واکنش‌های متفاوت به حواشی یک تاکسی اینترنتی

پس از اینکه راننده یکی از تاکسی‌های اینترنتی بخاطر پیاده کردن مسافری که «کشف حجاب» کرده بود، از طرف مسئولین تجلیل شد، برخی از مسافران برای اعتراض به «دخالت در امور شخصی»، استفاده از این سامانه درخواست تاکسی را تحریم کردند. بعدتر، اما راننده‌ای دیگر از همین شرکت، خبر از کشف حجاب مسافر دیگری داد که قویا از طرف این مسافر تکذیب شد.

آغاز به کار نخستین تاکسی اینترنتی در جهان

به گزارش «تابناک» به نقل از «آزادی»، نخستین تاکسی اینترنتی جهان، حدودا یک دهه پیش آغاز به کار کرد.شرکت «اوبر» که گفته می‌شود الهام بخش بسیاری از تاکسی‌های اینترتنی در جهان، از جمله در کشور ما شد، در سال ۲۰۰۹ میلادی به عنوان «اوبرکَب» توسط دو سرمایه گذار به نام‌های «گرت کمپ» و «تراویس کالانیک» بنیان‌گزاری شد.

در روز سال نو میلادی بعد از اینکه «کمپ» و دوستانش برای استخدام یک راننده شخصی ۸۰۰ دلار هزینه کردند، «کمپ» تصمیم گرفت روشی پیدا کند که هزینه حمل و نقل را کاهش دهد. از نظر او، تقسیم هزینه حمل و نقل بین مسافران باعث کاهش چشمگیر آن می‌شود و همین ایده به راه اندازی «اوبر» انجامید.

این سرویس از سال ۲۰۱۶ تا کنون، در ۶۶ کشور و ۵۳۶ شهر در سطح جهان در دسترس است.با افزایش محبوبیت «اوبر»، بسیاری از شرکت‌های دیگر مدل کسب و کار آن را تکرار کرده تا جایی که این روند به «اوبری سازی» مشهور شد. در ابتدا، این شرکت‌ها در بسیاری کشور‌ها مورد اعتراض شدید صنعت تاکسیرانی قرار گرفته‌اند که آنان را به عملیات تاکسیرانی غیرقانونی، پایین آوردن قیمت و خدمات ناایمن متهم کردند.

راه اندازی نخستین تاکسی اینترنتی در ایران

در آبان ۱۳۹۵، مدیر فنی اولین تاکسی اینترنتی در ایران، در کنفرانس مطبوعاتی که به مناسبت دو سالگی این سامانه برگزار شد با اشاره به آمار بالای استفاده کنندگان «این فناوری جدید» تاکید کرد: «بیش از دو سال پیش که شروع به نوشتن اپلیکیشن کردیم دو رویکرد داشتیم. یکی راحت و آسان بودن و دیگری احساس امنیت.»آغاز به کار «تاکسی‌های اینترنتی» مثل هر پدیده‌ی نوظهور دیگر، در ابتدا با جنجال‌های بسیاری در ایران روبرو شد. یکی از این تاکسی ها، اما علاوه بر اعتراض‌های غیر قابل اجتناب راننده‌های شهری، مسیرش به دوراهی بحث برانگیز اختیاری یا اجباری بودن حجاب مسافران رسید. در این میان برخی مسئولین، راننده‌ی آمر به معروف را تشویق و تعدادی از مردم، استفاده از تاکسی‌های این شرکت را تحریم کردند.

