کلیات
جو یا اتمسفر سامانه گازی طبیعی پویا و پیچید‌های است که زندگانی در سیاره زمین به آن وابسته است. کاهش ستبری لایه ازون در استراتوسفر به خاطر آلودگی هوا، دیرزمانی است که خطری برای تندرستی مردمان و نیز زیست بوم‌های زمین شناخته می شود.
آلودگی هوا بیش از هر آلودگی دیگری (دو سوم موارد مرگ ناشی از انواع آلودگی) جان انسان‌ها را گرفتهاست. پس از آن، آلودگی آب دومین عامل مرگ و میر است (۱/۸ میلیون مرگ). در جایگاه سوم، آلودگی محل کار، جان هشتصد هزار نفر را گرفتهاست. آلودگی هوا ممکن است طبیعی (مانند فعالیت آتشفشانها)، یا مصنوعی (ساخته دست انسان) باشند. بیشتر آلودگی‌های مصنوعی ناشی از فعالیت وسایل نقلیه و کارخانه‌ها هستند.
تعریف
تعریف
انجمن مشترک مهندسین آلودگی هوا و کنترل آن، آلودگی هوا را به این صورت تعریف نموده است: "آلودگی هوا عبارت از وجود یک یا چند آلاینده در هوای آزاد مانند گازها، بخارات، گرد و غبار، بو، دود غلیظ و میست با کمیت، مشخصات و زمان ماند کافی که برای زندگی انسان، حیوان و گیاه خطرناک و برای اموال مضر باشد و یا به طور غیرقابل قبول مانع استفاده راحت از زندگی و اموال گردد".
اثرات بر روی انسان
در جهان سالیانه ۳ میلیون نفر در اثر آلودگی هوا جان خود را از دست میدهند که ۹۰ درصد آنان در کشور‌های توسعه یافته هستند. در برخی کشور‌ها تعداد افرادی که در اثر همین عامل جان خود را از دست میدهند بیشتر از قربانیان سوانح رانندگی است. این مرگ و میر بطور خاص مربوط به آسم، برونشیت، تنگی نفس، سکته قلبی، و آلرژی‌های مختلف تنفسی است. آلودگی هوا به روشهای گوناگونی میتواند آثار زیانبار درازمدت و کوتاه مدتی بر سلامت انسان‌ها بگذارد. تأثیر آلودگی هوا بر افراد مختلف متفاوت است. آسیبپذیری برخی افراد در برابر آلودگی هوا بسیار بیشتر از دیگران است. کودکان کم سن و سال و سالمندان بیشتر از دیگران از آلودگی هوا آسیب می بینند.
معمولاً میزان آسیب بستگی به میزان قرار گرفتن در معرض مواد شیمیایی زیانبار مانند تماس با آلاینده‌ها و غلظت مواد شیمیایی دارد. صدمات ریوی ناشی از هوای آلوده به اوزون، خطری است که هر ۳ نفر از ۵ نفر با آن روبرو هستند.
متخصصان معتقدند که موادی که از طریق هوای آلوده وارد محیط میشوند دارای ترکیباتی هستند که باعث نابودی بافت‌های مختلف بدن خواهد شد. این مواد از طریق ریه، پوست، مخاط بدن، مخاط چشم، گوش، بینی و دستگاه گوارش، وارد بدن شده و باعث تخریب سلول‌های بدن میشود. در واقع تجمع این مواد در بدن هنگام آلوده بودن هوا به دلیل داشتن اکسیژن ناپایدار و واکنش با یک سلول، آن را اکسید میکند.
باران اسیدی
یکی از آثار و نتایج آلودگی هوا باران اسیدی است. باران اسیدی به پدیده‌هایی مانند مه اسیدی و برف اسیدی که با مقادیر قابل توجهی اسید از آسمان همراه هستند، گفته میشود. باران هنگامی اسیدی میشود که میزان پیاچ آب آن کمتر از ۵٫۶ باشد. این مقدار پیاچ بیانگر تعادل شیمیایی به وجود آمده میان کربن دیاکسید و حالت محلول آن یعنی بیکربنات (HCO ۳) در آب خالص است. باران اسیدی دارای نتایج زیانبار اکولوژیکی بر سلامتی انسان، حیوانات و پوشش گیاهی دارد.
