وعده رئیس جمهور برای پرتاب دیرهنگام دو ماهواره بومی به فضا

به گزارش «تابناک»؛ این وعده‌ای است که رئیس جمهور امروز در جمع مردم گلستان بر زبان آورد؛ اینکه «در روز‌های پیش روی انشاءالله ۲ ماهواره را به فضا پرتاب خواهیم کرد.» اتفاقی که اگر بدانیم کشورمان تا کنون چهار ماهواره به فضا پرتاب کرده، متوجه بزرگی آن خواهیم شد.

رویدادی که هرچند رئیس جمهور بر رقم خوردن آن طی روز‌های آینده تأکید کرده است، دور از انتظار نیست که در ماه جاری رقم نخورده و به نیمه ماه بعد موکول شود، چون از سال ۱۳۸۷، چهاردهم بهمن ماه در تقویم ملی کشورمان «روز ملی فناوری فضایی» نام گرفته و مناسبت این نام گذاری، پرتاب نخستین ماهواره ایرانی با موشک ماهواره‌بر ایرانی است.

موفقیتی که با رقم زدن آن، ایران نهمین کشور عضو کلوب فضایی نام گرفت؛ یکی از کشور‌هایی که سازنده ماهواره هستند و ماهواره هایشان را خودشان با موشک بومی به فضا پرتاب می‌کنند؛ رویدادی که شروع آن برای کشورمان چهاردهم بهمن ماه ۱۳۸۷ بود که ماهواره «امید» با ماهواره‌بر «سفیر» به فضا پرتاب شد.

دستاوردی که هرچند زمان زیادی از آن نگذشته، بسیار دور به نظر می‌رسد، حتی برای آن‌هایی که از نزدیک درگیر ماجرا هستند. افرادی که در توسعه دانش و فناوری فضایی کشورمان سهم زیادی دارند، اما چندسالی‌ است که چشمشان به آسمان خیره مانده، بلکه موشک ماهواره‌بر دیگری به فضا برود و ماهواره ایرانی دیگری را در مدار قرار دهد.

انتظاری که ظاهرا رو به پایان است، آن هم پایانی جذاب؛ پایانی که اگر از جنس موفقیت هر دو پرتاب باشد (که انشاءالله اینچنین خواهد بود)، شیرینی آن تا مدت‌ها خواهد ماند. پرتاب‌هایی که برنامه ریزی برای انجامشان این نوید را به ارمغان می‌آورد که دیگر ماهواره‌های آماده پرتاب ایرانی به زودی در مدار قرار گیرند و جهشی بزرگ را شاهد باشیم.

اما برنامه ریزی‌های صورت گرفته، پرتاب کدام دو ماهواره ایرانی را موجب خواهد شد؟ دقت در سخنان رئیس جمهور به یافتن نیمی از پاسخ منجر می‌شود: «ماهواره پیام به زودی توسط ماهواره بر ساخت داخل به فضا پرتاب خواهد شد و در ۶۰۰ کیلومتری زمین قرار می‌گیرد. هم ماهواره و هم ماهواره‌بر توسط جوانان و دانشگاهیان کشورمان به ویژه دانشگاه امیرکبیر ساخته شده است.»

صحبت درباره ماهواره‌ای است که مأموریت اصلی آن سنجش است، ساختار آن مکعبی شکل است و حدود ۱۰۰ کیلوگرم وزن دارد؛ وزنی که برای پرتاب آن به فضا، به ماهواره‌بر «سیمرغ» نیاز خواهیم داشت. موشکی چهار موتوره که پیشتر در تست‌های پرتابی موفق عمل کرده و بر خلاف دیگر ماهواره‌بر‌های وطنی، از پایگاه فضایی شلیک می‌شود.

نکته جالب توجه در خصوص سیمرغ این است که این ماهواره‌بر در دست توسعه قرار دارد و دور از انتظار نیست که نسخه ارتقا یافته‌ای از آن در مأموریت‌های روز‌های آینده نقش آفرینی کند؛ نسخه‌هایی که برای پرتاب ماهواره‌های بزرگ‌تر نیازمند در اختیار داشتنشان هستیم.

از جمله دیگر نکاتی که می‌شود از سخنان امروز رئیس جمهور برداشت کرد، بهره برداری مفصل از دو ایستگاه زمینی ساخته شده در ماهدشت و قشم است که با پرتاب ماهواره پیام، با آن در ارتباط خواهند بود؛ ارتباطی که دست کم دو سال (برابر با طول عمر «پیام») ادامه خواهد یافت و به دریافت تصاویری منجر خواهد شد که پیام به صورت سه طیفی (سبز- قرمز و مادون قرمز نزدیک) و پانکروماتیک از محدوده ایران (به‌صورت نزدیک به زمان‌واقعی) می‌گیرد، ذخیره می‌کند و به ایستگاه زمینی ارسال خواهد کرد.

اما دومین ماهواره‌ای که قرار است پرتاب شود و رئیس جمهور وعده پرتابش در روز‌های آتی را داده، کدام است؟ پاسخ به این پرسش چندان ساده نیست، به ویژه اگر بدانیم مجموعه بزرگی از ماهواره‌های وطنی آماده پرتاب و در صف پرتاب هستند. ماهواره‌هایی که کاربرد‌های مختلفی دارند و حتی محصول مراکز علمی مختلفی هستند و تا پرتاب نشوند، ممکن است پروژه جدیدی جایشان را نگیرد.

از ماهواره «دوستی» که محصول دانشگاه شریف است گرفته تا ماهواره «ظفر» که دانشگاه علم و صنعت آن را طراحی کرده و ساخته؛ شانسی که برای پرتاب ماهواره‌هایی مانند «ناهید ۱» و «مصباح ۲» نیز کم نیست؛ دو نامی که تا به امروز یادآور شکست‌های کشورمان در حوزه فضایی هستند؛ شکست‌هایی که می‌شود با پرتاب این ماهواره‌های آماده شده از آن‌ها عبور کرد.

به این گزینه ها، ماهواره «طلوع» را هم می‌توان افزود، به نوعی متفاوت‌تر از همه گزینه‌های قبلی است، یا حتی ماهواره «پارس ۱» که محصول مشترک چند دانشگاه کشورمان است؛ اما به نظر نمی‌آید که هیچ یک از این گزینه ها، مسافر دومین پرتاب فضایی کشورمان در روز‌های پیش رو باشند، چون اگر بودند، چه بسا گزینه بهتری به نسبت ماهواره پیام برای معرفی ویژگی‌ها توسط شخص رئیس جمهور می‌شدند!

نکته‌ای مهم و کلیدی که بر اساس آن دور از انتظار نیست، طی روز‌های آینده شاهد پرتاب ماهواره‌ای با نام «تدبیر» باشیم یا ماهواره‌ای که نامش کمتر گفته شده یا اصلا گفته نشده است؛ ماهواره‌ای از تبار ماهواره‌های پرتاب شده به فضا توسط کشورمان که برخی ویژگی‌های آن‌ها ارتقا یافته، ولی همچنان در ابعادی قرار دارند که می‌شود با دیگر ماهواره‌بر ایرانی یعنی «سفیر» به فضا پرتابشان کرد.

اتفاقی که شاید دلیل سکوت امروز رئیس جمهور در خصوص دومین ماهواره‌ای که قرار است پرتاب شود باشد، هرچند دستاوردی بسیار ارزشمند است و منافع بزرگی برای کشورمان به دنبال خواهد داشت.