قلاب تخفیف در فروشگاه‌های زنجیره‌ای
اسیر تخفیف ۵۰ درصدی نشوید. این جمله نتیجه گزارش تحقیقی ما از فروشگاه‌های زنجیره‌ای است که شعار فروش کالای ارزان قیمت را می‌دهند.
بار‌ها هنگام خرید از خودتان پرسیده‌اید از کجا خرید کنم که قیمت آن بالا نباشد؟ این سؤال در روز‌هایی که قیمت انواع کالا‌ها گران شده است بیش از گذشته در ذهنتان تداعی می‌شود. البته برخی هم هستند که خرید کالای گرانقیمت برای آن‌ها جذاب‌تر است و در هیچ دوره‌ای رشد قیمت به اقتصاد آن‌ها خدشه‌ای وارد نکرده است. این افراد فروشگاه‌های خاص خود را دارند که معمولاً در آن‌ها هیچ تخفیفی دیده نمی‌شود و اگر تخفیفی هم لحاظ شود قیمت نهایی آن کالا با جیب اکثر خانوار‌ها همخوانی ندارد.
در این فروشگاه‌ها که نمونه آن در منطقه تجریش است، قیمت گوشت گوسفند که در اکثر نقاط تهران بین ۹۸ تا ۱۱۵ هزار تومان است، ۱۷۰ هزار تومان به فروش می‌رسد، این نمونه‌ای از لاکچری بودن قیمت‌ها است.
در این گزارش هدف ما فروشگاه‌هایی است که اکثر خانواده‌ها سراغ آن می‌روند. این فروشگاه‌ها که در طول ۳۶۵ روز سال به مشتریان خود تخفیف می‌دهند و تمام سعی‌شان حذف واسطه‌ها و خرید کالا به‌صورت مستقیم از تولیدکننده است.
روایت تخفیف‌ها
اما این تخفیف‌ها روایت خاصی دارد که هرکدام جریانی را طی می‌کند. وقتی زمان تخفیف‌های بزرگ فرا می‌رسد که در طول سال به‌صورت عیان بین ۱۰ الی ۱۱ بار است قبل از ورود به فروشگاه‌های زنجیره‌ای انواع درصد‌های تخفیف را می‌بینید که بهترین عدد آن ۵۰ است. با دیدن تخفیف ۵۰ درصدی مصمم به خرید می‌شوید. این ۵۰ درصد، هر فردی را میخکوب می‌کند. اما یادمان باشد این تخفیف «تا» ۵۰ درصد است، یعنی همه کالا‌ها مشمول تخفیف ۵۰ درصدی نمی‌شوند.
این اولین تله فروشگاه‌های زنجیره‌ای است. یک متصدی در فروشگاه زنجیره‌ای می‌گوید: «وقتی شما تبلیغات ۵۰ درصدی ما را می‌بینید وارد فروشگاه می‌شوید و به جهت تنوع اجناس محال است که دست خالی خارج شوید.»
از اسکاچ تا آبکش
اما این تخفیف‌ها برای کدام کالا‌ها است. وقتی گشتی در فروشگاه می‌زنید با زحمت می‌توانید کالایی را پیدا کنید که تخفیف ۵۰ درصدی شامل حال آن شده باشد. مثال آن کالا اسکاچی است که تار و پود آن قبل از استفاده جدا شده و قطعاً در زمره کالا‌های مرجوعی بوده است.
کالای دیگر که تخفیف ۵۰ درصد داشت و آن را هم به زحمت پیدا کردیم چند نوع آبکش بود. این آبکش‌ها بسیار قدیمی و حتی رنگ سفید آن به خاطر اینکه مدت‌ها در انبار مانده بود، زرد شده بود.
اسقاطی-مرجوعی
متصدی این فروشگاه می‌گوید: «برخی از کالا‌ها از بسته‌بندی خارج می‌شود یا مردم برای برانداز کردن کیفیت آن یک نمونه را باز می‌کنند لذا بعد از یک ماه مرتب کردن اجناس، این کالا‌ها را با تخفیف به فروش می‌رسانیم هر چند که معتقدم باید مرجوع شود.»
وقتی مسئول خرید به زیر پله می‌رود
وی ادامه داد: «البته برخی از محصولات فقط یک سال تولید می‌شوند، این تولیدکنندگان زیرزمینی با فروش کالای خود و سود بردن تعطیل می‌کنند. در مورد این کالا‌ها امکان مرجوع شدن وجود ندارد و در خیلی از موارد مسئول فروش هم تعهدی را نمی‌پذیرد. در این صورت با هر قیمتی کالا‌های با کیفیت پایین را باید به فروش برسانیم یا به سایر استان‌ها بفرستیم.»