باران‌های اسیدی از گاز‌های گوگرد دیاکسید و از خانواده اکسید نیتروژن خروجی از دود اگزوز اتومبیل‌ها و کارخانه‌ها ایجاد میشود. این گازها در اتمسفر زمین با بخار آب واکنش داده و اسید‌هایی مانند سولفوریک اسید و نیتریک اسید را تشکیل میدهند.
آلوده کننده‌ها
مهمترین آلاینده‌هایی که از طریق فعالیت‌های انسانی تولید میشوند، شامل این موارد میشود:
کربن مونوکسید - گازی بیبو و بیرنگ و سمی که بر اثر سوخت ناقص مواد ایجاد میشود.
اکسید‌های گوگرد به ویژه گوگرد دیاکسید - زغالسنگ و سوخت‌های نفتی مقداری گوگرد نیز در خود دارند و سوختن آن‌ها دیاکسید گوگرد تولید میکند.
اکسید‌های نیتروژن به ویژه نیتروژن دیاکسید - که بر اثر سوخت در دما‌های بالا تولید میشوند. نیتروژن دیاکسید بویی تند و زننده و رنگ قهو‌های دارد که بر فراز آسمان شهر‌های بزرگ دیده میشوند ناشی از این گاز است.
ترکیبات آلی فرار - این ترکیبات به دو دسته متان و غیرمتان‌ها تقسیم میشوند. متان گاز اصلی تشکیلدهنده گاز طبیعی است و اثر گلخان‌های بسیار نیرومندی دارد. بقیه ترکیبات آلی فرار هم اثرات گلخان‌های قابل توجهی دارند. ترکیبات فرار آروماتیک مثل بنزن و تولوئن اثر سرطانزایی داشته و در معرض آن‌ها قرار گرفتن بهطور مستمر میتواند منجر به سرطان خون شود.
ذرات معلق به تمامی اجزاء ریز مایع یا جامدی (به جز آب خالص) گفته میشود که در جو زمین پراکنده هستند و اندازه میکروسکوپی یا زیرمیکروسکوپی، اما بزرگتر از ابعاد مولکولی دارند. ذرات کوچکتر بسیار خطرناکتر هستند چراکه به ریه‌ها نفوذ کرده و برخی از آن‌ها حتی وارد جریان خون میشوند و باعث بیماری‌های تنفسی و قلبی مختلف میشوند. این ذرات همچنین بر روی خاک و آب نشسته و آلودگی منابع آبی و خاک را موجب میشوند.
کلروفلوئوروکربن‌ها - گازی که عامل اصلی تخریب لایه ازون است و استفاده از ترکیباتی که باعث آزادسازی آن میشود امروزه ممنوع شدهاست.
پیامد‌ها
یکی از مهمترین مشکلاتی که امروزه بشر با آن روبرو میباشد، آلودگی هواست و به دلیل افزایش بی رویه فعالیت‌های صنعتی، مصرف سوخت‌های فسیلی و تراکم جمعیت در برخی از شهر‌ها روزبه روز شدیدتر میشود. آلودگی هوا تهدیدی جدی، مستمر و فراگیر علیه سلامت موجودات زنده و محیط زیست است که علاوه بر مشکلات زیست محیطی و به خطر انداختن سلامت انسان‌ها و سایر موجودات زنده، دارای تبعات سوء اقتصادی و اجتماعی نیز است که به صورت آرام و تدریجی و گاهی غیرقابل جبران نمایان می شود.
عملکرد ناهماهنگ و ناکافی دستگاه‌های ذیربط در انجام وظایف قانونی درخصوص پیشگیری و مقابله با عوامل آلایندگی هوا، روند رو به تزاید این پدیده مخاطره آمیز را تشدید کرده و به تشدید وضعیت نگران کننده کنونی منجر شده است.
