حمایت از حقوق «کودکان کار» به عمل برآید؛ به سخنرانی و شعار نیست!

همچنین دکتر بهشید ارفع نیا حقوقدان و پژوهشگر و مولف در حوزه حقوق بین الملل معتقد است حقوق کودک از جمله مسائلی است که متاسفانه در کشور ما بیش از آن چه به آن عمل شود، صحبت آن را می‌شنویم. درواقع بیست و شش سال از زمانی که دولت جمهوری اسلامی ایران به پیمان‌نامه حقوق کودک پیوسته می‌گذرد، ولی هنوز آن‌طور که باید، نه تنها به آن عمل نمی‌شود، بلکه بسیاری از افراد جامعه و حتی تحصیل کردگان و نخبگان این کشور یک بار مواد آن‌ را نخوانده اند تا حداقل در خانواده خود آن‌ را رعایت کنند.

یکی از مواردی که در این پیمان نامه ـ که در حال حاضر طبق ماده ۹ قانون مدنی ما در حکم قانون است ـ آمده و باید به آن عمل شود، جلوگیری از کار کودکان است. ۱۲ ژوئن (۲۳ خرداد) روز جهانی منع کار کودکان است که امیدوارم این بار این طور نباشد که همین چند روزه مطالبی در این خصوص نوشته و خوانده و باز همه چیز به دست فراموشی سپرده شود.

او با ذکر این مقدمه در ادامه می نویسد: چرا کودک نباید کار کند؟ زیرا او در مرحله رشد و نمو است و در صورت اقدام به کار برای به دست آوردن دستمزد و گذران زندگی، جلوی رشد او گرفته می‌شود و از نظر جسمی و روانی به او فشار وارد می‌شود. از نظر پیمان نامه حقوق کودک به هر کسی که کمتر از ۱۸ سال تمام داشته باشد، کودک اطلاق می‌شود. طبق قانون کار ما این سن تا ۱۵ سال تقلیل یافته و کسی حق ندارد کودک کمتر از ۱۵ سال را به کار وا دارد. حال اگر فقط چند دقیقه در خیابان‌های اطراف خود به صورت پیاده یا سواره گردشی کنیم، تعداد زیادی از کودکان را می‌بینیم که برخی از آنان به قدری کوچک هستند که حتی قد آن‌ها به شیشه اتومبیل نمی‌رسد و اگر مقایسه کنیم، متوجه می‌شویم کودک ما یا نزدیکان ما در این سن مشغول بازی با عروسک‌های خود یا ماشین و سایر اسباب بازی‌ها و یا حتی بازی‌های کامپیوتری هستند، در حالی که این کودک رنگ این گونه اسباب بازی‌ها را هم ندیده و مجبور است از این سن زور بشنود و لقمه نانی برای خود یا حتی پدر و مادر پیر یا معتادش فراهم کند.

متاسفانه تعداد این‌گونه کودکان روز به روز هم در حال افزایش است و ظاهراً استفاده از این کودکان محل کسب درآمدی برای عده‌ای از خدا بی خبر شده است. البته در مقابل برخی افراد هستند که با توجه به افزایش تعداد این کودکان و برای کمک به آن‌ها به جای دادن پولی به آنان، غذا یا میوه یا دیگر مواد خوراکی را به همراه خود در اتومبیل می‌آورند تا به این ترتیب هم به آنان کمک کرده باشند و هم گداپروری نکرده باشند و هم از دسترنج آن‌ها کمتر به زالو صفتانی که آنان را وادار به کار طاقت‌فرسا در سرمای زمستان و گرمای تابستان می‌کنند رسیده باشد و کمک آنان در جهت تامین سلامت این نونهالان و تا حدودی تامین مواد غذایی است که ندرتاً به آن‌ها می‌رسد.

 

اما مگر این گونه افراد نیکوکار چند نفرند؟ در این اجتماعی که بسیاری از افراد برای گذران زندگی خود ناگزیرند به بیش از یک شغل بپردازند و هر روز با عجله از خیابان‌های شهر خود می‌گذرند تا بتوانند به موقع خود را به محل کار خود برسانند و به مسئولیتی که دارند برسند، چند نفر ممکن است چنین فرصتی بیابند که از قبل به فکر تهیه مواد غذایی یا میوه برای این گونه کودکان باشند؟ شاید تعداد انگشت شمار، که با تعداد روزافزون این کودکان کار، قابل قیاس نیست.

به نظر می‌رسد دولت به هر حال باید در اجرای قوانین و مقررات و از جمله کنوانسیون حقوق کودک کوشا باشد و در مورد کودکان کار فکر اساسی کند و جلوی این گونه سوء استفاده از این نوباوگان را بگیرد، زیرا مطابق اصل سوم و نیز فصل سوم قانون اساسی (حقوق ملت) دولت وظیفه دارد در این خصوص اقدام کند. اگر این کودکان خانواده‌ یا اصلا خانواده مناسبی ندارند، آنان را به مراکز بهزیستی بسپرند و اگر خانواده‌ای دارند، بودجه‌ای را برای رسیدگی به وضعیت آن خانواده اختصاص دهند و زندگی آنان را سروسامان دهند که مجبور نباشند گل‌های ناشکفته خود را به کار وا دارند، تا به این ترتیب این کودکان از یک سو از کار اجباری رهایی یابند و از سوی دیگر بتوانند به تحصیل و سرگرمی‌های کودکی خود بپردازند.