نزدیک به انقضا
به زحمت کالایی را پیدا کردیم که تخفیف ۲۵ درصدی خورده بود. وقتی آن کالا را مورد بررسی قرار دادیم متوجه شدیم که دو ماه به زمان منقضی شدن آن مانده است.
تازه وارد‌ها
کالای دیگری هم دیدیم که تخفیف ۱۵ درصدی داشت. این کالا تا سال ۱۴۰۰ تاریخ داشت و نسبت به حجمی که در آن بود قیمت آن مناسب بود. علت تخفیف را جویا شدیم که متصدی گفت: «این برند تازه وارد بازار شده است و برای اینکه بتواند محصول خود را معرفی کند تخفیف داده است.»
قانون نانوشته
اما یک نکته‌ای را هم در فروشگاه‌های زنجیره‌ای دیدیم و آن تقسیم‌بندی برند‌ها در یک قانون نانوشته بود. برخی از برند‌ها حاضر نیستند کالای خود را در هر فروشگاه زنجیره‌ای یا درهر منطقه‌ای عرضه کنند. جریان به این شکل است که فروشگاه‌ها به دو یا سه برند می‌گویند ما فقط محصولات شما را عرضه می‌کنیم و شما هم قبول کنید که محصول خود را در فروشگاه‌های زنجیره‌ای دیگری عرضه نکنید. اکنون در محصولات لبنی می‌توان چنین جریانی را دید. از طرفی برخی از برند‌ها هم به سمت ارائه چنین پیشنهاداتی رفتند.
همه جا ماست و بادمجان نمی‌خواهند
یکی از افرادی که مسئول توزیع کالا در قفسه فروشگاه‌های زنجیره‌ای بود، گفت: «هر فروشگاه زنجیره‌ای با توجه به موقعیت و توان خرید مردم ساکن در آن منطقه نسبت به عرضه کالا اقدام می‌کند. در این صورت برگشتی‌های ما هم بسیار کم می‌شود. وقتی ماست و بادمجان یا مشابه این کالا‌ها در منطقه ما خرید نمی‌شود و آن برند هم کالا را مرجوع نمی‌کند، این جز ضرر و زیان چیزی برای ما ندارد لذا ترجیح می‌دهیم کالا‌ها را با توجه به قیمت و تنوع مورد نیاز منطقه تأمین کنیم.»
بدهکاری فروشگاه زنجیره‌ای
یکسری دیگر از کالا‌ها هم بود که تخفیف‌های ۵ تا ۱۰ درصدی داشتند. یک بخش از این کالا‌ها آنگونه که متصدیان فروش اذعان می‌کردند به خاطر افزایش فروش بود. ارائه تخفیف برای افزایش فروش به دو دلیل بود یک کارخانه‌هایی که نقدینگی‌شان کم شده بود یا فروشگاه زنجیره‌ای بدهی داشت. البته برخی دیگر هم به‌دلیل اینکه مشتری سراغ‌شان برود و انگیزه خرید ایجاد کند با تخفیف فروخته می‌شد.
برای وفاداری مشتری
نکته دیگری هم که در لابه لای تخفیف‌ها متوجه شدیم این بود که برخی از تولیدکنندگان برای کمک به سبد خرید مردم در مقاطعی با کاهش سود خود به مردم تخفیف ۵ تا ۱۰ درصدی می‌دهند؛ بنابراین این روز‌ها رقابت شدیدی بین فروشگاه‌های زنجیره‌ای برای جذب مشتری وجود دارد، تنها عاملی که می‌تواند شما را پایبند یک فروشگاه کند، قیمت، کیفیت و تنوع است. در حوزه کیفیت تولیدکنندگان اقدام‌های متعددی انجام دادند که این امر باعث شده اکثر کالا‌ها در یک رده کیفی قرار گیرند. به همین دلیل قیمت و تنوع در زمره فاکتور‌های اصلی هستند.
قرارداد بلندمدت با تولید کننده
در فروشگاه‌های زنجیره‌ای ارزان‌تر فروختن از قیمت نهایی کالا و بالا بردن سود مشتریان در زمان ارائه فاکتور است. اما این امر با چه سازوکاری دنبال می‌شود؟ اولین رکن آن‌ها حذف واسطه‌ها و خرید مستقیم از کارخانجات برند است. فروشگاه‌های بزرگ با عقد قرارداد سالانه فروش کارخانه را ضمانت می‌کنند و کارخانه دار هم برای حفظ بازار خود تخفیف‌های ۵ الی ۱۰ درصد می‌دهد. حال هر چقدر بنیه مالی فروشگاه زنجیره‌ای قوی باشد این تخفیف بیشتر خواهد شد.
کاهش هزینه‌ها
برخی از فروشگاه‌ها با افزایش بهره‌وری، کاهش هزینه‌های جاری و اجاره دادن بخشی از غرفه‌های فروشگاه از سود خود کم کردند.