مصرف فزاینده سوخت‌های فسیلی طی سال‌های گذشته، علاوه بر تحمیل هزینه‌های گزاف به اقتصاد ملی، بحران آلودگی هوا را به ویژه در کلانشهر‌ها ایجاد کرده است. هشدار بانک جهانی درباره تشدید آلودگی هوا در ایران مؤید این مطلب است؛ طبق اعلام این مرجع، خسارت آلودگی هوا در ایران از ۱ / ۷ میلیارد دلار در سال ۲۰۰۱ به ۸ میلیارد دلار در سال ۲۰۰۶ رسیده است که ۸ / ۱ میلیارد دلار آن مربوط به خسارت ناشی از آلودگی هوا در پایتخت بوده و از همه مهمتر اینکه بانک جهانی این خسارت را در سال ۲۰۱۳ بالغ بر سی میلیارد دلار (سی میلیارد و پانصدونودونه میلیون دلار) برآورد کرده است.
همچنین آلودگی هوا پیامد‌های زیانباری بر سلامت افراد جامعه دارد و به بیماری‌های قلبی و عروقی، برونشیت، اختلالات تنفسی، سرطان و مرگ زودرس منجر می شود.
براساس گزارش بار بیماری‌های جهانی، آلودگی هوا هفتمین عامل مرگ در دنیا و هفتمین عامل خطر در ایران است در سراسر جهان، هر روز حدود ۱۰ هزار نفر بر اثر بیماری‌های منتسب به آلودگی هوای آزاد جان خود را از دست میدهند. همچنین سازمان جهانی بهداشت برآورد کرده است که در سال ۲۰۱۲ آلودگی هوای آزاد مناطق شهری و روستایی به ایجاد ۷ / ۳ میلیون مورد مرگ زودرس در دنیا انجامیده، که حدود ۸۸ درصد از این موارد در کشور‌هایی با درآمد کم و متوسط اتفاق افتاده است.
همچنین، در مجموع تعداد مرگ منتسب به آلودگی هوای آزاد و هوای داخل اماکن در سال حدود ۷ میلیون نفر برآورده شده است. آلودگی هوا پیامد‌های منفی اقتصادی شدیدی نیز دارد و میزان خسارت ناشی از مرگ‌های منتسب به آلودگی هوا در اتحادیه اروپا حدود ۱۶۱ میلیارد یورو برآورد شده است. در بسیاری از شهر‌های بزرگ ایران ازجمله تهران، کرج، اصفهان، مشهد، تبریز، اراک، اهواز و شیراز غلظت بعضی از آلاینده‌های هوا از استاندارد‌های ملی به مراتب بالاتر است.
براساس برآوردها که با احتساب پدیده ریزگرد‌ها جمعیتی بالغ بر ۳۵ میلیوننفر، یعنی حدود نیمی از جمعیت کل کشور در معرض درجاتی از آلودگی هوا قرار دارند. این مشکل نهتن‌ها سلامت مردم را به خطر میاندازد، بلکه به علت افزایش نیاز به خدمات مراقبتی، بهداشتی و فوریت‌های پزشکی که برای جمعیت تحت تأثیر انجام میشود، هزینه‌های سرباری را نیز بر حوزه سلامت تحمیل میکند.
خسارت‌ها
به گفته مسعود ساعت ساز، عضو پژوهشکده مطالعات تغییر اقلیم و گرمایش زمین عضو هیئت علمی دانشگاه تحصیلات تکمیلی علوم پایه زنجان ذرات معلق و آزبست ایجاد شده توسط صنعت، لنت ترمز و کلاچ خودروها یا آزاد شده از تخریب ساختمان‌ها یکی از منابع مهم ایجاد کننده آلودگی در سطح شهر تهران هستند و در حالی که میزان استاندارد آزبست در هوا، صفر و میزانی که سازمان بهداشت و محیط زیست برای آمریکا و اروپا ارائه داده، پنجصدهزارم فیبر بر میلی لیتر است، اندازهگیری این الیاف در هوای تهران، میزان آزبست را سههزارم فیبر بر میلیلیتر نشان میدهد که این بدان معنا است هوایی که تهرانی‌ها تنفس میکنند، ۶۰ برابر اروپا و آمریکا آزبست دارد. این میزان بالای آلایندگی در حالی است که میزان استاندارد آزبست در هوای آزاد، صفر است.
