عقیقه چیست و آداب آن چگونه است؟

به گزارش «تابناک»، اگر به هر دلیلی در روز هفتم عقیقه انجام نگرفت تا هنگام بلوغ فرزند بر پدر مستحب است که عقیقه نماید و اگر انجام نداد بعد از بالغ شدن فرزند، بر خودش مستحب می‌باشد.  عقیقه در حقیقت هم شکر است و هم بیمه کردن فرزند از بلاها، همانطوری که در روایت هست هر فرزندی در گرو عقیقه است. اگر حیوانی برای عقیقه یافت نشد، مستحب است صبر کنند تا بدست آمده و سپس عقیقه کنند.

مشهور میان علما این است که عقیقه گوسفند، شتر یا بز باشد.  که اگر شتر بود، پنج سال داشته باشد و اگر بز بود ۱ سال و بیشتر و اگر گوسفند باشد، حداقل شش ماهه باشد. بهتر این است که عقیقه کور، لاغر، لنگ و گوش بریده نباشد و همچنین مغز شاخش شکسته نباشد. دیگر این که مکروه است که استخوان‌ها شکسته شود.

از جمله سنت‌هایی که در عقیقه رعایت می‌شود این است که از گوشت آن پدر و مادر فرزند نخورند و کراهت داشتن خوردن مادر بیشتر است و اینکه عقیقه را بپزند و به فقرا بدهند و به صورت خام تقسیم ننمایند.  در وقت ذبح گوسفند این دعا خوانده شود: بسم‌الله و بالله، اللهم عقیقة عن فلان (به جای فلان اسم نوزاد گفته شود) لحم‌ها بلحمه و دم‌ها بدمه و عظم‌ها بعظمه. اللهم اجعل‌ها و قاء لآل محمد علیه و آله السلام.

عقیقه که به معنی قربانی کرن با آداب خاصی می‌باشد، مستحب است که در روز هفتم پس از تولد فرزند، بر کسی که قدرت مالی بر آن داشته باشد، انجام گیرد. اگر به هر دلیلی در روز هفتم عقیقه انجام نگرفت تا هنگام بلوغ فرزند بر پدر مستحب است که عقیقه نماید و اگر انجام نداد بعد از بالغ شدن فرزند، بر خودش مستحب می‌باشد.

۱.  شکی نیست که احکام الهی دارای ملاکات است و وجوب و حرمت و استحباب و کراهت آن‌ها بر اساس مصالح و مفاسدی است که اگر مصلحتی در حکم باشد و این مصلحت لازم باشد حکم واجب و الا مستحب است و اگر مفسده به گونه‌ای باشد که ترک آن لازم باشد حکم حرام و الا مکروه خواهد بود.


۲.  ملاکات احکام دو گونه هستند:

الف – به وسیله عقل و دانش بشری قابل فهم هستند.

ب – فوق عقل هستند یا دست کم بر ما روشن نیستند.

دسته دوم گاهی توسط خداوند و پیامبر و ائمه علیهم السلام علت حکم روشن شده است که اصطلاحاً به آن «منصوص العله» می‌گویند و گاهی به دلایلی که ما تفصیلاً نسبت به آن آگاهی نداریم علت احکام بیان نشده است. البته حکمت و فواید یک حکم دینی غیراز علت و عامل وجوب یا حرمت یا ...، حکم می‌باشد ممکن است ما به حکمت و فواید یک حکم دسترسی داشته باشیم، ولی به علت و عامل حکم دسترسی نداشته باشیم.

دقت در احکام می‌تواند ما را به بعضی از منافع و حکمت‌ها و فواید آن رهنمون کند

۳.  حال که دقت در احکام می‌تواند ما را به بعضی از منافع و حکمت‌ها و فواید آن رهنمون کند، درباره عقیقه هم وقتی دقت می‌کنیم می‌بینیم مطالبی وجود دارد. اول اینکه اسلام به حیات و زندگی انسان از تولد تا مرگ اهمیت می‌دهد و برای هرکدام دستوراتی خاص دارد و مسائلی مانند نام گذاری به نام نیکو، لقب نیکو، تراشیدن سر در روز هفتم و عقیقه در روز هفتم و بعدازآن یا کشتن گوسفند یا گاو..

ما می‌بینیم که در عقیقه مجموعه‌ای از مسائل مفید در این عمل خوابیده است که به آن‌ها اشاره می‌کنیم:

الف – آنچه که به طفل بر می‌گردد. مثل دعا کردن که در دعای عقیقه وجود دارد (اللهم لحم‌ها بلحمهم و دم‌ها بدمه. عظم‌ها به عظمه.) و این یعنی این عقیقه در واقع قربانی برای این طفل است.

ب- آنچه که به فقرا بر می‌گردد و ما می‌بینیم که به تبعیت اسلام در این قضیه اطعام و تصدق به فقرا صورت می‌گیرد و این همان چیزیست که مطلوب دین و مورد تأیید آیات و روایات است.

ج- آنچه که به مسائل اجتماعی برمی گردد که از مستحبات دعوت مؤمنین است و اسلام سفارش به دعوت مؤمنین و زیارت کردن همدیگر و رابطه محبت آمیز و انس الفت کرده است و در این ملاقات‌ها است که اهداف مورد نظر تحقق می‌یابند.

د- آنچه که به مسائل عاطفی برمی گردد، که خانواده طفل از اینکه مورد توجه هستند و مردم در خوشحالی آنان شرکت کرده اند، آرامش و دلگرمی پیدا می‌کنند.

هـ - علاوه عمل عقیقه یک نوع شکر گزاری از حضرت حق برای نعمت صاحب فرزند شدن، است. نعمتی که گویی در نعمت‌های دنیا همتا ندارد.