینالمللی معتبر.
۶ - خرید و فروش طلا و نقره.
۷ - افتتاح و نگاهداری حساب جاری نزد بانکهای خارج و یا نگاهداری حساب بانکهای داخل و خارج نزد خود و انجام تمام عملیات مجاز بانکی دیگر و تحصیل اعتبارات در داخل و خارج به حساب خود و یا به حساب بانکهای داخل.
رسالت اصلی بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران بر آن است که با اجرای سیاست‌های پولی و اعتباری شرایط مساعد برای پیشرفت اقتصادی کشور را فراهم سازد و در اجرای برنامه‌های مختلف اعم از برنامه‌های تثبیت و توسعه اقتصادی پشتیبان دولت باشد.
در این راه حفظ ثبات ارزش پول و تعادل موازنه پرداخت‌ها به همراه رشد مدوام اقتصادی از طریق اجرای سیاست‌های پولی از اهداف مهم آن به شمار میرود.
سیاست پولی بعد از انقلاب
مهمترین ابزار‌های سیاست پولی که در دوره بعد از انقلاب اسلامی مورد استفاده قرار گرفته‌اند عبارت اند از:
نرخ‌های ذخیره قانونی که ابزار مؤثری بوده، اما انعطاف‌پذیری بالایی ندارد.
عملیات بازار باز که از سال ۱۳۷۹ از طریق اوراق مشارکت بانک مرکزی مورد استفاده قرار گرفته‌است.
تعیین نرخ سود سپرد ه‌ها و وام دهی توسط دولت و مجلس که تأکید بیشتر بر نرخ وام دهی بانکها بوده‌است.
سیاست تعیین سقف اعتباری؛ هرچند که این سیاست در طول برنامه سوم کنار گذاشته شد، اما در برنامه چهارم به شدت مورد توجه دولت بوده‌است.
سپرده ویژه بانکها نزد بانک مرکزی که به دلیل نامناسب بودن نرخ بازدهی آن مؤثر نبوده‌است.
تعیین نرخ ارز توسط بانک مرکزی.
نشان بانک مرکزی
نشان یا آرم، هویت یک سازمان را نشان مى دهد و براى اینکه مخاطبان بتوانند سازمان و جایگاه آن را به راحتى تشخیص دهند از نشان استفاده مى شود. نشان هر سازمانى براى اینکه با دیگر سازمان‌ها متفاوت باشد داراى ویژگى هاى منحصر به فرد است و از قواعد و روش هاى خاصى تبعیت مى کند. کتابچه نشان بانک مرکزى با هدف رعایت ویژگى هاى مختلف نشان این بانک منتشر مى شود تا با استفاده از قواعد این کتاب، استفاده سلیقه اى از عناصر نشان به حداقل رسد و یک شکلى آن رعایت شود.
در مورد بانک مرکزی در ویکی تابناک بیشتر بخوانید
کارنامه نقدینگی در سالی که گذشت
با گذشت چهار ماه از سال، امروز بانک مرکزی گزارش کامل از تحولات نقدینگی و شاخص‌های پولی را به روزرسانی کرد؛ گزارشی که نشان از کاهش رشد نقدینگی سالانه و رشد پایه پولی دارد. این در حالی است که سهم پول از نقدینگی بیشتر شده است.
کد خبر: ۱۱۸۳۹۲۰ تاریخ انتشار : ۱۴۰۲/۰۴/۲۸
دستورالعمل نحوه احراز صلاحیت حرفه‌ای مدیران بانکها
حداکثر سن تعیین‌شده برای مدیران عامل و قائم‌مقام مدیرعامل بانکها ۷۰ سال تعیین شده است؛ همچنین حداکثر سن اعضای هیئت مدیره بانکها نیز ۷۵ سال تعیین شده است.
کد خبر: ۱۱۸۳۴۵۳ تاریخ انتشار : ۱۴۰۲/۰۴/۲۵
بانک مرکزی در تازه‌ترین گزارش خود نرخ بهره بین بانکی را به میزان ۲ صدم درصد افزایش داد.
کد خبر: ۱۱۸۳۳۴۵ تاریخ انتشار : ۱۴۰۲/۰۴/۲۴
فرزین با تاکید بر اینکه در اجرای مصوبه نرخ سود سپرده‌ها و تسهیلات با هیچ کس رو دربایستی نداریم، تصریح کرد: نرخ‌های سود کنونی، نرخ‌های خوبی است و اگر بانکها بر این اساس کار کنند، مشکلی پیش نمی‌آید.