وی با اشاره به نقش مهم کارخانجات آلاینده اطراف تهران در افزایش آلودگی هوای پایتخت، گفت: یکی از مراکز صنعتی شهر تهران که در صورت عدم کنترل، آلودگی زیاد را منتشر میکند، کارخانه سیمان است. در کارخانجات سیمان عمدتاً موادی نظیر گچ، آهک، سنگ آهک و ... بکار می‌رود که کلیه این مواد در محوطه‌ای نگهداری میشوند و از طرفی عمدتاً فعالیت کارخانه سیمان دائمی بوده و ذرات گرد وغبار خروجی حاصل از فرآیند تولید بسیار زیاد است. بطوریکه از فاصله چندین کیلومتری بخوبی رؤیت میباشد. از سویی سوخت مصرفی این کارخانجات فسیلی بوده که از آلاینده‌های منتشره می‌توان به گاز‌های مضره حاصل از سوخت مواد نفتی و ذرات گرد و غبار اشاره نمود.
این عضو پژوهشکده مطالعات تغییر اقلیم و گرمایش زمین، تصریح کرده است: بنابر گزارش سازمان کنترل کیفییت هوای تهران، در بیش از دو سوم از ایام سال غلظت آلودگی آنچنان بالا است که گستره دید کامل را به کمتر از پانصد متر کاهش میدهد و در تمام این مدت ساکنان محدوده دو سوم جنوبی شهر اغلب تصویر محو و کدری از توچال "بلند‌ترین قله تهران" را میبینند. همچنین از یک سوم بالای شهر هم دو سوم جنوبی آن به زحمت دیده میشود و اغلب هم این بخش از شهر در هال‌های از «مه دود» خاکستری غرق بوده و میزان آلودگی در مواقعی از سال به حدی میرسد که سازمان‌های مسئول در کشور آن را در مرحله خطرناک و بحرانی اعلام کرده و خواستار ماندن کودکان، سالخوردگان و بیماران قلبی و تنفسی در داخل منزل می شوند.
ساعت ساز با بیان اینکه میزان بنزن در برخی از مناطق تهران از جمله مناطق مرکزی تا ۴۰ برابر حد مجاز برآورد شده است، گفت: در شهر تهران به علت غلظت چند برابری استاندارد‌های بینالمللی بنزن در هوا، ریسک ابتلا به انواع بیماری‌ها ازجمله آسم، ناراحتی‌های عصبی و سرطان به دلیل وجود این آلاینده افزایش یافته است.
برخی از راهکار‌های مبارزه با آلودگی هوا
استفاده از حمل و نقل عمومی به جای ماشین شخصی
صرفه جویی در مصرف انرژی: در این صورت شما میتوانید از تخریب محیط زیست با کاهش میزان سوخت‌های فسیلی که باید سوزانید، جلوگیری کنید.
درک مفهوم کاهش، استفاده مجدد و بازیافت: چیز‌هایی که دیگر برای شما استفاده ندارد را دور نیندازید. در حقیقت آن‌ها را مجددا برای منظور دیگری استفاده کنید. برای مثال شما میتوانید از شیشه‌های قدیمی برای ذخیره حبوبات استفاده کنید.
از دستگاه‌های کارآمد انرژی استفاده کنید: چراغ‌های کم مصرف نسبت به لامپ‌های قدیمی بسیار بهینهتر هستند، برق کمتری مصرف میکنند، عمرشان طولانیتر است و به کاهش مصرف انرژی کمک میکنند.
تلاش‌های چندگانه در سطوح شخصی، صنعتی و دولتی در سراسر جهان برای جلوگیری از شدت آلودگی هوا افزایش یافته است و یک اقدام مستقیم در افزایش گرمایش جهانی است. با اینکه ما امروزه شاهد یک سری نوآوری‌ها و آزمایش‌هایی هستیم که با گزینه‌های متناوب و غیر متعارف برای کاهش آلاینده‌ها همراه است، اما همچنان عوامل اصلی آلودگی هوا دردسر ساز هستند و باید توجه بیشتری به آن‌ها شود.
