فشار‌های بیرونی و شهرگرایی برخی نمایندگان، باعث تغییرات غیرقابل تصور در بودجه میشود/ طرح‌های نیمه تمام، محصول سهم خواهی برخی از بودجه است
می‌توان به راحتی ادعا کرد، تقریبا در هیچ دوره و دولتی بودجه‌های عمرانی کامل محقق نشده و همیشه بخش زیادی از بودجه‌های عمرانی کشور صرف امور دیگری شده که در آن برهه از تاریخ دارای اهمیت بیشتری بوده است.
به گزارش «تابناک»؛ عدم تحقق بموقع و تعریف پروژه‌های عمرانی جدید در دولت‌های مختلف باعث شده است تا کشور با انبوهی از پروژه‌های ناتمام و نیمه تمام روبه رو شود، به گونه‌ای که بر پایه برآوردها، هم اکنون بیش از ۷۶ هزار پروژه ناتمام تعریف شده که برای تکمیل آنها، حدود ۱۵ سال زمان و ۵۰۰ هزار میلیارد تومان اعتبار لازم است.
بودجه عمرانی که برای سال ۹۸ در نظر گرفته شده، ۶۲ هزار میلیارد تومان است که در خوشبینانه‌ترین حالت، شاید ۴۰ درصد آن محقق شود که با این پول حتی نمی‌توان کمتر از ۵ درصد از پروژه‌های نیمه تمام را نیز تکمیل کرد.
اما دلیل انباشت این میزان از پروژه ناتمام در کشور چیست و چرا این میزان سرمایه ـ که شاید ارزش ریالی آن بالغ بر سه برابر مبلغی باشد ـ برای تکمیل آنها در نظر گرفته شده است؟
بسیاری از کارشناسان بر این باورند که بخش زیادی از این پروژه ها، ارزش چندانی ندارند و حتی برخی از این‌ها بر پایه آمایش سرزمینی بنا نشده و شاید در صورت ساخته شدن حتی به ضرر کشور و منطقه نیز تمام شود.
با وجود این، هنوز شاهد این هستیم که برخی از پروژه‌ها بر اساس نفوذ یا لابی‌های سیاسی در مناطق گوناگون و گوشه و کنار کشور تعریف و هر ساله مبالغ هنگفتی از بودجه نیز صرف آن میشود. یکی از دلایلی که برای این موضوع عنوان شده، نگاه بخشی نمایندگان و سهم خواهی برخی از آنها از بودجه‌های سنواتی کشور است.
موضوعی که امسال نیز ذهن برخی نمایندگان را به خود مشغول کرده و هر نماینده‌ای که از لابی قوی تری برخوردار باشد، می‌تواند سهم بیشتری از بودجه را برای منطقه و استان خود بگیرد.
محمدرضا نجفی، عضو کمیسیون صنایع مجلس درباره چهارچوب لایحه بودجه سال ۹۸ کل کشور، در پاسخ به این که آیا بین نمایندگان استان‌ها برای گرفتن سهم بیشتری از بودجه تقابل شکل گرفته است، گفت: به گمان من، این وضعیت از گذشته هم بوده و نمایندگان و مجامع استان‌ها تلاش می‌کردند و می‌کنند که بتوانند سهم بیشتری از منابع و درآمد‌ها را به سمت استان خودشان سرازیر کنند. به نظر من، چنین رویکردی از گذشته هم وجود داشته است.
این نماینده عضو فراکسیون امید مجلس تصریح کرد: تصور می‌کنم، این مسیر حتما شدت گرفته و بیشتر هم خواهد شد. دلیل آن هم عدم تناسب بین نیاز‌ها و ضرورت‌ها با منابع و سرمایه‌هاست. تکثر و تنوع نیاز‌ها به تناسب رشد و توسعه‌ای که جامعه و مردم انتظار دارند، در مناطق و زندگی‌شان اتفاق بیفتد بالاتر رفته و این انتظارات عمدتا بحق است تا از کشوری مثل ایران ـ که همه سرمایه‌های مادی و معنوی را بالقوه در اختیار داشته و دارد ـ انتظار داشته باشند که مظاهر و نمود‌های این سرمایه‌ها را در قالب اجزا و عوامل و زیرساخت‌ها مشاهده کنند.
وی با اشاره به عقب ماندگی‌هایی که در برخی حوزه‌ها وجود دارد، عنوان کرد: به رغم اینکه ما توسعه نداشتیم، در برخی شاخص‌ها حتی عقب ماندگی هم داشتیم و این موجب شده که انتظارات و نیاز‌ها خیلی متبلور شود و به صورت یک مطالبه جدی دربیاید؛ به این معنا که بار آن بر دوش نمایندگان سنگینی می‌کند. نمایندگان مردم هم تلاش می‌کنند آن را بخشی و موردی در حوزه خودشان برای پاسخگویی به مطالبات دنبال کنند.
