«پاسخگویی» تفاوت فاحش جشنواره‌های فیلم فجر با جشنواره‌های معتبر دنیا

سی‌و‌هشتمین جشنواره فیلم فجر در شرایطی به پایان رسیده که نقدها نسبت به آن همچون دوره‌های پیشین تداوم دارد؛ اما چه روشی در دیگر جشنواره‌ها در پیش گرفته می‌شود که شاهد اعتراض‌ها نسبت به این رویداد نیستیم؟ به نظر می‌رسد تفاوت فاحش در چیزی به جز «شفافیت» و «پاسخگویی» این رویدادها نباشد.

به گزارش «تابناک»؛ سی و هشتمین جشنواره فیلم فجر در حالی به سرانجام رسید که مطابق با انتظارها، این رویداد اعتراضاتی را در طول برگزاری تا پایانش در پی داشت؛ اعتراضاتی که منحصراً در جشنواره فجر قابل مشاهده است و در جشنواره‌های بین المللی کن، ونیز و برلین که جوایزشان از هر نظر تاثیر عمیق‌تری در سرنوشت حرفه‌ای برندگانش دارد، شاهد کسر کوچکی از این اعتراضات نیز نیستیم و همه چیز با آرامش و پذیرش همه طرفین پیش می‌رود.

یکی از علل اصلی حواشی جشنواره ملی فیلم فجر، رویکرد عدم پاسخگویی هیأت داوران و دبیر جشنواره در مقابل افکارعمومی است، حال آنکه در جشنواره‌های معتبر سینمایی نظیر جشنواره فیلم کن و جشنواره برلین، هیأت داوران بلافاصله پس از اعلام برندگان در نشست خبری، پاسخگوی اهالی رسانه هستند و نه از چند و چون انتخاب‌هایشان می‌گویند، بلکه درباره اسلوب کاری و فیلم‌های مورد علاقه‌شان در میان آثاری که تماشا کرده‌اند، یک به یک سخن می‌گویند. چرا در جشنواره فیلم فجر چنین اتفاقی رخ نمی‌دهد و شاهد چنین رویکردی نیستیم؟ وقت شفافیت کافی و اقناع کننده نباشد، چنین اعتراضاتی طبیعی نیست؟

کنفرانس خبری هیات داوران جشنواره‌های کن و برلین 2019

آنها در طول جشنواره نیز دور از منظر خبرنگاران نیستند و معمولاً فیلم‌ها را به همراه سازندگان فیلم‌ها و اهالی رسانه در یک سالن می‌بینند و به داوری درباره آنها می‌پردازند. بدیهی است این نوع تماشا، باعث می‌شود داوران بازخورد اهالی رسانه و منتقدان و دیگر فیلمسازان را پس از نمایش دریافت کنند و اگر در ارزیابی فیلم دچار اشتباه شده‌اند ـ متأثر از بازخوردی که سالن نمایش فیلم می‌گیرند ـ از ارزیابی شتاب‌زده بپرهیزند و در داوری دقت و تأمل بیشتری داشته باشند.

در این دوره با وجود توصیه‌های متعدد باز هم داوران ایزوله شدند و در جایی خارج از سالن اصلی میزبان جشنواره و به دور از خبرنگاران سینمایی و منتقدین فیلم، آثار را تماشا کردند و در نهایت پس از اعلام نتایج، در نشست خبری حضور نیافتند و پاسخگوی نتایج نبودند. اینکه خودمان را مکلف به پاسخگویی بابت تصمیم‌ها و انتخاب‌هایمان در مهم‌ترین رویداد فرهنگی کشور نمی‌دانیم، بستر لازم را برای دیگر حواشی به وجود می‌آورد که «تابناک» در مطلبی مجزا به این نقدها نسبت جشنواره و حواشی به وجود آمده خواهد پرداخت.

وقتی متولیان جشنواره و داوران پیش از جشنواره فیلم فجر در دسترس هستند اما پس از جشنواره از انظار عمومی پنهان می‌شوند و برخلاف شیوه مرسوم در جشنواره‌های مشابه، از شفافیت و پاسخگویی سر باز می‌زنند، طبیعی است این شائبه تقویت شود که فرآیند طبیعی و قابل دفاعی در انتخاب منتخبین جشنواره ملی فجر وجود ندارد. در واقع به سبب آنکه هیات داوران و متولیان جشنواره دوست ندارند، در معرض پاسخگویی و احیاناً در گزند نقدهای مستقیم قرار گیرند، اعتبار مهم‌ترین رویداد فرهنگی کشور را سپر می‌کنند.

قاعدتاً در چنین بستری کافی است چند سینماگر معترض شوند و روندهای انتخاب جشنواره را مخدوش بخوانند. در این شرایط وقتی هیچ یک از عوامل اصلی این انتخاب‌ها حاضر به دفاع در مقابل گروه خبرنگاران و منتقدین نیستند، طبیعی است چنین وضعیتی رقم بخورد و این رویداد به سمت و سویی حرکت کند که نتوان از آن دفاع کرد و اساساً چطور می‌توان از رویدادی دفاع کرد که حتی متولیان و داورانش نیز حاضر به دفاع از آن نیستند؟!