در مورد آلودگی هوا در ویکی تابناک بیشتر بخوانید
در پی تداوم آلودگی هوا ، مدارس ابتدایی البرز باز هم غیرحضوری شد.
کد خبر: ۱۲۰۸۳۳۸ تاریخ انتشار : ۱۴۰۲/۰۹/۱۳
اصفهان مدیرکل مدیریت بحران استانداری اصفهان گفت: دانشگاه‌ها و مراکز آموزش عالی و تمامی مقاطع تحصیلی در نواحی شش گانه آموزش و پرورش اصفهان و مناطق آموزش و پرورش فلاورجان، پیربکران، نجف‌آباد، خمینی‌شهر، شاهین شهر، برخوار، مبارکه، زرین شهر و فولادشهر سه شنبه و چهارشنبه چهاردهم و پانزدهم آذرماه به صورت غیرحضوری خواهد بود.
کد خبر: ۱۲۰۸۳۳۵ تاریخ انتشار : ۱۴۰۲/۰۹/۱۳
معاون هماهنگی امور عمرانی استاندار تهران از تعطیلی مدارس استان تا پایان هفته جاری خبر داد و گفت: این تصمیم در پی تشدید آلودگی هوا اتخاذ شده و آموزش به طور مجازی است.
کد خبر: ۱۲۰۸۳۲۵ تاریخ انتشار : ۱۴۰۲/۰۹/۱۳
شاخص کیفیت هوای تبریز، امروز در وضعیت ناسالم برای گروه‌های حساس قرار داشت. تداوم آلودگی هوا ؛ مدارس تبریز و ۶ شهر دیگر آذربایجان شرقی را برای دومین روز در دوشنبه ۱۳ آذر ۱۴۰۲ غیرحضوری کرد.
کد خبر: ۱۲۰۸۲۷۹ تاریخ انتشار : ۱۴۰۲/۰۹/۱۳
آلودگی هوا در خانه میتواند به همان اندازه بد یا حتی بدتر از محیط بیرون باشد؛ بنابراین شما با ۶ راهکار میتوانید خانه خود را از آلودگی هوا پاکسازی کنید.
کد خبر: ۱۲۰۸۲۳۲ تاریخ انتشار : ۱۴۰۲/۰۹/۱۳
رئیس مرکز اطلاع‌رسانی پلیس راهور تهران بزرگ از ابطال معاینه فنی ۴۰۰ خودروی دودزا خبر داد.
کد خبر: ۱۲۰۸۲۱۴ تاریخ انتشار : ۱۴۰۲/۰۹/۱۳
کارشناس هواشناسی گفت: امروز آلوده‌ترین روز هفته است و از فردا شرایط بهتر خواهد شد.
کد خبر: ۱۲۰۸۱۹۰ تاریخ انتشار : ۱۴۰۲/۰۹/۱۳
رئیس مرکز ملی هوا و تغییر اقلیم سازمان حفاظت از محیط زیست می‌گوید:«در بررسی‌های انجام شده توسط وزارت بهداشت در ۳۳ شهر( سال ۱۴۰۱)، بیش از ۲۶ هزار نفر به‌دلیل مرگ‌ومیر منتسب به آلودگی هوا جان خود را از دست دادند که خسارت معادل آن ۱۱.۳ میلیارد دلار برآورد شده است، طبق این گزارش تهران بیش از ۶ هزار مرگ‌ومیر منتسب به آلودگی هوا داشته که خسارت معادل آن ۳ میلیارد دلار است.»
کد خبر: ۱۲۰۸۱۸۹ تاریخ انتشار : ۱۴۰۲/۰۹/۱۳
کارگروه اضطرار آلودگی هوا ی تهران ساعت ۷ صبح امروز تشکیل جلسه داد.
کد خبر: ۱۲۰۸۱۸۶ تاریخ انتشار : ۱۴۰۲/۰۹/۱۳
سازمان هواشناسی کشور اعلام کرد: از روز پنجشنبه به‌دلیل وزش باد از میزان آلودگی هوا در کشور کاسته خواهد شد.