گزارش بی حجابی؛ اقدامی شایسته یا دخالت در امور شخصی؟

راننده‌ای که از او تجلیل شد «سعید عابد» نام دارد. عابد پس از اینکه مسافرش را به دلیل به گفته‌ی او «کشف حجاب»، در میانه‌ی راه پیاده کرد، از طرف حجت الاسلام میرزایی قائم‌مقام دبیر ستاد امر به معروف و نهی از منکر و جمعی از مدیران و کارکنان در محل ستاد مرکزی به دلیل آنچه «اقدام شایسته، قانونی و قرآنی راننده آمر به معروف» نامیدند، تجلیل شد. چند روز بعد نیز، «روزنامه کیهان» نزدیک به بخشی از جناح اصولگرا که به «دلواپسان» معروف هستند، در شماره دوشنبه ۲۱ خرداد خبر از «ساخت فیلمی درباره سعید عابد»، داد. بعد از این بود که برخی از شهروندان که کار عابد را «دخالت در امور شخصی مسافران» تعبیر کردند، با انتشار ویدئو‌هایی در فضای مجازی، از حذف نرم افزار این شرکت از روی گوشی‌های خود و تحریم آن خبر دادند.

تهمت راننده، اشک مسافر

ماجرا، اما از جایی وارد فاز تازه‌ای شد که یکی دیگر از مسافران همان شرکت با چشم گریان جلوی دوربین «پایگاه خبری قانون آنلاین» ظاهر شد و گفت: «راننده‌ای با پشتیبانی شرکت، تماس گرفت و گزارش کشف حجاب من را داده که کاملا بی اساس است».داستان از این قرار بود که مسافر مذکور، در میانه‌ی راه به دلیل «تغییر مسیر، زیاد بودن صدای موسیقی و مواردی از این دست»، با راننده وارد مشاجره می‌شود. بحث که بالا می‌گیرد، راننده با پشتیبانی شرکت تماس می‌گیرد و اعلام می‌کند که باید بر حسب وظیفه، «کشف حجاب» یکی از مسافران را گزارش دهد.این مسافر که دختر جوانی است با تاکید بر رد هرگونه ادعایی در مورد کشف حجاب یا بی حجابی، افزود: «پس از اعلام این گزارش کذب، از خودرو پیاده و سوار تاکسی شدم، اما با تعجب دیدم که آن راننده جلوی تاکسی ایستاده تا مانع رفتن من شود، آنجا بود که مجبور شدم با ۱۱۰ تماس بگیرم.»لازم به ذکر است چند روز پیش از این حوادث، دادسرای ارشاد با اعلام شماره تلفنی از مردم خواست هرگونه «کشف حجاب در اماکن عمومی» را اطلاع دهند. به گفته برخی کارشناسان و شهروندان، از اینجا بود که زمینه برای سواستفاده افراد غیرمسئول و فرصت طلبان فراهم شد.

طیبه سیاوشی:چه کمپین‌های خارج از کشور مثل دوربین ما اسلحه ما و چه اقدامات فراقانونی داخلی مثل اعلام شماره تلفن برای گزارش بی حجابی، آرامش جامعه را به هم می‌ریزد و اصلا درست نیست. از نتایج این آشفتگی می‌توان به سواستفاده راننده یکی از تاکسی‌های اینترنتی اشاره کرد.

طیبه سیاوشی نماینده اصلاح طلب مجلس شورای اسلامی در گفتگو با «آزادی» نسبت به «ایجاد نوعی آشفتگی احتمالی در جامعه پس از درخواست دادسرای ارشاد برای گزارش بی حجابی» هشدار داد و گفت:: «شاید فردی در پی اختلاف خانوادگی یا خصومت شخصی، اقدام به گزارش دادن بی اساس راجع به کشف حجاب دیگران کند. چگونه می‌شود صحت و سقم اینگونه گزارشات را راستی آزمایی کرد؟»

سیاوشی در ادامه به فراهم شدن زمینه‌ی سواستفاده افراد غیر مسئول در بحث گزارش نوع پوشش شهروندان اشاره کرد و افزود: «باز کردن پای کسانی که هیچگونه مسئولیتی در رابطه با حجاب افراد ندارند و آموزشی هم در این زمینه ندیده اند، مانند رانندگان و شهروندان عادی، فقط باعث دو قطبی شدن جامعه و فراهم شدن زمینه‌ای برای فرصت طلبان می‌شود».