همچنین ابوالفضل سروش، نماینده تهران در صفحه اینستاگرام خود نوشته است: «این روز‌ها فصل بودجه‌نویسی در مجلس شورای اسلامی است و دولت و مجلس همگام با هم در حال تدوین بودجه سال ۹۸ هستند.
بر این باورم که بخشی‌نگری و سهم‌خواهی منطقه‌ای به بودجه سالانه، مانعی عظیم بر سر مسیر کلان‌نگری و گام‌های ملی است؛ بخشی‌نگری ضعف مستمر نظام بودجه نویسی کشور است که متأسفانه هر ساله نسبت به سال قبل، عمق و وسعت بیشتری به خود می‌گیرد. بزرگ‌ترین حاصل این نگاه نادرست به بودجه سالانه، تأمین نیاز‌های حاشیه‌ای و کوتاه مدت است که سبب هدر رفتن سرمایه ملی و عقیم ماندن پروژه‌های ملی میشود.
در همین راستا، نمایندگان مجلس و دیگر مسئولان دخیل در امر بودجه‌نویسی را به کمپین «نه به بخشی‌نگری و بودجه ملی» دعوت می‌کنم. محمد کیانوش راد، نماینده اسبق مجلس هم بعد از پیوستن به این کمپین، با اشاره به چالش‌های فعال و گوناگون امروز ایران، از جمله چالش‌های قومی و بوم گرایانه، مسائل زیست محیطی، بحران میان استانی آب و... گفته است: «توجه دولت و مجلس به اجرای بی چون و چرای مطالعات آمایش سرزمین و رویکرد‌های درازمدت و اجرای آن، با تکیه بر نظام دیوان‌سالاری عقلانی و توانمند و متخصص و با گرایش ملی و بی طرفانه، ضروری و حیاتی است.»
وی در پایان افزود: هنوز هم نظام بودجه‌بندی بر اساس تخصیص بهینه امکانات و درآمد‌ها نیست. فشار‌های گوناگون، از شخصیت‌ها و نهادهای گوناگون گرفته تا منطقه و شهرگرایی نمایندگان به تغییرات غیرقابل تصورِ بودجه دولت در مجلس تحول می‌یابد و سپس در هر مرحله‌ای از اجرا نیز دچار انحراف از حداقل‌های برنامه‌ای مصوب میشود.
باید الویت بزارن روی اتوبان هایی که 70 درصد تموم شد یا اب شیرین کن بندرعباس که قرار بود سه سال پیش افتتاح بشه خیلی کارهای نیمه تمام هست که اگر دولت لج بازی نمی کرد و بودجه را به بخش درمان و زنگنه نیمداد میشد کشور اباد کرد الان اتوبان شیراز اصفهان دویست کیلومتر مسیر کوتاه میکنه یعنی هرچی از جنوب میاد اران تر می شود تمام نشد با این بودجه و این تقسیمات ادامه حیات اقتصاد به ۶ ماه اول نمیکشه . در سال ۸۶ که آخرین سال خدمت من بود ، مدیر مسکن ،و ریس سازمان اصراری فوق الاعده ای داشتند بر منعقد کردن ۱۰۰۰ واحد مسکن اجاره به شرط تملیک که سال آخر برنامه بود ،و اعتبار موجود ۴ میلیارد تومان بود ،اما قرار داد بیش از ۲۰ میلیارد تومان ،که وقتی من مخالفت کردم ،مدیر ،و ریس سازمان گفتند با اجرا نمودن این پروژه که ۲۰٪ آن انحام شود ، دولت مجبور میشود در سالهای آینده اعتبارات لازم را برای تکمیل بدهد ، که در نهایت سازمان محبور شد پس از توقف دوساله همهٔ ۱۰۰۰ واحد را در قالب مسکن مهر به تعاونی مسکن ادارات ،و بنیادهای حمایتی واگذار نماید که با مشکلات عدیده ،و کیفیت پایین پروژه در سالهای ۹۲ ، و ۹۳ به اتمام رسید ،که هزینه های آن از جیب مردم و نهادهای حمایتی پرداخت گردید ، یا بیمارستان سرپل ذهاب از آغاز تا پایان ۲۰ سال زمان برد و یا بیمارستان دکتر محمد کرمانشاهی حدود ۳۵ سال زمان برد ، که اگر بخواهم همهٔ پروژه ها را نام ببرم باعث تضییع روحیه ،و وقت عزیزان میگردد ، سازمان برنامه و بودجه که وظیفهٔ ذاتی آن تعریف پروژه ها ،و تامین اعتبار آن در حداقل زمان باید باشد و کار تخصصی کارشناسی باید انجام دهد به سازمان سیاسی ،و جناحی تبدیل شده که دودش به چشم مردم ایران میرود ،