کد خبر: ۱۲۰۸۱۸۴ تاریخ انتشار : ۱۴۰۲/۰۹/۱۳
مدیر کل حفاظت محیط زیست خراسان رضوی گفت: شاخص کیفیت هوای کلانشهر مشهد در سیزدهمین روز آذر ۱۴۰۲ برای دومین روز پیاپی در شرایط ناسالم و آلوده برای شهروندان قرار دارد.
کد خبر: ۱۲۰۸۱۸۲ تاریخ انتشار : ۱۴۰۲/۰۹/۱۳
بر اساس اعلام شرکت کنترل کیفیت هوای تهران، میانگین شاخص کیفیت هوای پایتخت هم‌اکنون بر روی عدد ۱۴۲ قرار گرفته وضعیت هوا نارنجی و کیفیت هوای تهران برای گروه‌های حساس ناسالم است.
کد خبر: ۱۲۰۸۱۷۷ تاریخ انتشار : ۱۴۰۲/۰۹/۱۳
معاینه فنی سابقه ای حدودا ۵۰ ساله در شهر تهران دارد که در طول سالیان مختلف فراز و نشیب هایی داشته؛ اما حالا به نظر می رسد با توجه به حجم آلایندگی وسایل نقلیه و آلودگی هوا نیازمند اصلاحاتی است و مدیر عامل ستاد معاینه فنی خودروهای تهران نیز از ارائه پیشنهاداتی همچون کاهش سن معافیت معاینه فنی خودروها و اتخاذ روشهای سخت گیرانه در معاینه فنی به مسئولان مربوطه خبر داده و بر لزوم تعیین حدود مجاز آلایندگی در کلان شهر تهران و سطح بندی معاینه فنی تأکید میکند.
کد خبر: ۱۲۰۸۱۶۹ تاریخ انتشار : ۱۴۰۲/۰۹/۱۳
مجوزهای روزانه طرح ترافیک توسط شهرداری فردا هم صادر نمی‌شود و اعمال تردد نوبتی زوج و فرد همه خودروها از محدوده طرح کاهش آلودگی هوا انجام میشود و کارکنان دستگاه‌های دولتی دارای بیماری‌های قلبی و عروقی، بیماری‌های زمینه‌ای، تنفسی و خود ایمنی و خانم‌های باردار در صورت موافقت دستگاه می‌توانند از ظرفیت دورکاری استفاده کنند.
کد خبر: ۱۲۰۸۱۲۷ تاریخ انتشار : ۱۴۰۲/۰۹/۱۲
تداوم آلودگی هوا ؛ مدارس تبریز و ۶ شهر دیگر آذربایجان شرقی را برای دومین روز در دوشنبه ۱۳ آذر ۱۴۰۲ غیرحضوری کرد.
کد خبر: ۱۲۰۸۱۲۳ تاریخ انتشار : ۱۴۰۲/۰۹/۱۲
ایسنا نوشت: مدارس اصفهان و ۹ شهر استان فردا غیرحضوری شد.
کد خبر: ۱۲۰۸۰۸۸ تاریخ انتشار : ۱۴۰۲/۰۹/۱۲
اداره کل هواشناسی استان تهران از افزایش آلودگی هوا تا چهارشنبه (۱۵ آذر) و وزش باد و بارش پراکنده طی پنجشنبه (۱۶ آذر) خبر داد.
کد خبر: ۱۲۰۸۰۸۳ تاریخ انتشار : ۱۴۰۲/۰۹/۱۲
کد خبر: ۱۲۰۸۰۸۰ تاریخ انتشار : ۱۴۰۲/۰۹/۱۲
کد خبر: ۱۲۰۸۰۶۹ تاریخ انتشار : ۱۴۰۲/۰۹/۱۲
طبق تصمیم کمیته اضطرار آلودگی هوا ، مدارس مقطع دبستان و متوسطه اول استان تهران غیر از فیروزکوه، روز دوشنبه غیرحضوری شد.
کد خبر: ۱۲۰۸۰۴۰ تاریخ انتشار : ۱۴۰۲/۰۹/۱۲