کد خبر: ۱۱۸۳۰۴۰ تاریخ انتشار : ۱۴۰۲/۰۴/۲۲
گزارش سه ماهه بانک مرکزی از وام‌های کلان بانکی
رونمایی از ابربدهکاران بانکی در سال جدید/ کدام بانکها از افشای اطلاعات ابربدهکاران شانه خالی کردند؟
امروز بانک مرکزی فهرست بدهکاران کلان بانکی را منتشر کرد، با این توضیح که تنها ۹ بانک در این لیست حضور دارند و علی رغم تاکید قانون بودجه، سایر بانکها توجهی به این مطالبه قانونی نداشته اند.
کد خبر: ۱۱۸۲۹۴۱ تاریخ انتشار : ۱۴۰۲/۰۴/۲۱
وزیر اقتصاد درمورد افرادی که فرار مالیاتی سنگین داشتند گفت: ۱۷۶ هزار نفر شناسایی شدند که ۷۰۰ هزار میلیارد تومان گردش مالی داشتند بدون اینکه یکبار به اندازه یک کارگر یا کارمند مالیات و حقوق کشور را بپردازند و پرونده مالیاتی داشته باشند، حتی اسمی از این افراد نبود.
کد خبر: ۱۱۸۲۶۰۲ تاریخ انتشار : ۱۴۰۲/۰۴/۱۹
بانک مرکزی چین ذخایر طلا را برای هشتمین ماه افزایش داد.
کد خبر: ۱۱۸۲۴۷۹ تاریخ انتشار : ۱۴۰۲/۰۴/۱۸
سه هزار و چهارصد و چهارمین بسته ویژه خبری «تابناک»
در بسته خبری امروز «تابناک» تیتر‌هایی مانند: ۲۵ کسب‌وکاری که نمی‌توانند برای شروع فعالیت مجوز قانونی دریافت کنند/ نرخ رشد نقدینگی به ۲۹ درصد کاهش یافت/ شرق: حکم ده سال تبعید و شش سال حبس سهند نورمحمدزاده تایید شد /معاون رییس‌جمهور: در برنامه هفتم بانک مرکزی می‌تواند مدیریت بانکهای ناسالم را در اختیار بگیرد و... را می‌خوانید.
کد خبر: ۱۱۸۲۰۴۵ تاریخ انتشار : ۱۴۰۲/۰۴/۱۶
به‌دنبال تدوین و اجرای برنامه پولی و تعیین هدف رشد نقدینگی برای سالهای ۱۴۰۱ و ۱۴۰۲ در کنار پیگیری جدی سیاست کنترل مقداری رشد ترازنامه بانکها و جریمه بانکهای متخلف از حدود تعیین شده از طریق افزایش نسبت سپرده قانونی، نرخ رشد دوازده‌ماهه نقدینگی در پایان خردادماه ۱۴۰۲ با ۸.۸ واحد درصد تنزل نسبت به دوره مشابه سال قبل (معادل ۳۷.۸ درصد در خردادماه ۱۴۰۱) به ۲۹.۰ درصد کاهش یافت.
کد خبر: ۱۱۸۱۹۸۶ تاریخ انتشار : ۱۴۰۲/۰۴/۱۵
مصوبات شورای عالی جوانان در خصوص زمان معرفی متقاضیان وام ازدواج به شعب رعایت و بانکها موظفند ظرف پانزده روز ثبت‌نام‌کنندگان را به شعب ارجاع دهند و صف متقاضیان وام قرض‌الحسنه ازدواج تا پایان تابستان سال جاری باید به صفر برسد.
کد خبر: ۱۱۸۱۹۰۸ تاریخ انتشار : ۱۴۰۲/۰۴/۱۴
معاون فناوری های نوین بانک مرکزی گفت: با بهره گیری از سامانه "سیاق " زمینه برای ابلاغ و اجرای برخط و لحظه ای احکام قضایی در شبکه بانکی فراهم شد.
کد خبر: ۱۱۸۱۷۶۳ تاریخ انتشار : ۱۴۰۲/۰۴/۱۳
در آیین رونمایی از سامانه یکپارچه احکام قضایی مطرح شد:
رئیس قوه قضاییه در آیین رونمایی از سامانه یکپارچه احکام قضایی (سیاق) گفت: بانکها باید این گزاره را که «امانت‌دار خوبی برای سرمایه‌ها و دارایی‌های مردم هستند» تقویت کرده و از اطلاعات مرتبط با حریم خصوصی مردم و سپرده‌گذاران به نحو احسن، حفاظت و حراست کنند و اهتمام داشته باشند که قرارداد‌های منعقده با مردم و سرمایه‌گذاران در نهایت استحکام و وثاقت باشد.