این نماینده مجلس دهم، نقبی هم به کمپین‌های مبارزه با حجاب که توسط افراد‌ی خارج از کشور هدایت می‌شوند زد و تصریح کرد: «چه راه اندازی کمپینی خارج از کشور مثل دوربین ما اسلحه ما و چه ایجاد سامانه‌ای در داخل کشور مانند درخواست گزارش دهی بی حجابی، پیامد هر دو، سرک کشیدن در حریم شخصی دیگران است که در نهایت باعث میشود جامعه از آرامش دور شود و مردم به جای کنار هم ایستادن و پرداختن به امور اساسی و مهمتر، روبروی هم قرار گیرند و دائما برای هم شاخ و شانه بکشند».

سارا باقری فعال حقوق زنان: سواستفاده‌ی افراد از قانون به نوع شخصیت آن‌ها برمی گردد و ارتباطی به سخت گیری‌های مربوط به بی حجابی ندارد. /افکار عمومی به دلیل شرایط خاص اقتصادی و سیاسی، ناخوداگاه، موارد ناخوشایند را به هم ربط می‌دهند.

سارا باقری وکیل پایه یک داد گستری و فعال حقوق زنان در گفتگو با «آزادی» با تاکید براینکه به عقیده‌ی او بین سواستفاده راننده مذکور از قوانین مربوط به حجاب و درخواست دادسرا برای گزارش بی حجابی، ارتباط معناداری وجود ندارد تشریح کرد: «به دلیل شرایط خاصی که در جامعه بواسطه اوضاع بد اقتصادی و شرایط سیاسی بوجود آمده، افکار عمومی بیش از حد حساس شدند و ناخوداگاه همه اتفاقاتی که از نظرشان خوشایند نیست را به هم ربط میدهند».

باقری در ادامه خاطرنشان کرد: «اینگونه سواستفاده از قوانین، به تیپ شخصیتی افراد و نوع جهان بینی آن‌ها برمی گردد. مشخصا در مورد این راننده، به نظر می‌رسد با هدف سلب مسئولیت از خودش، قانون را مستمسکی برای فرار از پاسخگویی قرار داده است».
این فعال حقوق زنان با اشاره به وظیفه‌ی خطیری که بخش استخدام و جذب نیروی شرکت‌های مختلف به عهده دارند تاکید کرد: «شرکت‌ها و سازمان‌هایی که اقدام به استخدام افراد می‌کنند، بخصوص مشاغلی مانند رانندگی که در طول شبانه رو، مستقیما با شهروندان در ارتباط هستند، موظفند از سلامت اخلاقی کارمندان و کارکنانشان اطمینان حاصل کنند».

این وکیل دادگستری با مرور اتفاقاتی که اخیرا حول محور پوشش زنان رخ داد، افزود: «افکار عمومی بعد از تصاویر بدون حجابی که از زنان قایق سوار در سدلفور پخش شد و به دنبال آن، اعلام شماره تلفن از سوی دادسرا؛ کمی بعد هم تقدیراز راننده‌ای بخاطر پیاده کردن مسافر بی حجابش، و بعدتر انتشار تصاویر بدون حجاب سلبریتی‌ها در خارج از کشور، بیش از حد حساس شدند».

او با توجه به فشاری که شهروندان این روز‌ها بخاطر نابسامانی‌های «غالبا اقتصادی» متحمل می‌شوند گفت: «روح مردم به دلیل مشکلات اقتصادی و سیاسی خسته شده و متاسفانه نوعی بدبینی نسبت به همه چیز در جامعه بوجود آمده که در نهایت به طورناخوداگاه همه‌ی اتفاقاتی که برایشان خوشایند نیست را به هم ربط می‌دهند.

لازم به ذکر است، پس از رسانه‌ای شدن موضوع گزارش کذب از طرف راننده، شرکت تاکسی اینترنتی مربوطه، با صدور اطلاعیه‌ای ضمن عذرخواهی و دلجویی از مسافر، قول برخورد با راننده خاطی را داد.

یکی از کابران فضای مجازی در این مورد نوشت: «راننده فرصت طلب که لابد طبق روال گذشته، توقع تشویق از طرف مسئولین را داشت وقتی با تنبیه روبرو شد احتمالا آب روغن قاطی کرد».