برند‌هایی که زیاد نام آن‌ها شنیده نشده است با ارائه تخفیف‌های مناسب به فروشگاه‌های زنجیره‌ای جای خود را در سبد خرید مردم پیدا می‌کنند. البته برخی از برند‌ها که فروش سالانه را به جهت نگرانی از افزایش قیمت‌ها در قالب قرارداد نیاوردند سود خود را کمتر می‌کنند تا بازارشان حفظ شود. این موارد دست به دست هم داده تا خرید از فروشگاه‌های زنجیره‌ای با صرفه شود.
نکته دیگر هزینه حمل و نقل است. اکثر فروشگاه‌ها با خرید کامیونت و وانت دیگر هزینه جابه‌جایی کالا را نمی‌دهند.
خرید با تخفیف، چرا و چگونه؟
اگر شما هم مانند ما این سؤال را از خود می‌پرسید که برای خرید سراغ فروشگاه‌های زنجیره‌ای بروم یا بازار باید به شما بگوییم طبق تحقیقاتی که ما انجام دادیم در اکثر کالا‌ها خرید از فروشگاه‌های زنجیره‌ای سوددهی بیشتری دارد. اما در برخی از کالا‌ها نمی‌توان جنس مرغوب یا برند متنوع را از فروشگاه‌های زنجیره‌ای خرید. نمونه آن حبوب و برنج است. اگر به بازار مولوی بروید، به‌عنوان مثال عدس در ۴ الی ۵ نوع وجود دارد. اما در فروشگاه‌ها تنها با تنوع برند‌ها سرو کار دارید و بعضاً خود فروشگاه‌ها با خرید فله‌ای از بنکداران نسبت به بسته‌بندی و فروش آن کالا اقدام می‌کنند. شواهد نشان می‌دهد کالا‌هایی که فروشگاه‌های زنجیره‌ای در بسته‌بندی آن ورود کردند به علت عدم تخصص در خرید، کیفیت بالایی ندارد و به قول خریداران دیر پَز است. با این توضیح اگر فروشگاه زنجیره‌ای انتخاب کنید که مشاوران فروش آن علم به کالا‌های عرضه شده در قفسه‌ها داشته باشند و بدانند محصول عرضه شده با چه فرآیندی تولید و به مرحله فروش رسیده است.
نکته دوم، پس گرفتن کالا است. اگر کالایی شما خریداری کردید که از کیفیت آن راضی نبودید یا ناخالصی داشت مانند برنج که بعضاً دیده شده انواع برنج‌ها قاطی شده است باید این امکان به شما داده شود که بعد از ۲۴ تا ۴۸ ساعت آن را مرجوع کنید. سومین نکته تاریخ انقضای کالا‌ها است. برخی از کالا‌ها که روبه‌رو قفسه‌ها گذاشته می‌شود و البته احتمال دارد که تخفیف خوبی شامل حال آن شده مدت اعتبار کمی دارد. فروشگاه‌هایی که از نظر کیفی جایگاه بهتری دارند کالا‌هایی که به زمان انقضای آن نزدیک است را در قفسه‌های جدا و با قیمت بسیار مناسب تری می‌فروشند.
چهارمین نکته دقت در برند آن کالا و نداشتن اعتماد صددرصدی به کالای عرضه شده در فروشگاه‌ها است. بعضاً دیده شده کالا‌هایی که فاقد نماد استاندارد یا عدم تأیید غذا و دارو است در برخی از فروشگاه‌های زنجیره‌ای فروخته شده است؛ لذا همواره موقع خرید به این نکات توجه کنید.
پنجمین موضوع تبلیغ فروشندگان فروشگاه‌های زنجیره‌ای است. از آنجا که برخی از کالا‌ها توسط واسطه‌ها به فروشگاه‌های زنجیره‌ای می‌رسد آن‌ها برای فروش کالا و قرار گرفتن کالا در دید مردم درصد بیشتری می‌دهند لذا باید دقت کرد که آن کالای نامرغوب با‌وجود تبلیغ کالا توسط فروشنده، خریداری نشود.
ششمین موضوع شک کردن به قیمت‌های پایین‌تر است. با توجه به وسعت برند‌ها قیمت نهایی کالا‌ها متغیراست. اما فاصله قیمتی کالای درجه یک و سایر درجه‌ها خیلی زیاد نیست. برخی از کالا‌ها شاید تفاوت هزار تا ۳ هزار تومانی داشته باشند، اما احتمال کیفیت پایین وجود دارد. از این‌رو باید دقت شود که در سبد خانوار کالایی قرار نگیرد که از خرید آن موقع پخت پشیمان شوید.
گزارش از: مرجان اسلامی فر
این مطلب نخستین بار در روزنامه ایران منتشر شده است.