کد خبر: ۱۱۸۱۷۴۹ تاریخ انتشار : ۱۴۰۲/۰۴/۱۳
رئیس کل بانک مرکزی:
فرزین گفت: یکی از مهمترین اقدامات انجام شده اجرای برنامه تثبیت اقتصادی بوده که اساس آن، کنترل ارز و پول است و معتقدیم اگر این دو کار به درستی انجام شود، آرامش در بازار‌ها ایجاد می‌شود.
کد خبر: ۱۱۸۱۷۴۶ تاریخ انتشار : ۱۴۰۲/۰۴/۱۳
تابناک اقتصادی بررسی کرد؛
تصمیم بر واردات خودرو‌های کارکرده اگر با در نظر گرفتن سیاست تثبیت ارزی و تامین کسری در بازار خودرو و پاسخ به نیاز خودرویی بسیاری از مردم در دهک‌های مختلف باشد، اقدام بسیار مثبتی خواهد بود و به کاهش قیمت‌ها کمک می‌کند.
کد خبر: ۱۱۸۱۵۹۰ تاریخ انتشار : ۱۴۰۲/۰۴/۱۲
بانک مرکزی در بخشنامه‌ای به شبکه بانکی اعلام کرد از ابتدای مهرماه سال جاری، چک‌های قدیمی فقط در شعب بانک صادرکننده دسته چک پذیرفته می‌شوند.
کد خبر: ۱۱۸۱۵۴۹ تاریخ انتشار : ۱۴۰۲/۰۴/۱۲
کارشناس پولی و بانکی در گفت‌وگو با تابناک اقتصادی مطرح کرد؛
مهمترین مشکل بانکها، عدم رعایت حاکمیت شرکتی است و مجموعه نظام باید به بانک مرکزی کمک کند. علاوه بر این، برخورد با بانکهای ناتراز نباید به گونه ای باشد که مردم آسیب ببینند و باید بانیان و سهامداران عمده آن بانکها جریمه شوند.
کد خبر: ۱۱۸۱۳۰۶ تاریخ انتشار : ۱۴۰۲/۰۴/۱۰
شورای پول و اعتبار پاسخ دهد؛
با نگاهی به مبالغ اقساط وام مسکن، متوجه خواهیم شد مستاجرانی که این روز‌ها به دلیل مشکلات اقتصادی، در پرداخت اجاره بها با مشکلات بسیاری مواجه اند، شاید تنها بر روی کاغذ توان پرداخت اقساط وام جدید مسکن را داشته باشند!
کد خبر: ۱۱۸۱۱۹۴ تاریخ انتشار : ۱۴۰۲/۰۴/۲۸
رئیس کل بانک مرکزی خبر داد؛
فرزین در نشست با معاون علمی و فناوری رئیس‌جمهور گفت: با توجه به گشایش‌هایی که در حوزه ارزی در راه است؛ خط اعتباری ویژه شرکت‌های دانش‌بنیان در سالهای آینده قابلیت افزایش نیز خواهد داشت.
کد خبر: ۱۱۸۱۰۳۵ تاریخ انتشار : ۱۴۰۲/۰۴/۰۸
بانک مرکزی در بخشنامه‌ای به بانک مسکن، افزایش سقف تسهیلات ساخت و خرید واحد مسکونی از محل اوراق گواهی حق تقدم استفاده از تسهیلات مسکن و سقف تسهیلات جعاله تعمیر مسکن را برای اجرا ابلاغ کرد که بر اساس این بخشنامه، باید امکان بازپرداخت اقساط تسهیلات به روش پلکانی در صورت درخواست متقاضی فراهم شود.
کد خبر: ۱۱۸۱۰۰۴ تاریخ انتشار : ۱۴۰۲/۰۴/۰۸
بانک مرکزی در بخشنامه‌ای به بانک مسکن، افزایش سقف تسهیلات ساخت و خرید واحد مسکونی از محل اوراق گواهی حق تقدم استفاده از تسهیلات مسکن و سقف تسهیلات جعاله تعمیر مسکن را برای اجرا ابلاغ کرد که بر اساس این بخشنامه، باید امکان بازپرداخت اقساط تسهیلات به روش پلکانی در صورت درخواست متقاضی فراهم شود.
کد خبر: ۱۱۸۰۹۲۲ تاریخ انتشار : ۱۴۰۲/۰۴/۰۷
